Жылқы жайлы жұмбақтар да бар
Көкке шаншып құйрығын Мінсең қанат,
Келеді шауып жүйрігім Сүті дәрі,
(құлын). Еті тамақ (жылқы).
Жылқы түсі
Құла - құлагер, құлапұшық, құлайғыр.
Қоңыр - телқоңыр, қоңыртөбел
Күрең- күреңторы, күреңқасқа, ардакүрең
Жирен - жиренқасқа, жорғажирен
Қызыл - нарқызыл
Боз - бозжорға,
Сұр - сұржекей, сұржорға, сұржебе
Торы - торықасқа, тортөбел, торыайғыр
Бурыл - тайбурыл, қарабурыл
Шұбар - байшұбар
Қарақасқа - тайқасқа, жиренқасқа
Ақ — ақтабан, ақбоз, ақбозат; ақмаржан, ағауыз, аклақ, ақмоншақ, ақжалкүрең
Сары - сарыат, сарбауыр, сағымсары
Көк - көкшолақ, көкбесті, көкжал, көкжарлы, көкбөрі,
көкжайдақ, көксұғанақ, тайкөк, көкойнақ, көктін,көкқарға, көққөнен, көкбесті
Қара: - қарасерке, қарагер, қарақасқа, қарақұс, меңдіқара,
Кері: - кербесті, кершабақ, темешкер, кертөбел
Жылқы атауы
Құлын - жылқының алты тайға дейінгі төлі.
Жабағы-алты ай мен бір жасқа дейінгі төлі.
Тай бір жастан екі жасқа дейінгі (еркек,ұрғашы)төлі
Құнан –үш жасқа аяқ басқан жылқы.
Байтал-үш жас пен төрт жас аралығындағы құлындамаған ұрғашы жылқы.
Дөнен - төрт жасар еркек жылқы.
Бесті - бес жасар еркек жылқы.
Айғыр - үйірге түсетін аталық жылқы.
Сәурік-жаңадан үйірге қосылмай,әлі құлындамаған жас бие.
Қулық - тұмса құлындаған жас бис.
Бие - аналық жылқы.
Мама бие - үйірдегі кексе, сақа бие.
Қасаба - көп жасаған мама бие.
Саба бие-көп құлынды бие.
Ту бие-бірнеше жыл қатарынан құлындамаған семиз бие
(сере қазы береді).
Бедеу бие-құлындамаған бие.
Ақта (болған) - піштірген жылқы.
Қазанат-сұлу-да сәнді,әрі мықты қазақ жылқысы.
Көбең - аз уақыт бос жіберіп, ет алдырып, мінетін семірген көлік- ат
Жұнт-(түркі тілінде)семіз,күйлі жылқы (жұнтай).
Бәсіре - баланың ен салған күлынының ат болғаны
Алатаң –қыстан күйлі шыққан жылқы
Ат тұлдау-марқұмның атының жал-құйрығын күзеп,жылы өткенде(асында)сояды.
Ереуіл-ұзақ жортуға,шыдамды, мықты, берік ат.
Сәйгүлік - шашасына шаң жұқпаған жүйрік жылқы.
Саңлақ - ұшқыр, жүйрік жылқы.
Күлік - әдейілеп жаратпай-ақ бәйгіден келетін жүйрік.
Арғымақ-дене бітімі келісті, жүрдек, асыл тұқымды жылқы.
Тұлпар - аса төзімді батырлар мінген жылқы.
Жабы - қазақ жылқысының байырғы тұқымы.
Пырақ - Пайғамбардың аты, иаки қанатты тұлпар (аңыздарда айтылады).
Дүлдүл — аңыздарда Мұхаммед пайғамбар мінген қасиетті ақ қашырдың атауы, кейде Әзірет Әлі мінген ат деп те айтылады.
Суын - аңызда айтылатын су жылқысы.
Дөрбіт — аяғы жуан, мықты, құйрық жалы қалың жылқы.
Ласқар бие-он сегіз, он тоғыз, жиырмажасында құлындаған бие.
Құтпан - құтты қасиетті жылқы, жалды айғыр, жанына ерген саяғын теппей, құлағын жымып жинайды.
Таура - жабайы жылқы.
Достарыңызбен бөлісу: |