Кәсіби қазақ тілі оқу-әдістемелік құрал
жүктеу/скачать 2,26 Mb.
|
проф упп Жакыбай
- Бұл бет үшін навигация:
- Ресми стиль
| Сөйлеу мәдениеті. Адамдардың бір-бірімен қарым-қатынас құралдарының ішіндегі өмірде кең қолданылатыны және аса маңыздысы — тіл. Сондықтан адамдар арасындағы қатынас мәдениеті туралы айта отырып, сөйлеу мәдениетіне соқпай кету мүмкін емес.
Сөйлеу мәдениеті дегеніміз — қоғамдық даму үрдісінде қалыптасқан әдеби тілдің ауызша және жазбаша нормаларын меңгеріп, тілдің мәнерлеуші құралдарын пайдаланып, дидарласудың түрлі жағдайларында сөз қолданудың соларға сәйкес мақсаттары мен мазмұзын іріктей ала отырып, ойды тиянақты жеткізу ережелерінің жиынтығы. Тіл анық болмаса, ой анық емес деген сөз. Тіл — ойдың айнасы. Тілдегі сауатсыздық — адамның жалпы сауатсыздығының, мәдениеті төмендігінің көрінісі, рухани байлығының әлсіздігі. Қоғамдық іс жүргізуге ресми қаратпа сөздер коммунистік билік жылдарында ұмытыла бастаған. Адамдардың бірлескен қоғамдық қызметінде аса жиі ұшырасатын қаратпа сөздерге мыналар: ер адамға қатысты — мырза, әйел адамға қатысты — ханым, қыздарға — бикеш деп сөйлеу қабылданған. Дүниежүзілік адамзат қауымдастығында мұндай қаратпа сөздерінің нұсқалары барлығында да қолданылады. Өндірістік мәселелерге байланысты қарым-қатынаста, бұрыннан етене таныстықтың, тіпті достықтың болуы «сенге» көшіп алуға себеп бола алмайды. Егде мұғалімнің жоғары сынып оқушысымен немесе қарт профессордың төменгі курстың студентімен «сен»мен сөйлесуге қақысы жоқ. Кез келген ойды жеткізу, алдымен, екі стильге ажыратылады. Олар — ресми және бейресми стильдер. Ресми стиль дегеніміз — қызметті атқару үрдісінде қарым-қатынаста қолданылатын сөз саптау ережелері Бейресми стиль. Бейресми стиль деп адамдардың қоғамдық, өндірістік еңбектен тыс, тұрмыс, демалыс жағдайларында сөз қолдану реттіліктерінің жиынтығын айтамыз. Ресми стильде сөйлеу мен бейресми стильде сөйлеудің айырмасы — алдыңғысы қоғамдық бақылауда болатын болса, кейнгісі ресми органдардың бақылауынан тыс, адамдардың өз еркімен сөз қолданысы жасалуынан көрінеді. жүктеу/скачать 2,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|