Дендрохронолóгия.
Ағаштың жасын оның бойында өскен жүзіктердің арқасында бәлуге болатыны ежелден бәріне таныс.ағаштардағы жүзіктердің орналасуы әр маусымда әр түрлі. Ағаштың өсіп дамуына әр түрлі сыртқы және ішкі факторлар әсер етеді.ағаштың жүзіктері ежелде болған оқиғаларды сипаттаушы ретінде келесі позицияда қызмет етеді:
1. өткеннің уақытын анықтаушы;
2. дендрохронологиялық шкаланы жасаушы;
3. табиғи процестердің анықтаушысы.
дендрохронологияның негізін салушы: Ф.Н. Швидов (1892 г.) «Дерево как летопись засух» // Метеорологич. вестник №5., Дуглас.
Бұл әдістің негізгі – ағашта өскен әрбір жүзіктің әр жылды дұрыс анықтап беруінде. Ең ұзақ өмір сүретін ағаштар - Орталық Канаданың Сьерра-Невада тауының бойында өсетін. 3 000 метрге дейін өседі.ежелде оның биіктігі 4600 ге дейін жеткен.
Секвойя - Тынық мұхитының солтүстік Американың ылғалжы жерінде мекендейді.
Орталық Азия өсетін Аршалық ағаштардың кейбіреуінің жасы – 1500-2000жыл
1968-1990 жылдары КСРОда зерттеу жұмыстарына келесілер қолданылды:
Шығыс шыршасы – 600 жыл
Қарағай – 525 жыл
Сібірлік балқарағай – 400 жыл
Сонымен, Еуропада өсетін ағаштардың жасы 3000 – 4000 жылдан аспайды. Сол себепті дендрахронологиялық шкаланы ұзарту үшін «қайта уақытты өлшеу» қолданылады.
Бұл әдістің қолданылуының мақсаты келесі өсетін ағаштардың өз ерекшеліктеріне және өсетін орнына сай бір бірімен сабақтас ету.
Ол үшін бір орында өсетін ағаштардың бірнешеуі зерттеуге алынады. Олар ағаш бойында өсетін жүзіктердің өсіп, өніп және жойылуын қарастырады.
Көптеген зерттеулерден кейін, жаңа әне өте ескі ағаштарды кесіп, екеуін салыстыра зерттейді.
Еуропа дендрохронологиялық зерттеулер кешірек өткізіледі. Соған қарамастан қазір Еуропада ағаштардың жүзіктерін зерттейтін 20 зертханалар жұмыс істеуде.
Б.э.д 5300 жылдық еуропалық мастер – хронологиялық емен ирландық және германдық емендер арқылы жасалды.
Дендрохронологияның тәжірибелік пайдасы Мангазеиде қоныстануда жақсы байқалады. Ол жақта үлкен аяздарға төзген ағаштар қалған.
Палеомагнетизм Жердің магниттің полюстері бір қалыпта тұрмай, қозғалыста боалтынны бәрі мәлім. Мысал ретінде, солтүстік Магниттік полюсі Канаданың Арктикалық архипелагында болса, 60 000 000 жыл бұрын, динозаврлардың қырылған кезінде Мексикада болған.
Бұл әдістің негізгі мақсаты ежелде қолданылған барлық керамикалық заттарды, кірпіш, оның құрамдарын және кірпіштер қаланған пештерді зерттеу.
Осылай құрамындағы элементтер арқылы қай уақытта жасалғаны жайлы, оның уақытын дәл әрі тура дәлелдеуге болады. Нақты уақытты 2000 жылды қамтитын уақыт аралдығын анықтауға болады.
Бірақ бұл әдістің те өз кемшіліктері бар. Мысалы, ол тек радиусі 800 км аумақта ғана жұмыс істеуге қабілетті.
