Материалистіқ диалектика дегеніміз - ол тек даму теориясы ғанаемес,сонымен қатар танып білу әдісі болып табылатын ғылым.
Қосарлы категориялар. Категория дегеніміз-болмыс пен ойлаудың ең жалпы формалары,ғы-
лымның ең жалпы ұғымдары.
1.Жеке,ерекше және жалпы.Заттар мен құбылыстар сапа жағынан алуан түрлі болады.Әрбір нақтылы заттың өзі жалпының,ерекшенің және жекенің бірлігі болып табылады.
Мысалы: Кетонал-анальгетик-дәрі
Жалпы дегеніміз-өмір шындығының,барлық құбылыстарына бірдей тән келетін қасиеттер мен белгілер.
Мысалы:химиялық дәрі-жалпы, анальгетик -ерекше, кетонал -жеке.
2.Бүтін және бөлік.
Бүтін дегеніміз, ең әуелі-құрамындағы бөліктердің өзара байланысы- мен,қарым-катынасымен сипатталатың,өз бөліктерінде жоқ қасиеттерге, жана сапаға ие күрделі жүйе.
Бөлік-кұрделі жұйенің,бүтіннің даму зандылықтарына бағына отырып,
өзіндіқ дербестік сактайтын оның ажырамас құрамдас жағы.
Мысалы: 1. Бүтін-адам денесі;
2.Бөлік:
а) қол
б) аяқ
в) мойын
Бүтін мен бөлік туралы түсініктер көбінесе мынадай тұжырымдарға
саяды:
-бүтін бөліктерінен жоғары;
-бүтін өз бөліктерінен үлкен;
-бүтін дегеніміз-бөліктердің қатынастары.
3. Себеп пен салдар. Себеп дегеніміз - ол салдарды тұғызатын нәрсе.
Салдар дегеніміз-өзара әсер ету нәтижесінде құбылыстарда,заттар мен
олардың ішкі жактарында пайда болған өзгерістер.
Себеп-салдар туралы философиялық ілім - детерминизм аталады.
Себеп-салдар байланысын жоққа шығаратың ілім - индетерминизм. Мысалы: Арақ ішу-цирроз
Себеп- алкоголизм
Сал-бауырдың циррозы
4.Мазмұн және форма. Мазмұн дегеніміз-сол заттың элементері мен процестерінің жиынтығы,
оның өзің құрайтын нәрселері.
Форма дегеніміз-мазмұнның ішкі және сыртқы түзілісі,оның өмір сүрүінің тәсілі.
