Лекция №1 Жеңіл атлетиканың теориясы мен әдістемесі

Мүнда жұмыс көлемі екі бағытта алып барылады. 1,4-6 сынып оқушылары үшін жүгіру жаттығу 15-20 секундқа дейін болады. Жақынаралық қашықтық аралыққа (100-200 метр) ұл балалар үшін 5,0-5,7 м/с тездікте, ұзағырақ аралыққа (300-400 метр) 4,4-5,4 м/с, ал қыздар үшін осы аралықтарға 4,8-5,2 және 4,3-4,8 м/с тездікте орындалады. Ұл балалар 400 метр, қыздар 300 метр аралыққа жүгіру жаттығуын орындағанда жұмыс көлемі максималь жұмыстын 80-90% ын құрайды. 200 метр аралыққа жүгіргенде 4-5 сынып ұл балалар жүрек соғуының ең жоғары минутына 210-ға, ал қыздарда 195-200 жетеді.

Ұл балалар 350-400 метрге жүгіргенде жүрек соғуы ең жоғары көрсеткішке жетеді, 4- сыныпта минутына 215, 5-сыныпта 210, 6-сыныпта 205-ке жетеді. Бұл көрсеткіш қыздарда 300-350 метр аралыққа орташа 210-208 ге тура келеді. Бұл жағдайда жұмыс көлемі максималь жұмыстың 75-80% ын құрайды.

Солай етіп 300-400 метр аралық ұл балалар және қыздар үшін ауырлау болады. Сондықтан жарыс тездігінде үнемі жүгірту ұсынылады. Бұл аралықтарды максималь көрсеткіштен 10-30% ке төменірек жүгірсе болады.

Шыдамдылықты дамыту үшін бұл жұмыстын көлемі максималь жұмыстың 70-80% ын құрайды. Жұмыстың жалғасуы 1-2 минут. Яғни ұл балаларға 340-350 метр үшін 4,1-5,2м/с, қыздарға 250-300 метр үшін 4,0-4,8 м/с тездік белгіленеді. Жүгіру интенсивтігінің төмен болуына байланысты жүректің соғуыда кеңейеді. 4-сынып ұл балаларының 70% интенсивтікте жүрек соғуы минутына 210, 5-сыныпта 205, 6-сыныпта 200-ге тең. Ал қыздарда бұл көрсеткіш 500 метрге 5-сыныпта 203, 6-сыныпта 200-ге тең. Осы көрсетілген жұмыс дененің күшін көп мұғдарда талап етеді. Сондықтан жарыс тездігінде көп жүгірген жөн.

Үлкен мұғдардағы жұмыс көлемі максималь жұмыстың 55-70% ын құрайды. Ұл балалар үшін 600-500 метр 2-7 минут жалғасады, ал тездік 3,5-4,0 м/с болады. Бұл жағдайда жүректің соғуы 180-185 ке жетеді. Жалпы тездік 4 м/с шамасында болады. Жоғарыда айтылған жұмыстарды орындаған кезде дененің кислородты пайдалану мүмкіншілігі ең жоғары мұғдарға жетеді. Егер осы мұғдарда жұмыстың көлемі, инстесивтігі жоғарыласа дененің кислородты пайдалану мүмкіншілігі төмендейді, қатты шаршау пайда болады.

Орташа жұмыс көлемі максималь 55-65% ын құрайды. Бұнда ұл балалар үшін 2-5 км аралыққа жүгіру 7-8 минуттан 25 минутқа, тездік 2,9-3,2 м/с жетеді. Ал қыздар үшін 1,5-2 км аралыққа жүгіру 22/23 минут болады, тездік 2,8-3,3 м/с. Орташа тездікте 6-8 минут дауамында жүгіру жүректің соғуы 165-ке жетеді.

Алғашқы кезде 20 секундта жүректің соғуы 155-177 ге жоғарылайды. Дем алыс кезінде жақсы жаттыққан оқушыларда дененің өзіне келуі шапшаңдайды, бірінші минутта 130-ға, 3 минуттан соң 120-ға түседі.

Шыдамдылықтың дамуы ұзақ жалғастырылған, бірақ кем интенсивтігі жүгіру және жүру жаттығуларын орындаумен дамиды. Әрбір сабақты өту арқылы жұмыс көлемі артып барады, жүгіру аралығы және уақыты жоғарылайды. Біртіндеп жаттығулардың тездігі жоғарылатып барылады. Бұл ізбе-ізділік жаймен іске асырылады. Мұндай жұмыс аз дайындалған оқушылармен өткізіледі. Егер сынып оқушылары ұзақ жұмыс істеуге шыдамды болса, онда жүгіру аралық пен тездікті жоғарылатуға болады. Бұл жұмыста жүректің соғу тездігі 170-180 нен аспауы тиіс. Жүректің соғуы салыстырмалы түрде тұрақты болса, балалар денесінің жаттығуын жоғарылатады.