Лекция 30cағат Практикалық сабақ 15 сағат ожсөж- 45 сағат CӨЖ 45 сағат Емтихан 4 семестрде

математика факультет деканы

«__»__________ 2009_ж.

Педагогикалық институт

В.В.Иванов атындағы ботаника және экология кафедрасы

050113 «Биология»

мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын

студенттерге арналған
“ Топырақ биологиясы ”

^{(пәннің аты)}

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

Курс – 4

Семестр – 8

Кредит саны - 3

Лекция – 30cағат

Практикалық сабақ – 15 сағат

ОЖСӨЖ– 45 сағат

CӨЖ - 45 сағат

Емтихан – 4 семестрде

Барлығы – 135 сағат

Орал 2009ж

Пәннің оқу-әдістемелік кешені «Топырақ биологиясы» бойынша типтік бағдарлама, Алматы, 2006 негізінде құрастырылған.
Құрастырушы: В.В. Иванов атындағы ботаника және экология кафедрасының аға оқытушысы

Кадисова Г. Н.

проф. В.В.Иванов атындағы ботаника және экология кафедрасының отырысында бекітілді.

Кафедра меңгерушісі: Қайсағалиева Г.С. _{_____________________}

(аты-жөні) (қолы )

“ 15“ қырқүйек 2009 ж. № 1 хаттама

Педагогикалық институттың

оқу-әдістемелік кеңесінің төрағасы

(қолы ) (аты-жөні)




М.Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті

«Бекітемін»

Жаратылыстану және

математика факультет деканы

Карагойшин Ж.М..

«__»__________ 2009_ж.

Педагогикалық институт

В.В.Иванов атындағы ботаника және экология кафедрасы

050113 «Биология»

мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын

студенттерге арналған

Курс – 4

Семестр – 8

Кредит саны - 3

Лекция – 30 cағат

Практикалық сабақ –15 сағат

ОЖСӨЖ– 45 сағат

CӨЖ- 45 сағат

Емтихан – 4семестрде

Барлығы – 135 сағат

Курс бағдарламасы «Топырақ биологиясы» бойынша , Алматы, 2007 типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.

проф. В.В.Иванов атындағы ботаника және экология кафедрасының отырысында бекітілді.

Кафедра меңгерушісі: Қайсағалиева Г.С. _{_____________________}

(аты-жөні) (қолы )

“ 15“ қырқүйек 2009 ж. № 1 хаттама

Педагогикалық институттың

оқу-әдістемелік кеңесінің төрағасы

(қолы ) (аты-жөні)



«Топырақ биологиясы» курсының оқу бағдарламасы (SILLABUS).
2009- 2010 оқу жылының 8 семестрінде 3 кредит

2.1. Оқытушы туралы мәлімет:

Кадисова Гульмира Набиевна, ауыл шаруашылық ғылымының кандидаты, аға оқытушы

Семестр 15 оқу аптадан және 2 сынақ аптасынан тұрады.

Аптасына 3 кредит-сағат жоспарланады, оның әрбір кредит-сағат екі байланыс сағатынан (дәріс) және оқытушының басқаруымен жүретін студенттердің өзіндік жұмысынан (ОЖСӨЖ) тұрады.

Сабақтар	Өткізу уақыты	Сабақтар	Сабақтар	Өткізу уақыты
Байланыс сағаты 1(дәріс)	50 мин	ОЖСӨЖ	СӨЖ	50 мин
Байланыс сағаты 2(дәріс)	50 мин	ОЖСӨЖ	СӨЖ	50 мин
Байланыс сағаты 1(практикалық жұмыс)	50 мин	ОЖСӨЖ	СӨЖ	50 мин

Кредит саны-3

Өту орны: Жаратылыстану факультеті
Оқу жоспарынан көшірме:

және топырақ биологиясы топырақ зоологиясын, микробиологияны және биохимиясын біріктіреді.

Қазіргі топырақтану ғылымын топырақта тіршілік ететін ағзаларсыз, олардың топырақтың қатты, сұйық, газ бөліктерімен қарым-қатынасынсыз елестету мүмкін емес. Топырақ биологиясы топырақтану, микробиология, биологияның бөлімдері – ботаника, зоология, микология ғылымдары негізінде ХХ ғ. алғашқы жартысында қалыптасып дами бастады.

. Курс мақсаты- студенттерді– топырақ биотасымен, олардың морфологиясымен, тіршілік циклімен, топырақ түзу процесіндегі алатын орнымен таныстыру Топырақ түзілудің генетикалық процесстерін және құбылыстарын зерттеу, топырақ тірі заттарының қарым-қатынастық механизмдерін ашу және оның барлық құсамды бөліктерінен І қатты, сұйық, газдәрісді І, оның биохимиялық айналымы және биологиялық айналуы, топырақ түзілу процессінің негізін құрайтын.

Топырақ биологиясы курсының міндеті – биология мамандығында оқитын студенттердің осы сала бойынша теориялық және практикалық дағдыларын қалыптастыру.

1.Кіріспе.Топырақ биологиясы ғылым ретінде.

2. Топырақ биотасы.

3. Жоғары сатыдағы өсімдіктер . Топырақ балдырлары

4.Қарапайымдылар. Топырақтағы қарапайымдылардың негізгі формалары.

5. Топырақ жәндіктері. Топырақ жәндіктеріне жалпы сипаттама.

6. Топырақ жануарларына жалпы сипаттама. Топырақ түзу процесіндегі олардың қызметі. 7.Саңырауқұлақтар мен олардың жалпы сипаттамасы. Таксономиялық сипаттамасы.

8. Қыналар. Жалпы сипаттамасы. Топырақ түзу процесіндегі олардың қызметі.

9.Прокариоттар. Топырақ прокариоттарының құрамы

10. Вирустар және фагтар

11. Топырақ микроорганизімінің биосферадағы зат және энергия алмасу процесіне қатысуы

12. Топырақтың түзілуіндегі биологиялық процестер. Топырақ микрофлорасы. Табиғи экожүйедегі бактериялардың орны

13. Оттегінің айналымы.

14. Молекулярлық сутегінің қышқылдануы және ыдырауы.

15.Топырақтағы фосфордың пайда болуы.

16.Калийдің айналымы .

17.. Топырақтағы темірдің, марганецтің және алюминийдің айналымын сипаттау. Микроптық метаболизмнің сипаттамасы

18. Көміртегі айналымы. Фотосинтез және хемосинтез Күрделі көміртекті қосылыстардың ыдырауы

19. Күрделі азотсыз заттардың ыдырауы Азот айналымы. Аммонификация және азот иммобилизациясының болуы. Топырақ үшін олардың маңызы.

20.Топырақ биологиясының экологиялық және қолданбалы аспектілері.

21.Топырақ тіршілік ортасы есебінде.

22. Топырақтың қатты бөлігі субстрат есебінде.

23. Топырақтың сұйық бөлігі.Су активтілігінің топырақ құрамындағы микроорганизмдер тіршілігіне маңызы.

24. Топырақ ауасы,құрамы,көлемі.

25 Топырақтағы биологиялық құрамдастар.

26. Топырақ биотасы биогеоценоздағы биотикалық бірлестіктердің құрамдас бөлігі ретінде.

27. Топырақтың биодиагностикасы және биологиялық активтігі.

28. Топырақ биотасын зерттеу әдістері.

29. Топырақ микроорганизмдерінің экологиялық функциясын зерттеу әдістері.

30.Топырақ биотасын зерттеуде экологиялық әдістер және биотикалық қарым-қатынасты зерттеу әдістері.

Практикалық сабақтарда:

Топырақ биологиясы курсы бойынша бағалау- семестр бойы жүргізіледі. Студенттен әрбір сабаққа жүйелі әзірлену және белсенділік талап етіледі. Жалпы баға (100 балл) төмендегідей компоненттен құралады:

Қорытынды бағаны алуға сәйкесті жұмыс төмендегідей қағидаларды сақтау негізінде орындалады:

Жұмыстың осы түрінің орындалуы барысында ерекше мән беріледі: тақырып өзектілігінің негізделуі, мәселенің ағымдағы жағдайы, оны шешудің жолдары, мәселе бойынша студенттердің жеке көзқарасы.

Оқытушылардың студенттермен жүргізетін жұмысында фронтальді сұрау салу жүргізу жоспарланады, сондықтан студенттер өз беттік жұмыстар аясында қарастырылатын лекцияларда, сабақтарда кешігу болмауы тиіс. Аралық және қорытынды емтихандар белгілеген уақытта тапсырылуы тиіс. Студенттердің міндеті - сабақ жібермеу және талапқа сай оқу. Студенттердің сабақ жібермеуі қорытынды баға шығару кезінде есепке алынады.

№1 дәріс

2. Виноградский С.А. Микробиология почвы. М. 1953.

3. Даменова Н.С. Топырақ биологиясының практикумы

4.Добровольский Г.В., Гришина Л.А. Охрана почв. –М. МГУ. 1985.

5. Красильников Н.А. Микроорганиз мы почвы и высшие растения. М. 1958.

6.Разумовская З.Г., Чижеик Г.Я. Лабораторные заниятия по почвенной микробиологии. Изд. МГУ. 1960.

.ОЖСӨЖ жоспарында көрсетілген сұрақтар бойынша ауызша дайындалу.

Қолданылатын әдебиет:

А) Негізгі 5,7,10,11,12,13,14,15

Б) Қосымша1,2

2 кредит сағат

№ 2 дәріс

.Дәріс мазмұны:Тірі табиғат патшалығы жайлы қазіргі кездегі көзқарастар. . Топырақ биотасының экологиялық топтары.Продуценттер,консументтер,ыдыратқыш редуценттер.

.Әдебиеттер: 1. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. М. Изд. МГУ. 1989. – 336 с.

2. Виноградский С.А. Микробиология почвы. М. 1953.

3. Даменова Н.С. Топырақ биологиясының практикумы

4.Добровольский Г.В., Гришина Л.А. Охрана почв. –М. МГУ. 1985.

Қолданылатын әдебиет:

А) Негізгі 5,7,10,11,12,13,14,15

Б) Қосымша 1,2

1: Лабораториялық ыдыстар мен орталарды зарарсыздандыру әдістері.

Топырақ биотасының негізгі топтарымен таныстыру.

Қолданылатын әдебиет: 1,2,3,

Э.А.Штины еңбектері.

Қолданылатын әдебиет:

А) Негізгі 5,7,10,11,12,13,14,15

Б) Қосымша 1,2
2 апта:

4 кредит сағат

№3 дәріс

Әдебиеттер: 1. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. М. Изд. МГУ. 1989. – 336 с.

2. Виноградский С.А. Микробиология почвы. М. 1953.

3. Даменова Н.С. Топырақ биологиясының практикумы

4.Добровольский Г.В., Гришина Л.А. Охрана почв. –М. МГУ. 1985.

ОЖСӨЖ:Азотобомтар.

СӨЖ Топырақ өлі және тірі денелердің бір-біріне әсер ететін ортасы

Эдебиеттер: 5,7,10,11,12,13,14,15

№4 дәріс

.Дәріс мазмұны: Топырақ балдырлары. Топырақ балдырларына жалпы сипаттама,олардың таралуы,саны,биомассаның топырақиағы ролі. Балдырлардың негізгі таксономиялық топтары.Топырақтағы өкілдері. Топырақ қарапайымдыларына сипаттама,олардың таралуы, 1. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. М. Изд. МГУ. 1989. – 336 с.

2. Виноградский С.А. Микробиология почвы. М. 1953.

3. Даменова Н.С. Топырақ биологиясының практикумы

4.Добровольский Г.В., Гришина Л.А. Охрана почв. –М. МГУ. 1985.

ОЖСӨЖ: Топырақ түзілуге қатысатын микроорганизмдер топтары.

СӨЖ: Тамыраяқтылар

Эдебиеттер: 5,7,10,11,12,13,14,15

Қосымша:3,4,5
6 кредит сағат

Практикалық сабақтардың жоспары.

Микроорганизмдерді көбейтудегі әртүрлі қоректік орталар жасап үйрену.

Қолданылатын әдебиет:1,2,8

ОЖСӨЖ :Табиғатта заттардың пайда болуына микроорганиздердің қатынасы.

СӨЖ: Топырақтағы микроорганизмдердің табиғаттағы ролі.Сұрақтарға дайындалу.

Тақырып бойынша глоссарий жазу.

Қолданылатын әдебиет:

А) Негізгі 5,7,10,11,12,13,14,15

Б) Қосымша 1,2

3 апта:

7 кредит сағат

№ 5 дәріс

Әдебиеттер:

.

СӨЖ:ОЖСӨЖ жоспарында көрсетілген сұрақтар бойынша ауызша дайындалу.

Қолданылатын әдебиет: 1. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. М. Изд. МГУ. 1989. – 336 с.

2. Виноградский С.А. Микробиология почвы. М. 1953.

3. Даменова Н.С. Топырақ биологиясының практикумы

4.Добровольский Г.В., Гришина Л.А. Охрана почв. –М. МГУ. 1985.

5. Красильников Н.А. Микроорганиз мы почвы и высшие растения. М. 1958.

6.Разумовская З.Г., Чижеик Г.Я. Лабораторные заниятия по почвенной микробиологии. Изд. МГУ. 1960.

№ 6 дәріс

Әдебиеттер: 1. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. М. Изд. МГУ. 1989. – 336 с.

2. Виноградский С.А. Микробиология почвы. М. 1953.

3. Даменова Н.С. Топырақ биологиясының практикумы

4.Добровольский Г.В., Гришина Л.А. Охрана почв. –М. МГУ. 1985.

5. Красильников Н.А. Микроорганиз мы почвы и высшие растения. М. 1958.

6.Разумовская З.Г., Чижеик Г.Я. Лабораторные заниятия по почвенной микробиологии. Изд. МГУ. 1960.

ОЖСӨЖ:Биотикалық құрамдастық туралы концепция.

СӨЖ: Кемірушілер

Әдебиеттер:5,15

Топырақ микроорганизмдерін микроскопия-лық зеттеу әдістері. 1 г топырақтағы микроорганизмдерді санау. Табиғаттағы заттар айналымына топырақ микроорга-низмдерінің қатысы Топырақ микроорга-низмдерін зерттеудің экологиялық әдістері

Қолданылатын әдебиет:

А)Негізгі5,7,10,11,12,13,14,15.

Б)Қосымша. 1,2

№7 дәріс

Әдебиеттер: : 1. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. М. Изд. МГУ. 1989. – 336 с.

2. Виноградский С.А. Микробиология почвы. М. 1953.

3. Даменова Н.С. Топырақ биологиясының практикумы

4.Добровольский Г.В., Гришина Л.А. Охрана почв. –М. МГУ. 1985.

5. Красильников Н.А. Микроорганиз мы почвы и высшие растения. М. 1958.

6.Разумовская З.Г., Чижеик Г.Я. Лабораторные заниятия по почвенной микробиологии. Изд. МГУ. 1960.

ОЖСӨЖ:Минералдардың жаңа түзілуінің пайда болуына топырақ микроорганизімінің қатынасы.

СӨЖ: Топырақтың биологиялық құрамы. Берілген материалды оқып,ОСӨЖ- да көрсетілген сұрақтарға жауап беру.

Қолданылатын әдебиет:

А)Негізгі 5,7,10,11,12,13,14,15.

Б)Қосымша 1,2,3,4,5.

№ 8 дәріс:

Әдебиеттер: : 1. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. М. Изд. МГУ. 1989. – 336 с.

2. Виноградский С.А. Микробиология почвы. М. 1953.

3. Даменова Н.С. Топырақ биологиясының практикумы

4.Добровольский Г.В., Гришина Л.А. Охрана почв. –М. МГУ. 1985.

5. Красильников Н.А. Микроорганиз мы почвы и высшие растения. М. 1958.

6.Разумовская З.Г., Чижеик Г.Я. Лабораторные заниятия по почвенной микробиологии. Изд. МГУ. 1960.
ОЖСӨЖ: Топырақ ылғалдылығының және температурасының микроорганизімдер активтілігіне әсері.

.СӨЖ: 1. ОСӨЖ жоспарында көрсетілген сұрақтарды талқылау.

2 Конспектерді тексеруге дайындау.

Қолданылатын әдебиет:

А) негізгі1,2, 5,7,15
12 кредит сағат.

Практикалық сабақтардың жоспары.

Топырақ қабатындағы каөк,жасыл,сары жасыл балдырлард клеткасы бар препараттарды сипаттап жазу.

Қолданылатын әдебиет: 5,7,10,11,12,13,14,15,12-14 бет.

ОЖСӨЖ : Қыналар биоценозы..

СӨЖ :1. ОЖСӨЖ жоспарында көрсетілген сұрақтарды талқылау.

2 . Конспектерді тексеруге дайындау.

Қолданылатын әдебиет:

А) негізгі1,2 5,15,

№ 9 дәріс

Әдебиеттер: 1. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. М. Изд. МГУ. 1989. – 336 с.

2. Виноградский С.А. Микробиология почвы. М. 1953.

3. Даменова Н.С. Топырақ биологиясының практикумы

4.Добровольский Г.В., Гришина Л.А. Охрана почв. –М. МГУ. 1985.

5. Красильников Н.А. Микроорганиз мы почвы и высшие растения. М. 1958.

6.Разумовская З.Г., Чижеик Г.Я. Лабораторные заниятия по почвенной микробиологии. Изд. МГУ. 1960.