Кафедрасы
Әлемдік мұхит сулары –биогендік ресурстар көздері
жүктеу/скачать 1,66 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5. Әлемдік мұхиттың газдық режимі Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
| 4. Әлемдік мұхит сулары –биогендік ресурстар көздері
Мұхит суында теңіз жасыл өсімдіктерінің рационына енуі керек элементтердің көп бөлігі болады. Онда тек фосфаттар, кейде нитраттар жеткіліксіз болуы мүмкін. Мұхиттың әрбір нақты акваториясында құнарлылық іс жүзінде осы фосфаттардың тепе-теңдігіне байланысты, өйткені барлық жерде оттегі жеткілікті, ал жарық барлық жерде таралған. Балдырлар тұтынатын қоректік заттар мұхитқа 50-60% өзен ағысымен, 10-20% жағалаулардың бұзылуымен, 10% құрлықтағы желмен түседі және олардың шамамен 20% -ы мұхит суының өзінде қалыптасады. Мұхитқа құрлықтан жылына 385 миллион тонна фосфаттар келеді. Әрине, олардың көпшілігі жағалау суларында, континенттік қайраңда немесе қайраңда шоғырланған. Мұхиттың өзінде фосфаттар органикалық заттардың ыдырауынан барлық тереңдікте түзіледі. 5. Әлемдік мұхиттың газдық режимі Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы Мұхиттағы тіршілікті қамтамасыз ету үшін судың газдық режимі өте маңызды. Теңіз суында атмосфераны да құрайтын газдар - азот, оттегі, көмірқышқыл газы ериді. Кейде теңіздерде терең сулар күкіртті сутегімен ластанған. Әрине, оттегінің маңызы өте зор, өйткені ол биосфераның мұхиттық бөлігіндегі биохимиялық процестерді қамтамасыз етеді және мұхит пен атмосфера арасындағы планетарлық газ алмасуда Жердің бүкіл ауа қабығының газ құрамын реттеуге қатысады. Мұхит суларына оттегі фитопланктонның фотосинтезі нәтижесінде және атмосферамен газ алмасу процесінде түседі. Осы процестердің нәтижесінде жоғарғы жарықтандырылған 100 метрлік қабат оттегімен қанықтыруға жақын болып шығады: оттегінің мөлшері 93-97% құрайды. Оттегінің ерігіштігі азотқа қарағанда көбірек, сондықтан судың ауасында 35% (азот 63%), ал атмосферада тек 21% (азот 79%) болады. Температураның төмендеуімен оттегінің концентрациясы жоғарылайды: экваторда ол 4,5-6,0 мл/л, орта ендіктерде 6,0-7,0, Арктика мен Антарктикада 7,5-8,0 мл / л дейін. Оттегі тыныс алу және тотығу үшін жұмсалады. Жоғарғы 200 метрлік қабатта барлық органикалық заттардың 90% -ы жойылады, ал олардың массасының тек 10% -ы төмен түседі. Сондықтан аралық сфераның жоғарғы қабаттарында оттегінің мөлшері аз - шамамен 2,0 мл / л, ал кейбір жерлерде 0,5 мл / л дейін. жүктеу/скачать 1,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|