Лекция №1 Тақырыбы: Фонетиканың зерттеу нысаны
жүктеу/скачать 496,98 Kb.
|
5. Лекциялар жинағы
| Қырық немесе қырқы - белгiлi бiр сандық ұғымның атауы болса, бiрiншiден, жас нәрестенiң қырық күн өткеннен кейiн, одан шығару ұғымының атауы, соған байланысты қырқынан шығару фразеологиялық тiркесi, екiншеден, өлген кiсiнi қырық күн өткен соң, ас берiп, еске алып, құран бағыштау ұғымының атауы, соған байланысты пәленшенiң қырқы, қырқына жиналу, қырқын беру, қырқына үлгерiптi, қырқын асханада беру, қырқында сөз сөйлеу, қырқы болды т.б. тiркестердiң қолданылуын айтып отырмыз».
Профессор А.Ысқақов – сөз тудыру тәсiлдерi туралы. А.Ысқақов сөзжасамды жаңа сөз тудыру деп негiзiнен дұрыс түсiнедi, сөйте тұра оны сөз таптарының ыңғайында, яғни сөз таптарын жасау проблемасы ретiнде қарастырады. Сондай-ақ, ол сөзжасам тәсiлдерi туралы да қайшы пiкiрлер айтады. «Қазақ тiлiнiң сөз тудыру жүйесi үлкен-үлкен негiзгi екi саладан тұрады. Оның бiрi морфологиялық тәсiл де, екiншiсi – синтаксистiк тәсiл»,-дейдi А.Ысқақов, бiрiншiден, бұл айтылып отырған әңгiме – сөзжасам тәсiлдерi ғана. Болмаса сөзжасам жүйесi бұдан әлдеқайда күрделi, оған тәсiлдер ғана кiрiп қоймайды. Екiншiден, сөзжасамның басқа да тәсiлдерi, аралас түрлерi айтылмаған. Екiншi бiр ретте: «Зат есiмдер лексикалық, морфологиялық, синтаксистiк тәсiлдер арқылы жасалады», «Сын есiмдер морфологиялық (синтетикалық), синтаксистiк (аналитикалық), морфологиялық-синтаксистiк (семантикалық) тәсiлдер арқылы жасалады», - десе, үшiншi бiр ретте, «мысалы, етiстiктiң жасалу тәсiлi ретiнде морфологиялық құрылым жағынан бөлiнетiн түрлер, яғни сөзжасам процесiнiң нәтижесi (туынды етiстiктер, күрделi етiстiктер) немесе туынды үстеулер, күрделi үстеулер» деп те бередi т.б. жүктеу/скачать 496,98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|