Лекция: 30 сағат Семинар: 15 сағат обсөЖ: 45 сағат Барлық сағат: 135 сағат Аралық бақылау: (АБ) -60 б



жүктеу/скачать 2,51 Mb.
бет2/6
Дата25.12.2016
өлшемі2,51 Mb.
#5011
түріЛекция
1   2   3   4   5   6

Кредит саны: 3


Лекция: 30 сағат

Семинар: 15 сағат

ОБСӨЖ: 45 сағат

СӨЖ: 45 сағат

Барлық сағат: 135 сағат

Аралық бақылау: (АБ) -60 б

Қорытынды бақылау: емтихан – 40б

Жетісай, 2012


Силлабусты дайындаған: ғылым магистрі, Н.С. Файзиев

Силлабус университеттің ғылыми кеңесінде бекітілген, оқу бағдарлама негізінде дайындалған.


Силлабус кафедраның мәжілісінде қаралған

Хаттама № ___ «___» 20__ж.
Кафедра меңгерушісі п.ғ.д., профессор Сманов И.


Факультеттің Оқу-әдістемелік Кеңесінде мақұлданған

Хаттама № __ « ____» _________ 20__ж.
ОӘК/төрайымы/төрғағасы__________ доцент Байдуллаева О.

Университеттің Оқу-әдістемелік Кеңесінде бекітілген


Хаттама № ____ “____” «____» 20__ ж
ОӘК/төрайымы/төрғағасы _т.ғ.к., доцент Апашева С.

Мазмұны.




  1. Алғы сөз ….…………………………………………....................................

  2. Жалпы мәліметтер………………………….………....................................

  3. Курстың мақсаты мен міндеті …………………………………........….....

  4. Курстың пререквизиттері, постреквизиттері.…………................................

  5. Жұмыс оқу Лекция жоспарыынан көшірме.……..........................................

  6. Оқу сабақтарының құрылымы……………………….....................................

  7. Студентке арналған ережелер…………………..............................................

  8. Оқу сағаттарының кредитке сәйкес тақырып

бойынша бөліну кестесі .………....................................................................

  1. Лекция сабақтары..............................................................................................

  2. Семинар сабақтарының Лекция жоспары........................................................

  3. ОБСӨЖ Лекция жоспарыы және орындалу кестесі........................................

  4. СӨЖ Лекция жоспары және орындау кестесі..................................................

  5. Пайдаланатын әдебиеттер мен web сайттар тізімі..............................

  6. Студенттердің білімін бақылау түрлері (тест, бақылау сұрақтары т.б)

  7. Студенттердің академиялық білімін рейтингтік бақылау жүйесі........


1.Алғы сөз

Оқу әдістемелік кешен «Бастауыш мектепте бейнелеу өнерін оқыту әдістемесінің тарихы» пәні бойынша 5В010200 «Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі» мамандықтарының студенттеріне осы курс бойынша оқытушының жұмыстан неғұрылым тиімді ұйымдастыруға арналған барлық қажетті оқу-әдістемелік материалдарды құрайды. Білім беруде кредиттік технологияны пайдаланып, барлық құжаттарды бір кешенге біріктіре отырып, пәнді меңгеру процесінде студенттің білімін, машықтануын және біліктілігін жоғарғы деңгейге көтеру мақсаты көзделініп отыр.

Оқыту бағдарламасы (Syllabus), семестрдің басында әрбір студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының артуына, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, одан әрі дамуына себебін тигізеді деп күтілуде.

Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыпты қарастыруда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдар мен терминдерді енгізеді. Пәнді толықтай меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттің барлығымен дерлік жұмыс өткізіп және өзіндік жұмысының барлық көлемін орындауы қажет.

Тапсырмалар мен жағдайлардың жиынтығы студенттерге кредиттерді тапсыруда пән бойынша өз білімдерін тексеруге және рейтингтік бақылауды тапсыруға, сынақ/емтиханды алуға арналған.
2. Жалпы мәліметтер.



№

Оқытушының аты-жөні

Сабақты өткізу, орны

Байланыстырушы мәлімет

Аудиториялық сабақтар

СӨЖ




1

Файзиев Н.С.

Уақыты 830-1320

Ауд 28,30,32

Уақыты 1420-17 20

Ауд: 40

Тел: 113

Каб:_ 40_

Корпус:_1_______


3. Пәннің мақсаты мен міндеті, оның оқу процесіндегі ролі

Мақсаты: Болашақ бастауыш сынып мұғалімдеріне бейнелеу өнері оқыту әсістемесінің тарихынан жүйелі білім беру, сабақ жүргізуге кәсіби даярлау.

Міндеті:


  • эстетикалық дүниетаным мен ойлауды қалыптастыру ;

  • бастауыш мектептегі оқу-тәрбие процесінде практикалық міндеттерді шешуге арналған бейнелеу біліктерімен дағдыларын қалыптастыру ;

  • Бастауыш мектептегі педагогикалық процесті ұйымдастыруға қажет бейнелеу өнерінің теориялық білім негіздері мен біліктерін меңгеру;



4. Курстың постреквизиттері мен пререквизиттері

Р/с
Прекреквизиттер (пәннің алдында міндетті түрде игерілуге қажетті пәндер)

Постреквизиттер (пәннен кейін өтілетін, осы пәнге сүйенетін пәндер)

Кафедра


Кафедра қабылдаған шешім, хаттамасы №___ күні




  1. Педагогика тарихы

1. Постреквизиттер – жоқ


Педагогика және психология кафедрасы

№ Хаттама

_________ 20 ж.



5. Жұмыс оқу Лекция жоспарыынан көшірме.

№

Кредит

саны


Семестр

Жалпы сағат саны

Аудиториялық сабақтар

Аудиториядан тыс сабақтар

Қорытынды

бақылау


лекция

Сем

ОБСӨЖ

СӨЖ




3

7

135

30

15

45

45

емтихан







Барлығы:

135

30

15

45

45





6. Оқу сабақтарының құрылымы:
Жұмыс бағдарламасында сағаттар оқу жұмыстары түрлеріне қарай бөлінген: лекция, семинар, ОБСӨЖ (оқытушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы), СӨЖ (студенттің өзіндік жұмысы), ЛБС-лабораториялық сабақтар.

Лекция – студентке тақырыпты игеруде неге назар аударуына бағыт береді.

Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен жұмыс істеуі қажет



Семинар сабақтарында – студент талдау, салыстыру, тұжырымдау, проблемаларды анықтай білу және шешу жолдарын белсенді ой әрекет талап ететін әдіс-тәсілдерді меңгеруі керек

СӨЖ-студенттің өзіндік жұмысы. Студент СӨЖ тапсырмаларын кестеге сәйкес белгіленген мерзімде оқытушыға тапсыруға міндетті.

Лабораториялық сабақтарда студент теориялық қорытындыларын, яғни, теория мен тәжірибе бірлігін анықтап, құрал-жабдықтарды құрастыруға, пайдалануға дағдыланады, тәжірибе кезінде алынған нәтижелерді талдауды, теориямен сәйкестеліп дәлелдеуді үйренеді.

7. Студентке арналған ережелер (Rules):

  1. Сабаққа кешікпеу керек.

  2. Сабақ кезінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы телефонды өшіріп қою керек.

  3. Сабаққа іскер киіммен келу керек.

  4. Сабақтан қалмау, науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда деканатқа анықтама әкелу керек.

  5. Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтелінеді.

  6. Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.



8. ОҚУ САҒАТТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫП БОЙЫНША БӨЛІНУ КЕСТЕСІ


№

Тараулар атауы, реті

Аудиториялық сабақтар

Аудиториядан

тыс сабақтар

Лек

Прак

сем

лаб

ОБСӨЖ

СӨЖ

1- тарау. Бейнелеу өнерінің теориялық негіздері мен түрлері

1

Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесінің даму тарихының мәні

1




1




2

2

2

Бейнелеу өнерінің әдіснамалық негіздері

1










1

1

3

Бейнелеу өнерін оқытудың негіздері

1




1




2

2

4

Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесін оқытудағы теориялық және практикалық тұрғыдағы басты бағыттары

1










1

1

5

Бейнелеу өнерін бастауыш сыныпта оқытудың мақсаттары мен міндеттері

1




1




1

1

2- тарау. Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесінің тарихи негіздері

6

Ертедегі сурет салуды үйрету әдістемесінің тарихы

1










2

2

7

Ежелгі Египет мемлекетінде суретті салу әдістері (әдістер, канон)

1




1




1

1

8

Ежелгі Ассирия мемлекетінде суретті салу әдістері(әдістер, канон)

1










2

2

9

Ежелгі Грецияда суретті салу әдістемесінің тарихы

1




1




1

1

10

Ежелгі Римдегі суретті салу әдістемесінің тарихы

1










2

2

11

Қайта өркендеу дәуірі (Леонарда да Винчи, Л.Альберти, А.Дюрер) академиялық білім беру жүйесіндегі бейнелеу әдістемесінің құрылуы

1




1




1

1

3 - тарау. Бастауыш мектепте бейнелеу өнерін оқыту әдістемесінің тарихы

12

Бастауыш мектепте бейнелеу өнері сабақтарын ұйымдастыру

1










2

2

13

Мектепалды дайындығы тобында затқа қарап сурет салу сабақтарын ұйымдастыру әдістері және тарихы

1




1




1

1

14

Бастауыш мектептегі бейнелеу өнерін оқытудың дидактикалық ұстанымдары

1









2



2

15

Бастауыш сыныпта нұсқаға қарап сурет салу сабақтарын ұйымдастыру әдістері


1




1




1

1

4-тарау. Бастауыш мектепте суретті оқыту әдістемесінің тарихы

16

Бастауыш сыныпта тақырыптық сурет салу сабақтарын ұйымдастыру әдістемесінің тарихы

1










2

2

17

Бастауыш сыныптарда өнер туралы әңгіме сабағын ұйымдастыру әдістері

1




1




1

1

18

Бастауыш сынып оқушыларын қазақ салт дәстүрлеріне тәрбиелеу әдістемесінің тарихы

1










2

2

19

Бастауыш сыныптарда оқушыларға эстетикалық тәрбие беру әдістері

1




1




1

1

20

Бастауыш сыныптарда оқушыларға көркемдік білім беру әдістері

1










2

2

21

Бастауыш сыныпта оқушылардың өнертану мәдениетін дамыту әдістері

1




1




1

1

22

Бастауыш сыныптағы бейнелеу өнері сабақтарында көрнекті құралдарды пайдалану әдістері

1










2

2

23

Бастауыш сыныпта оқушыларға өнерді таныстыру барысында терминдерді қолдану мәселелері

1




1




1

1

24

Бастауыш мектепте сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру

1










2

2

5 - тарау. Қазақ бейнелеу өнерінің тарихы

25

Бастауыш сынып оқушыларын қазақтың сәндік қолөнерімен отбасында таныстыру

1




1




1

1

26

Бастауыш мектепте оқушыларды кілем өнерімен таныстыру

1










2

2

27

Бастауыш мектепте бейнелеу өнерінен сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру әдістері

1




1




1

1

28

Қазақ бейнелеу өнері шеберлерінің еңбектерінің көркемдік ерекшеліктері

1










2

2

29

Қазақстан суретшілерінің өмірі мен шығармашылықтары

1




1




1

1

30

Қазақстан суретшілерінің шығармаларының жанрлары мен тақырыптары

1










2

2




Барлығы:

30




15




45

45


9. ЛЕКЦИЯ САБАҚТАРЫ
1- тарау. Бейнелеу өнерінің теориялық негіздері мен түрлері
1-лекция. Тақырыбы: Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесінің даму тарихының мәні
Лекция жоспары:

1. Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесінің қалыптасуы



2. Оқыту әдістемесінің даму тарихы

Лекция мақсаты: Студенттерді бейнелеу өнерінің оқыту әсістемесінің қалыптасуы мен даму тарихынан хабардар етіп, бейнелеу өнерінің тарихи негіздерімен таныстыру.

Лекцияның мәтіні:

1. Адам баласының қоршаған ортаны бейнелеуге ынтасы ежелгі дәуірлерден басталған. Оған алғашқы адамдардың сүйектерге, мамонт мүйіздеріне және үңгірлерге бейнелеген суреттері дәлел. Ол бейнелер сол кездегі адам-дардың тұрмыс тіршілігін, қоршаған орта туралы көзқарасын көрсетеді. Біртіндеп осы бейнелер негізінде жазу пайда болды. Сөз жоқ, алғашқы адамдар жасаған бейнелеу өнерінің үлгілері аяқ астынан пайда болған жетістік емес, ол көптеген жылдар бойы дамып жетілген тәжірибе мен дәстүрдің жемісі болатын.

Алғашқы сурет салуға үйрену тікелей көргенді қайталау, яғни көргенді көшіру еді. Алғашқы бейнелер үлкендердің тіршілік үшін жасаған еңбек процесіне, тіршілік көзі болған табиғатқа, жануарларға байланысты болды.

Неолит дәуіріндегі (б.з.б. 5-3 мың.ж.) жер өңдеу мен қолөнердің пайда болуы адамдардың өнерге деген көзқарасын мүлдем өзгертті. Адамның сурет сала білу шеберлігі, қолөнер бұйымдарын, соның ішінде қыштан жасалған бұйымдарды безендіру басталды.

Нағыз өнерге оқыту, мектепте ұйымдастыру тек өркениет дәуірінде пайда бола бастады. Оған дәлел ретінде ежелгі Мысырда (Египет) дамыған жоғары дәрежелі мәдениетті қарастыруға болады.

Тарихи деректер бойынша ежелгі Мысырда сурет салу мектепте сызу пәнімен қатар оқытылғанын білуге болады. Мектеп бітіруші жерді өлшеуді, бөлме жобасын, су құбырының кестесін сызуды білуге міндетті болды.



1-сурет

Мысыр мектептерінде оқушыларға сурет салуды оқытуға ерекше көңіл бөлінді, өйткені иероглифтік жазу әр түрлі заттар бейнелерінен тұрды. Мысалға А әрпі құс бейнесінде, Б әрпі адамның аяғының бейнесінде салын-

ды/1-сурет/.





2-сурет. Мысыр мектебі

Тәрбиелеу мен оқыту тәртібі бұл мектептерде өте қатал болды: мектеп немесе оқушы ережесін болмашы бұзушыларды таяқпен соққыға алып жазалауға дейін барды, тіпті кей жағдайларда оқушының қол-аяғын байлап ғибадатханалардың қараңғы бөлмесіне ұзақ уақытқа қамады. Ол мектептер заңында былай делінген: "Күнделікті жұмысқа ынталы бол, жігерлі бол. Бір күн де ерінбе,болмаса соққыға жығыласың".

Оқыту әдісі мен тәртібі барлық суретші педагогтарда бірдей болды. Алғашқы болып ежелгі мысырлықтар жас ұрпақты сурет салу дағдысына оқытуда белгілі бір жүйеге негізделген теориялық заңдылықтарды жасай бастады. Олар сурет салуға оқыту процесін қоршаған ортаны тануға, байқауға емес, сызбаларды, қағидаларды (канондарды) жаттау арқылы үлгілерді көшіруге негіздеді.

Ал Ежелгі Грек суретшілері оқыту мен тәрбие мәселесіне жаңаша тұрғыдан қарады. Олар қоршаған ортадағы өсімдікке, табиғи құбылыстарға көңіл бөлу қажеттілігін мойындап, бейнелеу өнерін оқытудың өзіндік ережелерін жасады. Гректер әдеміліктің мәні сымбаттылық, симметриялық, бөліктердің тұтастық үндестігі, дұрыс математикалық тепе-теңділік деп тұжырымдады.

2. Грекияда б.з.д. ІУ ғасырда бірнеше сурет мектептері болды. Олар - Сикиондық, Эфестік және Фивандық мектептер. Бұл мектептер әр түрлі әдістемелік бағыт ұстады. Фивандық мектеп жарық, көлеңке арқылы өмір шындығын және елесті көрсетуге бағытталды. Эфестік мектепте сыртқы сұлулыққа және табиғатты көркемдік тұрғыдан қабылдауға, соның ішінде шығармашылық, эстетикалық шабытқа үлкен мән берілді.

Сикиондық сурет мектебі жаратылыстанудың ғылыми мәліметтеріне және табиғат заңдарына негізделді. Сикион сурет мектебі оқыту әдістемесінің дамуына ғана емес, сонымен қатар жалпы бейнелеу өнерінің дамуына үлкен әсер етті. Бұл мектеп оқыту әдістемесін ғылыми негізде құрып, оқушыны табиғатты зерттеуге, оның заңдылықтарын ашуға жетелеп, табиғат сұлулығына деген сүйіспеншілік көзқарасын тәрбиеледі.

Сикиондық мектептен Памфил, Мелантий Павзий және ұлы Апелес сияқты атақты суретшілер шықты. Сикиондық мектептің басшысы болған Памфилдың арқасында сурет салу Грекияның жалпы білім беретін мектептерінің барлығына пән ретінде енгізілді. Сурет салуға оқытудың міндеті өмір шындығындағы заттарды тек көшіріп бейнелеу ғана емес, сонымен қатар, ол заттардың құрылысының заңдылықтарын зерттеп, тану екендігін алғаш рет Панфил дәлелдеді.

Ежелгі Римде де өнерге, соның ішінде бейнелеу өнеріне өте үлкен сүйіспеншілікпен қарады. Ауқатты адамдар грек суретшілерінің туындыларынан коллекциялар жинап, тіпті ақсүйектер мен үкімет қызметкерлері сурет және кескіндемемен (живопись) айналысты. Суретке оқыту Римдегі жалпы білім беру мектептерінде жүргізілді.

Бірақ Римдіктер грек суретші педагогтарының жасаған бейнелеуге оқыту әдістемесін одан әрі дамытып жетілдірмеді, керісінше, кейбір оқыту әдістерін олар сақтай алмады. Грек суретші-педагогтары бейнелеу өнерінің басты мәселелерін шешуге талпынып, өз шәкірттерін бейнелеуге оқуды ғылым арқылы игеруге шақырып, бейнелеуге ұсақ кәсіп ретінде емес үлкен шығармашылық өнер ретінде қарау керектігін түсіндірсе, ал Рим империясының суретші-педагогтарын бейнелеу өнерін оқытуды одан әрі дамыту мәселелері көп алаңдатпады. Олар бейнелеу өнеріне ұсақ кәсіп ретінде қарап, бейнелеуге оқытуда тек үлгіден көшіру әдісімен шектеліп, үлы грек шеберлерінің жұмыс тәсілдерін қайталады.

Сөйтіп римдік суретшілер гректер жасаған бейнелеуді оқыту әдістемелерін біртіндеп жоғалта бастады.

Ұлы Рим империясы құлаған соң орта ғасырда шынайы өнер жетістіктері мүлдем жоққа шығарылды. Суретшілері бейнені жазықтық бетінде тұрғызу ережелерін, гректер жасаған оқыту әдістерін (император Константин және папы Сильвестр тұсында) білмеді. Ағарту ісіне қарсы болған христиан шіркеулері грек шеберлерінің теориялық еңбектерін, сонымен қатар бейнелеу өнерінің аса құнды туындыларын аяусыз құртып талқандады. Өнерге деген сүйіспеншілік, өнерге табынушылық деп танылып қудаланды.

ІХ-ХІ ғасырлардағы дағдарыс-тоқыраудан кейінгі қайта өрлеу дәуірі бейнелеу өнерінің және оны оқыту әдістемесінің даму тарихына үлкен өсерін тигізді.

Бейнелеу мәселелерімен Ченнини Ченнино, Альберти, Леонардо да Винчи, Дюрер және т.б бейнелеу өнерінің шеберлері айналыса бастады. Олар табиғи құбылыстар заңдылықтарын түсіну мақсатында ғылыми зерттеу жұмыстарымен айналысып, бейнелеу өнерін ғылыммен байланыстырды. Жұмыстың нәтижелі болуына археологиялық қазбалардан табылған өнер үлгілері және Ежелгі Грекияның ұлы өнері жөніндегі тарихшылар қалдырған деректер көмектесті. Қайта өрлеу суретшілері антикалық өнер үлгілерін зерттеу барысында игерген теориялық білімдерін өздерінің шығармашылық жұмыстарында пайдаланды және перспектива, анатомия, пропорция ілімдерін зерттеп жетілдіруді басты мақсат етіп алды.

Қайта өрлеу дәуірінің суретшілері бейнелеуді оқыту әдістеріне байланысты біршама құнды пікірлер айтты. Олар бейнелеуді оқытудың негізі заттан қарап бейнелеу болу керек деді. Мысалға, Ченнино өзінің кескіндеме туралы трактатында "Байқасаң, салтанатты қақпа арқылы жетелеп өнерге апаратын ең жетілген жетекші - ол заттан қарап бейнелеу" деп жазған. Ченнино бейнелеуді оқытуда теориялық білім негіздерін игеру үшін мүғалімнің жүйелі басшылығы қажет деп санады.

"Живопись туралы үш кітап" еңбегінде Леон Баттис-та Альберти бірқатар құнды әдістемелік ережелер ұсынды. Ол бейнелеуді маңызды ғылыми пән ретінде қарастырды. Өнерге оқытудың нәтижелі болуы ғылыми біліктілікке байланысты деп жазды. Альберти оқыту әдістемесіне ғылыми негіздеме бере отырып сурет салу тек қолды жаттықтыру емес, ақыл-ойды жаттықтыру деп қарастырды. Бұл қағиданы басшылыққа алып кейіннен Микеланджело "суретті қолмен емес баспен салады" деген болатын.

Альберти оқыту процесінің барлығын заттан қарап бейнелеуге байланысты құрауды ұсынды. Оның ұсынған әдістемелік оқыту жүйесіне көңіл аударсақ: бірінші нүктелер және түзу сызықтармен танысу, содан соң әр түрлі бұрыштар, жазықтықтар, соңында көлемді денелермен таныстыруды ұсынған. Осыған орай "бейнелеуді енді ғана үйренуге кіріскен жастар бірінші әріптің бейнесін жеке-дара, яғни бұрынғылардың айтуынша элементтерін оқиды, содан соң буындарды оқиды, тек осыдан кейін сөзді құрастыруды оқиды" деп жазды.



Альберти бірізділікті сақтай отырып, оқушыны сызықтық перспективаның негізгі қағидаларымен таныстырып ауа перспективасы жөнінде де әңгіме етеді. Оның жасаған кейбір ережелері әлі күнге дейін бейнелеу өнерін оқытуда қолданылып келеді. Әрине бейнелеуді оқыту әдістерінің одан әрі жетілуінің, нәтижесінде Альбертидің бірқатар әдістері қате деп табылды. Ол екінші кітабындағы сурет салуда ілмені (завес) пайдалануды ұсынуы еді.



3-сурет. АДюрер. Перспективаны салу

Ілмені пайдалану әдісіне дәлірек тоқталатын болсақ, бейнеленетін зат пен суретшінің арасына кергішке керілген мөлдір қағаз (калька) немесе жұқа мөлдір мата (кисея), кей жағдайда жіптерден торлап керілген кергіш қойылды. Суретті нәрсені әдейі әзірленген көздеу құралы арқылы нысанаға ала отырып ілме бетіне түсірді. Бұл әдіс перспектива заңдылықтарын дәл сақтап бейнелеуге мүмкіндік жасады, сонымен қатар айтарлықтай кемшілігі де болды: ол сурет салуды механикалық жобалауға айналдырды.

жүктеу/скачать 2,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет