Негізгі əдебиет 1 нег. [78-108], 2 нег. [27-30, 30-38, 40-54]
Қосымша əдебиет 1 қос. [182-186, 189-190]
Бақылау сұрақтары
1. Индукциялық каротаждың ерекшелігі.
2. ИК көмегімен не өлшенеді?
3. ӨП əдісінің диаграммалары бойынша қабат шекаралары қалай анықталады?
4. ӨП пайда болу себептері?
5. ӨП көмегімен шешілетін мəселелер.
7 дəріс. Ұңғымаларды зерттеудің радиоактивті əдістері. Гамма
каротаж (ГК)
Радиоактивтілік дегеніміз – химиялық элементттің атом ядросында болып
жатқан табиғи немесе жасанды ионизациялық сəулелену (ионизирующее
излучение) өрісінің сипаттамаларын өлшеуге негізделген геофизикалық
əдітердің бipi. Əртүрлі элементтердің 230-дан астам радиоактивті изотоптары,
радиоактивті нуклид деп аталатыны бізге белгілі. Менделеев таблицасында 82-
ші реттік номерлерінен бастап ауыр металдар радиоактивтілігі, бір элементтен
басқаға айналып жүреді жəне артынан төзімді радиоактивті емес изотоптарға
айналады. Негізгі радиоактивті қатар немесе ауыр элементтердің шоғыры уран-
238, уран-235, торий-232 болып табылады. Аталған элементтер (оларды аналық
радионуклидтер деп те атайды) өмір сүру уақыты ұзақ: жартылай ыдырау
периоды, яғни атом санының екі есе азаюына кететін уақыт 4,5*10
9
; 7,13*10
8
;
1,39*10
10
,5*10
10
құрайды. Уран құрамында ең ұзақ өмір сүретін радиоактивті
газ-радон (= 3,82 тəу.) жəне радий (= 1620 жыл) сияқты радионуклидтер кіреді.
Соңынан уран радиоактивті емес радиогенді қорғасынға айналады.
34
Радиоактивті шоғырынан басқа, көп тараған жалғыз радионуклиді бар,
радиоактивті ыдырауы бір актпен бітетін калий-40 (1,4*10
9
жыл). Бір тұтас жер
қыртысында концентрациясы жоғары үш радиоактивті элементтер: уран.
(2,5*10
-4
%), торий (1,3*10
-3
%) жəне калий-40 (2,5 %). Сондықтан радиометр
осы үш элементтерді өлшейді. Олар тау жыныстарында изоморфты аралас жəне
жеке минерал ретінде кездеседі.
Достарыңызбен бөлісу: | 
