Лекция №11 «Мәдени ландшафт»
Мәдени ландшафтының табиғи және мәдени арақатынасы
жүктеу/скачать 21,33 Kb.
|
11 лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- Мәдени ландшафтының категориялық мағынасы.
- Мәдени ландшафтының иерархиясы.
| Мәдени ландшафтының табиғи және мәдени арақатынасы.
Қоғамдық географияның жұмыс тізбегінің орындалғанның ішінде мәдени ландшафтыныны құрудағы табиғи фактордың рөлі фонға, пейзажға байланысты, яғни ландшафтың сыртқы құрамы (Туровский Р.Ф.). В.Н. Калуцкованың схемасы бойынша , табиғи ландшафт – жергілікті қоғам мен тілдік жүйе сияқты мәдени ландшафтының құрамдас бөлігі болып табылады. Ю.А. Веденин және оның Ресейлік НИИ дің мәдени және табиғи бөлімінің әріптестері табиғи үрдістердің өз үлестері арқылы мәдени ландшафтыны құрудағы рухани және интеллектуалды қызметінің рөліне ерекше тоқталып өтеді. Ю.А. Веденин и М.Е. Кулешова мәдени ландшафтыға топонима, архивтік және тарихи мәліметтерді, сонымен қоса әртүрлі кітаптарды қосады, яғни ландшафтыны әртүрлі тарихи оқиғалармен байланыстырады. Мәдени ландшафтының категориялық мағынасы. В.Л. Каганский мәдени ландшафтыны жердің әртүрлі аумағы деп ойлайды, оны кейбір адамдар тобы утилитарлы, символдық, семантикалық ретінде меңгерген. Шынындада адамдар кейбір территорияны зерттеу барысында оған сол жердің географиялық атауына, символдарына, жергілікті фольклорларына және т.б. көңіл аударады. Бұл терминнің таралуының шексіздігі мәдени ландшафтыны зерттеуде және категориялық мағынасының рөлін белгіленуі жұмыс бойынша жүргізіледі. Сонымен қоса В.Л. Каганский өзінің кітабында «мәдени ландшафт» терминінң мағынасын жай ғана ладшафт ретінде қарастырған, яғни екі терминді тең ретінде қарастырады (сонымен қоса аумақ, территория бойынша). Мәдени ландшафты материалдық емес(рухани)құраушыларының болуы. Қоғамдық географияны таныстырушылар, бірақ «таза» қоғамдықты айтпағанда (филолог, тарихшылар, этнографтар және т.б.) олар ереже бойынша жергілікті аумақтың рухани бастауларына ерекше көңіл аударады (genius loci). Ландшафтының руханилығы сакральдық географияны зерттеуде ең негізгі обьектіні атқарады Мәдени ландшафтының иерархиясы. Мәдени ландшафты туралы айтылған көптеген ойлардың ішінде мәдени ландшафтыны белгілі бір территория бойынша аумақ иерархиясы ретінде қарстырғаны өте аз болып табылады. Ереже бойынша территориялық кешендердің( әрине мәдени ландшафтыларды да жатқызамыз) қиын картографиялық әртүрлі әрекеті иерархияны соңына қоюға қажеттілік алып келеді. Олардың иерархиясын зерттеуде, сонымен қоса аумақтық шекара бойынша табиғи мәдени кешен( немесе табиғи мәдени территориялық кешен) түсінігі қазіргі таңда авторлар арасында қолдануда. Г.А. Исаченко айтылғандардың барлығын қорытындылай келе «мәдени ландшафтының» заманауи түсінігі екі негізгі бағыт бойынша дамуда деген тұжырымға келеді. Оның біреуі классикалық ландшафткіріспесіне жатқызылады. Онда «ландшафт» термині мен мәдени ландшафт термині «двуединый» кешен ретінде қарастырылады, яғни ол табиғи үрдістер қарастырады, сонымен қоса адам қызметінің инициировалық үрдісіде қарастырылады ( соның ішінде адамдардың басқаруы мен бақылауыда жатқызылады). Мәдени ландшафтының мұндай түсінігінде динамикалық ланшафткіріспе әдістері қолданылған, яғни оның құрылымын зерттеуге, энергия және ақпарат, сонымен қоса әртүрлі масштабты картографиялау қажет. Бірақ біз мына нәрсені ескеруіміз керек, яғни мәдени ландшафтыға адамдар берген ерекшеліктер тек қана рационалистік оймен түсіндіруге болады, бұл жерде «иррациондық» элементтері де бар( мысалы сакральдық мінездемесі бойынша), оларды анықталған мәдениет бойынша көруге болады. Екінші бағытын дисциплинар ішіне жатқызуға болады. Мұнда мәдени ландшафт қоғамдық дисциплинаның мүшелерінің қатысуымен зерттеледі(сонымен қоса,тек «қоғамдық»), олар баяғыда ландшафтыдан бөлінген, сонымен қоса территориясынан да. Мұндай зерттеуде «мәдениет» терминіне акцент жасалады. Сонымен қоса анықталған ландшафтыда орналасқан адамдар тобы яғни ежелгі ғұдар мен сақтардан бастап адамдардың саяси көзқарасына дейін, ең бастысы адамдардың пайда болуы зерттеледі . Яғни жоғарыда айтылған ойлар қоғамдық ғылымдардағы ландшафтының оқылуы және олардың образдары айтылып отыр. Бұл негізінде көпоброзды және өте қызықты нәтиже беріп отырады, бірақ мына нәрсені ұмытпауымыз керек, кез келген арнайы зерттеушінің ландшафтыны «оқыту» социомәдениетке өз ізін қалдырады. Ресейдің мәдени ландшафткіріспесі осы. Шетелдің ғылыми тәжірибесінде мәдени ландшафт концепциясының құрылуы мен қалыптасуы ЮНЕСКО ның қызметімен байланыстырады. Қазіргі таңда табиғи территориалдық кешендер мен тарихи мәдени қорғаулары мына нәрселерге үлкен көңіл аударады. Олар: бөлек ескерткіштер және олардың ансамбльдері; биоценоздар; табиғи техникалық жүйелер; архитектуралық ландшафтылық обьектілер; территорияның әртүрлі формадағы инженерлік өзгерістері; природно-технические системы; басқа да объектілер, яғни табиғи және мәдени обьектілерді көрсетітін сипаттайтын, сонымен қоса феномендерді жатқызамыз. Ресейдің Ұлттық саябақтары мәдени ландшафтыны қорғайтын ең негізгі ұйым деп айтуға болады – адамдардың және табиғаттың эволюциялық қалыптасуынан қалптасқан табиғи мәдени территориялық кешендерді жақызамыз.
жүктеу/скачать 21,33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|