Курстық жұмыс Тақырыбы: Математиканы оқытудағы есептің ролі мазмұНЫ
Математикалық есептердің классификациясы
жүктеу/скачать 0,73 Mb.
|
Êóðñòû æìûñ Òàûðûáû Ìàòåìàòèêàíû îûòóäàû åñåïò³ ðîë³ ìàçì
| Математикалық есептердің классификациясы
Есептердің классификациясы мәселесіне әдістемелік, психологиялық әдебиеттерде көптеген жұмыстар арналған. Математикалық есептер математика ғылымының да, математика оқу пәнінің де мазмұнын құраушыларының негізі болып табылады. Математика өзінің бастауын практикалық есептерден алатыны және сондай есептер арқылы дамитыны белгілі. Математика пәнінің теориясын есептерсіз құру мүмкін емес. Сондықтан есептерді шығару математиканы оқытудың негізгі құралы болып табылады. Белгілі педагог-математик С.И.Шохор-Троцкий өз уақытында «есеп арқылы оқыту» әдістемесін ұсынған болатын [40]. Есептің анықтамасын берудің әртүрлі жолдары бар: 1. Белгілі жағдайларда мақсат ретінде қарастыру (А.Н.Леонтьев) [41]. 2.Қандайда бір практикалық түрлендірулерге қойылатын талаптарды немесе объектінің белгісіз және белгілі элементтері арасындағы байланысты (қатынасты) ашуға мүмкіндік беретін шарттарды іздестіру арқылы теориялық сұраққа жауап беретін ойлау қызметінің объектісі ретінде [42]. Есеп дегеніміз белгілі бір анықталған жүйе (Г.А.Балл, Ю.М.Колягин, Л.М.Фридман, А.Ф.Эсаулов және басқалары) [20; 42-44]. А.Е.Әбілқасымованың «Математиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі» оқу құралында көрсетілгендей есеп ұғымының анықтамасы түрлі тәсілдермен берілгенімен, жалпы компоненттерінің (есептің құрылымындағы ойлау қызметінің объектісі ретінде) ара-жігін ажыратуға болады: шарты (Ша) – есептің (объектілер) пәндік аймағы және объектілер арасындағы байланыс; негіздемесі (базис) (Н) – есептің шешімін құрайтын амалдар арқылы оның шартынан қорытындысына көшудің теориялық немесе практикалық шарттары; шешім (оператор) (Ш) – қорытындыда көрсетілген талаптарды орындау үшін белгілі компоненттермен орындалатын амалдар, әрекеттер жиынтығы; нәтиже (Н) – белгісіз компоненттерді табу, дұрыстығын тексеру, құрастыру, тұрғызу, дәлелдеу және т.б. [4, б.155-156; 27, б.60-62]. Есептің құрылымын қысқаша ШаНШН деп жазуға болады. Есептерді мәселе қою деңгейіне қарай, яғни есеп шығарушыға ШаНШН-ның қандай компоненттері белгісіз екеніне байланысты топтастыруға болады [40]. Стандартты есептер – ШаНШН-ның барлық компоненттері белгілі есептер. Мұндай есептер теориялық материалдарды игеру барысындағы барлық кезеңдерінде қолданылады. Мысалы, ережені бергеннен кейін оқушыларға оны тікелей қолданунемесе қандай да бір объектінің осы ұғымға жататынын (анықтауға арналған есептер) тексеру ұсынылады. Есептің бұл түрі ұғымды меңгерумен қатар кері байланысты орнатуға, оқушыларды жаңа материалды қалай түсінгенін бағалауға мүмкіндік жасайды. Оқыту есептері – құрылымының бір компоненті белгісіз (ШаНШх, ШахНШҚ, ШаНхН, хНШН) болатын есептер. Мәселе есептер – компоненттердің үшеуі белгісіз Шахуz, хНуz, хуШz, хуzН. Есептің құрылымы оны шығаруға бағытталған қызметтің қиындығын да анықтайды: репродуктивті немесе алгоритмдік (игерілген тәсілді анықтау), продуктивті (белгілі тәсілді, білімді жаңа жағдайда қолдану, курстың басқа тақырыптарынан алған білімдерін қолдану), шығармашылық (эвристиканы қолдану)[26]. Математикалық есептердің құрылымы мен мәселесіне қарай жіктеуден басқа да жіктеу түрлері бар. Оқушыға математиканы оқу кезінде тек бір есеппен емес, есептер жиынымен жұмыс жасауға тура келеді. Есептердің жиынына талдау жасау оларды классификациялауды талап етеді. Сондықтан математикалық есептердің келесідей классификациясын жасауға болады: есептердің атқаратын функциясына байланысты: танымдық, дидактикалық, дамытушылық есептер; оқу іс-әрекетінің компонентіне байланысты: іс-әрекеттік, ынталандырушы, бақылау-бағалау есептері; мәселесінің шамасына байланысты: стандартты, оқыту, іздестіру, мәселе есептер; есептің шарты мен талабы арасындағы қатынасына байланысты: жүктеу/скачать 0,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|