Карбозова булбул давлетханкызы
жүктеу/скачать 3,13 Mb. Pdf көрінісі
|
karbozova-b-d-dissert
| толық лесикалық
омонимдер, жартылай лексикалық омонимдер, толық омоним және жартылай омоним деген ұғымдар бар. Олардың әрқайсының өзіндік беретін мағынасы да бар. Жұмысымызда толық омоним деп толық лексикалық түбір негізде бірдей таңбаланатын және бірдей дыбысталатын сөздерді танимыз. Оған лексикалық, лексика-грамматикалық және аралас омонимдер жатады. Ал жартылай омоним деп бір сыңары түбір негізінде, екінші сыңары сөзтудырушы, сөз түрлендіруші қосымшалар арқылы пайда болған, бірдей айтылатын немесе бірдей таңбаланатын, мағыналары әртүрлі бірдей таңбаланатын бірақ айтылуында өзгешелік бар немесе мағыналары әртүрлі бірдей айтылғанмен өзгеше таңбаланатын сөздер қатарын айтамыз. Тіл білімінде омонимдерге жасалған құрылымдық-мазмұндық жіктемелердің атаулары түрліше болғанымен, оларды топтастыру принциптері бір-бірінен алшақ кете қоймайды. Қазақ тіл біліміндегі омонимдерді бұлай жіктеу бізге дейінгі зерттеулерде орын алған. К.Аханов омонимдік қатарлар құрамын екі, үш, төрт кейде одан да көп сөзден тұратын омонимдік қатарлар деп бөле отырып, омонимдік қатарға енетін омонимдерді құрамына қарай түбір және туынды омонимдер деп жіктейді [9]. Тілдегі жалпы үрдіс бойынша әртүрлі мағына әртүрлі формада көрінеді. Алайда омонимия құбылысы бұл қағиданы «бұзады». Омонимдерді жеке тұрғанда анықтау мүмкін емес. Оның омонимдік қасиеті тек сөйлемде, мәтінде ғана белгілі болады [13]. М.И. Фомина омонимдерді жай немесе түбір және туынды деп бөліп, түбір омонимдер зат есімдерден жасалады десе [14], О.С.Ахманова «туынды 18 омоним дегеніміз морфологиялық құрылым негізінде жасалған сөздер болып табылады» дей келе, олардың бес түрлі жолмен ажыратылатындығын ашып көрсеткен [15]. Жұмысымызда жай омонимдер деп түбір негізді, бірдей айтылып, бірдей таңбаланатын екі немесе одан да көп сөздер қатарын, ал туынды омонимдер деп сөзтудырушы, сөзтүрлендіруші қосымшалардың негізінде бірдей айтылатын немесе бірдей таңбаланатын екі немесе одан да көп сөздер қатарын танимыз. Қазақ тіліндегі толық омонимдерге мынадай мысалдарды жатқызамыз: жүктеу/скачать 3,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|