Сур.2 - Қазақ алфавитіне арналған Виженер кестесі
Шифрлау былайша жүзеге асырылады: шифрланатын мәтіннің әрбір әрпінің астына кілттің әріптері жазылады; кестенің жоғарғы қатарынан ашық мәтіннің кезекті әрпімен оның астында орналасқан кілттің әрпін байластыратын сызықтардың қиылысқан жерінде тұрған кестенің әрпі табылады; шифрланатын мәтіннің әрпі кестенің осы әрпімен ауыстырылады. Осылайша шифрмәтіннің келесі әрпі табылады. Мысал ретінде “Тізбек” кілтіне арналған жұмыс матрицасы 7-суретте келтірілген.
Ашық мәтін – “ЖҮЙЕНІ ЖОБАЛАУ”, кілт-“Тізбек”
а
|
ә
|
б
|
в
|
г
|
ғ
|
д
|
е
|
ж
|
з
|
и
|
й
|
к
|
қ
|
л
|
м
|
н
|
ң
|
о
|
ө
|
п
|
р
|
с
|
т
|
у
|
ұ
|
ү
|
ф
|
х
|
һ
|
ц
|
ч
|
ш
|
щ
|
ъ
|
ы
|
і
|
ь
|
э
|
ю
|
я
|
т
|
у
|
ұ
|
ү
|
ф
|
х
|
һ
|
ц
|
ч
|
ш
|
щ
|
ъ
|
ы
|
і
|
ь
|
э
|
ю
|
я
|
а
|
ә
|
б
|
в
|
г
|
ғ
|
д
|
е
|
ж
|
з
|
и
|
й
|
к
|
қ
|
л
|
м
|
н
|
ң
|
о
|
ө
|
п
|
р
|
с
|
і
|
ь
|
э
|
ю
|
я
|
а
|
ә
|
б
|
в
|
г
|
ғ
|
д
|
е
|
ж
|
з
|
и
|
й
|
к
|
қ
|
Л
|
м
|
н
|
ң
|
о
|
ө
|
п
|
р
|
с
|
т
|
у
|
ұ
|
ү
|
ф
|
х
|
һ
|
ц
|
ч
|
ш
|
щ
|
ъ
|
ы
|
з
|
и
|
й
|
к
|
қ
|
л
|
м
|
н
|
ң
|
о
|
ө
|
п
|
р
|
с
|
т
|
у
|
ұ
|
ү
|
ф
|
Х
|
һ
|
ц
|
ч
|
ш
|
щ
|
ъ
|
ы
|
і
|
ь
|
э
|
ю
|
я
|
а
|
ә
|
б
|
в
|
г
|
ғ
|
д
|
е
|
ж
|
б
|
в
|
г
|
ғ
|
д
|
е
|
ж
|
з
|
и
|
й
|
к
|
қ
|
л
|
м
|
н
|
ң
|
о
|
ө
|
п
|
Р
|
с
|
т
|
у
|
ұ
|
ү
|
ф
|
х
|
һ
|
ц
|
ч
|
ш
|
щ
|
ъ
|
ы
|
і
|
ь
|
э
|
ю
|
я
|
а
|
ә
|
е
|
ж
|
з
|
и
|
й
|
к
|
қ
|
л
|
м
|
н
|
ң
|
о
|
ө
|
п
|
р
|
с
|
т
|
у
|
ұ
|
Ү
|
ф
|
х
|
һ
|
ц
|
ч
|
ш
|
щ
|
ъ
|
ы
|
і
|
ь
|
э
|
ю
|
я
|
а
|
ә
|
б
|
в
|
г
|
ғ
|
д
|
к
|
қ
|
л
|
м
|
н
|
ң
|
о
|
ө
|
п
|
р
|
с
|
т
|
у
|
ұ
|
ү
|
ф
|
х
|
һ
|
ц
|
Ч
|
ш
|
щ
|
ъ
|
ы
|
і
|
ь
|
э
|
ю
|
я
|
а
|
ә
|
б
|
в
|
г
|
ғ
|
д
|
е
|
ж
|
з
|
и
|
й
|
Хабар
|
Ж
|
Ү
|
Й
|
Е
|
Н
|
І
|
Ж
|
О
|
Б
|
А
|
Л
|
А
|
У
|
|
|
|
Кілт
|
т
|
і
|
з
|
б
|
Е
|
к
|
т
|
і
|
з
|
б
|
е
|
к
|
т
|
|
|
|
Шифрмәтін
|
Ч
|
Р
|
П
|
З
|
Т
|
Е
|
Ч
|
Қ
|
Й
|
Б
|
Ф
|
К
|
Д
|
|
|
|
Сур.3 - Вижинер кестесінің көмегімен шифрлау
Достарыңызбен бөлісу: |