Курстық ЖҰмыс тақырыбы

Психикалық үрдістерді сонымен қатар психикалық функциялар деп атайды Психикалық үрдістердің комегімен қоршаған ортаны тану іске асады, білім мен дағдыны, оқыту мен іс-әрекетті меңгереді. Томендегідей психикалық үрдістердің негізгі түрлері қарастырылады: түйсіктер, қабылдау, ес, елес, қиял, ойдау, сезім жэне эмоция, ерік. Психикалық қасиеттер - бүл адамдардың бір-бірінен айырмашылығын білдіретін жеке түлғаның дара психологиялық ерекшеліктері. Психикалық қасиеттерге темперамент, мінез, қабілеттілік жатады. Психикалық жағдайлар (қалып) психикалық іс-әрекеттің , уақытша дамуын сипаттайды. Оқыту мен іс-әрекетгің жемісті орындалуына ерекше ықпал ететін адамның ішкі дүниесінің негізгі саласы болып табылады.Мәселен, белсенділік немесе енжарлық, шаршау, стресс т.б. психикалық жағдайлар. Барлық психикалық қүбылыстар бір-бірімен озара байланысты.

Ғасырлар бойы адам ғалымдардың көптеген үрпактарының зертгеу пәні болып келді. Адамзат өзінің тарихын, пайда болуын, биологиялық табиғатын, тілін және салт-дәстүрін танып біледі және оны танып білуде психология ғылымына ерекше орын береді. “Адам үшін басқа адамдардан қызықты нысана болуы мүмкін емес” деген екен ертедегі бір данышпан. Ол қателеспепті. Психологияның дамуының негізіне адамзаттың түрмыс табигатына, адамзат қоғамындагы оның дамуы мен қалыптасу жағдайларына, оның басқа адашармен езара қарым-қатьшасы ерекшеліктеріне әруақытга да өсіп отырған қызуғушылық жатады. Қазіргі кезде өндірісте, ғылымда, медицинада, енерде, оқытуда, ойында және спортта психологиялық зандылықтарды білмей және түсінбей көптеген іс-әрекеттің түрлерін іске асыру мүмкін емес. Адамның даму заңдары туралы галыми білімдердің жүйесі, оның потенциалдық мүмкіншілікгері туралы барлық қоғамдық даму үшін қажет. Бірақ адам әртүрлі ғылымдардың кешенді зерттеу қүралыньщ нысаны болып табылады. Олардың өрқайсысының өзіндік ерекшелігі бар мәселелері болады. Гуманитарлық ғылымдар өлеуметтік үрдістерді зерттегенде психологиялық факторларды ескеру қажетігі туындайды, өрбір ғылым басқа ғылымдардан өз пөнінің ерекшелігімен сипатталады. Кезінде белгілі психолог-ғалым СЛ.Рубинштейн “Жалпы психология негіздері” атгы кітабында былай деп жазды: “Психологияның зерттейтін өзіндік қүбылыстардың ішінен анық та айқын, ерекше бөлініп түрғандары — біздің қабылдауларымыз, сезімдеріміз, ойларымыз, талпыныстарымыз, қажеттілік- теріміз және т.б., демек, біздің өміріміздің ішкі мазмүнын қүрайтьшдар жатады”.

Психология ғылым ретівде нені зерттейді? Оның зерттеу пөніне не жатады? Біздің ойымызша, бүл сүрақтарға жауап беру оңай емес. Оған жауап беру үшін психология ғылымдарының тарихын, оның дамуының әрбір кезеңін қарастыра отырып, мән беруіміз қажет. Бір жағынан, оны өте ертеде қалыптасқан ғылым, сонымен қатар тіпті жас ғылым ретінде қарастыруға болады. Мындаған жыл тарихы бола түрып, оның болашағы алда.

Жанды зерттеу, түсіндіру психология пәнінің қалыптасуының алгашқы кезеңі болып табылады. Демек, алғаш рет психология жан туралы ғылым ретінде қарастырылады. Психиканың мәні туралы гылыми көзқарастың қалыптасуы мен дамуы әр уақытта философияның негізгі мәселесі — материя мен сананың, материалдық және рухани бастаманың арақатынасын шешумен тығыз байланысты.

Осы мәселені шешудің төңірегінде екі бір-біріне қарама- қарсы философиялық бағыттар пайда болады: идеалистік және материалистік. Идеалистік философияны жақтаушылар психиканың материяға тәуелсіз, оз бетімен омір сүретін бірінші алғашқы қүбылыс деп қарастыру. Психиканы материяньщ туындысы бойынша психиканы екінші қүбылыс, материядан туады деп қарастырады.

Идеалистік философияның өкілдері материямен байланьіссыз ерекше діни бастаманың омір сүретіндігін мойындайды, олар психикалық іс-әрекетгі материалдык және өлмейтін жанның көрнісі ретінде қарастырады. Ал барлық материалдық заттар мен қүбылыстарды тек гана біздің түйсіктеріміз бен елестетулеріміз немесе кейбір белгісіз “абсолюттік” рухтың, “әлемдік ерік-қайратты ң”, “идеялардың” байқалуы деп түсіндіреді.

Адам психикасын матералистік түрғыдан түсінуді идеалистік философтар коптеген ғасырларға ығыстырды, адам психикасын оның рухани өмірінің корінісі ретінде қарастырады, ол барлық материалдық табиғат сияқты зандарға бағынбайды деп есептеді. Тек қана XVII ғасырда Рене Декарт психологиялық білімдерді дамытуда жаңа дөуірді бастады. Оның түсіндіруінше, “тек ішкі органдардың жүмысы емес, сонымен қатар ағзаньщ сипаттамасы, олардьщ басқа да ішкі денелермен өзара іс- өрекеті жанды қажет етпейді” деген болатын-ды. Оның вдеялары психология ғылымының кейінгі тағдырына ерекше үлкен эсер етгі. Декарт бір уақытта екі үғымды енгізді: рефлекс жөне сана. Оның түсіндіруінше, бір-біріне байланыссыз, екі бастама /материя мен pyx өмір сүреді. Сондықтан да психология тарихында бүл ілімді “дуализм” (“duali”- гректің сөзі қазақшалағанда “екіжақты мағынасын береді). Филосоияда бүл бағыт объективтік идеализм деген атпен дамыды.