Курстық ЖҰмыс тақырыбы
Психологияның даму тарихы
жүктеу/скачать 65,49 Kb.
|
Курстық жұмыс Психология
| Психологияның даму тарихы
Психология ғылымының тарихи дамуы Әлемдік психологиялық ой- пікірлердің даму тарихы екі кезеңге бөлінеді. Мұның біріншісі шамамен 2400 жылдай уақытқа созылып, көш басы Аристотельдің (348-322) басталатын ілкі тарих. Осынау сан ғасырлық үлкен кезеңге әр кезде өмір сүрген ғұламалар, атап айтқанда Герофильд, Эрасизтрат, Гиппократ, Демокрит, гален, Гераклит, Декарт, Гоббс, Спиноза, Лейбниц, Локк, Руссо, Дидро, Кант, Гегель және т.б. психологияның өз алдына дербес отау тігіп, ғылым ретінде өте беріде, яғни 1879 жылдан басталады. Сол жылы неміс ғылымы Вильгелм Вуннд (1832- 1920) Лейпциг қаласында тұңғыщ лаборатория ұйымдастырып, психикалық құбылыстарды арнаулы құрал-сайман, аспаптардың көмегімен зерттеуге болатындығын дәлелдеп, мұның дербес эксперименттік ғылым болуына жол ашты. Жан құбылыстары туралы әр кезде өмір сүрген қазақ ойшылдары да аз айтпаған. Асан қайғы, Шалкиіз, Мұхаммед хайдар Дулати, Өтейбойдақ Тлеуқабылұлы, Қадырғали Жалайри, Ақтамберді тағы басқа ақын-жыраулар мен ғұлама – ойшылдардың шығармаларында көшпенді ата-бабаларымыздың жан дүниесі әр қырынан сөз болғаны байқалады. Қазақстандағы психология ғылымы, әсіресе ұлы Отан соғысынан кейінгі жылдарда елеулі қарқынмен дами бастады. Мәселен, 1946 жылы қазақ педагогикалық институтында тұңғыш ре психология кафедрасы, 1947 жылы қазақ университетінде логика және психология мұғалімдерін даярлайтын арнаулы бөлім ашылды. Соңғы 50 жыл ішінде көптеген ғылыми еңбектер, оқулықтар мен оқу құралдары жарық көрді. Солардың қатарына М. Мұқановтың «Ақыл-ой өрісі», Қ. Жарықбаевтың «Қазақ психологиясының тарихы», Т. Жүкештің «Ұлттық психологияның сипаты»тағы басқа толып жатқан еңбектерді жатқызуға болады.
Сонымен қатар ежелгі Грекияның философтары психиканы түсіндіру амалын отпен немесе бумен салыстырудан іздеді. Мысалы, Гераклит түсіндіруі бойынша барлық элем оттан пайда болады, “жан” ылғалдан буланып шығады, мүнда жанның қүрғақ буы оның даналылығын қамтамасыз етеді. Ал ылғалдылық жаңды ауырлатып, оның мерт болуы сүйыққа айналдырады деп есептеді. Ал француз ғалымы Рене Декарт (1596-1650) жануар сыртқы ортаның әсеріне рефлекс (жүйке жүйесінің қызметі ) арқылы десе, голланд ғүламасы Бендикт Спиноза (1632-1667) адамның еркі мен эмоциясы (аффект, қүмарлақ т.б.) дене қызметімен тығыз байланыста болатындығы жайлы терең түйін айтқан. Шығыс әлемінде жан туралы ғылыми пікірлерді үлы ғүламалар Әбу Нәсір әл-Фараби (870-950) меи Әбу Әлі ибн Сина (980-1037), Ж.Баласағүни, әл-Ғазали, Ибн Рүшд, Ита Баджа т.б. қостаган. Екінші, психологияның өз алдына дербес ғы лы м ретінде (XIX ғ-дың 60-шы ж.ж - казіргі уақытқа дейін) көрінуі. Өте беріде, яғни 1870 жылдан басталады. Сол жылы неміс ғалымы Вильгельм Вундт (1832-1920) Лейпциг қаласында түңғыш лабора-тория үйымдастырып, психикалық қүбылыстарды арнаулы қүрал-сайман, аспаптардың көмегімен зерттеуге болатындығын дәлелдеп, мүның дербес эксперименттік (тәжірибелік) ғылым болуына жол ашты. XIX ғ.-дың аяғы XX. ғ.-дың басында атақгы психолог Г.Эббингауз психология тарихына қысқаша және нақты анықтама берген. Ол психология ғылымының зерттеу пәні бойынша психикалық қүбылыстардың тарихи даму процестерін қарастырды. Осы көзқарас бойынша психология тарихын шартты түрде төрт кезеңге бөлуге болады: Бірінші кезеңде — психология жан туралы ғылым, екінші кезеңде — сана туралы ғылым, үшінші кезеңде - мінез-кұлық туралы ғылым, төртінші кезецде — психика туралы ғылым болып қалыптасады. жүктеу/скачать 65,49 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|