Курсының бағдарламасы «Биология» 050113 мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын
жүктеу/скачать 3,16 Mb.
|
| 2-сұрақ.
Насекомдардың тіршілік циклі – бірнеше онтогенез типтері болатын түрдің дамуы. Онтогенез – жұмыртқадан ересек формаға дейінгі бір дараның өмірі, сосын табиғи үздіксіз даму процесс бөлігінің бірнеше рет қайталануы. Насекомдардың тіршілік цикл типтері: 1. Жынысты көбейетін аналық пен аталықтан тұратын – диморфты түрлерге тән ұрпақ қайталанбайтын тіршілік циклі (қоңыздар, көбелектер, кандала). 2. Партеногенді көбейетін, ұрпақ қайталанбайтын тіршілік циклі – мономорфты түрлер, тек партеногенді аналықтардан тұрады. (пля, листоблошки) қолайсыз аймақта – қоңыз, қандара, шегіртке т.б.) 3. Сирек, ұрпақ кезектеспейтін жынысты гермафродитті түрлердің тіршілік циклі (американдық шыбын түрлері) 4. Жынысты көбейетін және факультативті партеногенезді полиморфты түрлердің тіршілік циклі (аралар, құмырсқа, термиттер) аналық, аталық, жұмысшы, солдат 5. Жынысты және партеногенді ұрпақтың кезектесуі (гетерогония) 6. Жынысты ұрпақ және бірнеше педогенездің кезектесуі (педогенез – дернәсіл стадиясының партеногенді көбейеді). 7. Жынысты (аналық, аталық) және жыныссыз ұрпақтың кезектесуі (шаншар, орехотворкалар). І. ұрпақ кезектесу болмайды: 1) Қос жынысты, жынысты көбею (зауза қоңызы) 2) Партеногенді көбею (биік тау қоңыздары, шегіртке) 3) Гермафродитті даралардың жынысты көбеюі (америка шыбыны) 4) Полиморфты түрлердің (ара) жынысты және партеногензді көбею. ІІ. ұрпақ кезектеседі 1) Гетерония: жынысты және бірнеше партеногенді көбеюдің кезектесуі (тля, филлоксера) 2) Гетерогония: жынысты және бірнеше педогенетикалық ұрпақтардың (кейбір галалицалар) кезектеседі. 3) Метагенез жынысты және полиэмбрионды ұрпақтың кезектесуі (шаншарлар) Түр морфогенез бөлігінің бір даму фазасынан циклді қайталануын – тіршілік циклі десе, бір жыл маусым бойы түрдің дамуын – маусымдық даму циклі көрсетеді. Мыс: зауза қоңызының тіршілік циклі 4-5 жыл жүреді, маусымдық циклі - көктемде қыстап шыққан дернәсіл қуыршаққа айналады және жас қоңыз көбейеді. Жазда, күзде, қыста олардың әртүрлі жастағы дернәсілдері кездеседі. Жылына бірнеше ұрпақ беретін түрлер – поливольтенді түрлер (бөлме шыбыны маусымда 2-3 ұрпақ береді, имаго қыстайды). Көбі моновольтенді насекомдар (жылына 1 ұрпақ береді). жүктеу/скачать 3,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|