Лекция 11. HTML-құжаттың интерактивтік интерфейсі

• 
  HTML-құжаттың интерактивтік интерфейсі
  
• 
  Клиенттік бөлімді ұйымдастыру тэгтері.
  
• 
  Серверлік бөлім.
  
• 
  cgi-модуль құру әдістері.
  
• 
  WWW-сервердің жұмыс үрдісі.
  

HTML-құжаттың интерактивтік интерфейсі. Бұл бөлімнің мақсаты Web-құжаттың интерактивтік интерфейсін құру әдістерімен танысу болып табылады. Бөлімді сипаттауда WWW және HTML негіздерінен пайдаланамыз.

• 
  статикалық;
  
• 
  динамикалық.
  

Статикалық интерфейс ретінде мәтіндік немесе HTML-редактормен құрылған HTML-құжатты айтамыз. Әдетте бұл интерфейс жұмыс барысында тұрақты түрін сақтайды.

• 
  клиенттік;
  
• 
  серверлік.
  

Клиенттік бөлімді ұйымдастыру тэгтері. Интерактивтік интерфейстің клиенттік бөлімін құру үшін тұтынушы интерфейсі сипатталған HTML-құжат құру қажет. Ол HTML тілінде қалыпты құру тэгінен пайдаланамыз. Әдетте қалыптан тұтынушыны тіркеуде, әр-түрлі мәліметтер жинауда, сұранысты қабылдауда пайдаланады. Қалып тұтынушыға арнайы тек толтыруға рұқсат етілген өрістерге деректер енгізуді ұсынады. Енгізілген деректерді WWW-сервердегі арнайы программа (cgi-модуль) өңдейді. HTML 4.0 тілінің қалыптармен жұмыс істейтін тэгтерін қарастырайық. Оларға төмендегі тэгтер жатады:

• 
  
  
  

  
  (text area) <br /><li/> <br /><select> <br /><li/> <br /><option> <br /><li/> <br /><input> <br /></ul> <br /><form> тэгі қалып құрушы негізгі тэг. Тэг </form> тэгімен жабылады. Тэгтің ішінде HTML тілінің көптеген тэгтерінен пайдалануға болады. <br /><textarea> тэгі қалыпта мәтіндік аймақты анықтайды. Тэг <form> тэгінің ішінде жазылып, тэгімен жабылады.
  тэгі қалыпта мәзірді анықтайды. Тұтынушы мәзір ішінен қажеттісін таңдай алады. Тэг тэгінің ішінде жазылып, тэгімен жабылады. Тэг ішінде бірнеше тэгі жазылуы тиіс.
  тэгі қалыптағы мәзірдің тақырыптарын анықтайды. Тэг тэгінің ішінде жазылып, жабылу тэгі болмайды.
  тэгі қалыптың өрісін анықтайды. Өрістің мазмұнын тұтынушы анықтайды немесе орындауға жібереді. Тэг тэгінің ішінде жазылып, жабылу тэгі болмайды.
  

  Серверлік бөлім. Серверлік бөлім клиенттік бөлімнен түсетін деректерді өңдеу сұранысын орындаушы модульден тұрады. Ол HTML тілінде жауапты өңдейді. Мұндай модуль cgi-модуль деп аталады. HTML-құжат WWW-сервермен «клиент-сервер» байланыста болуы үшін, олардың өзара қандай НТТР әдісті пайдалануын анықтау қажет. Жалпы алғанда, сұраныс – бұл клиенттің серверге жіберген хабарлары.

  
  WWW-сервер – бұл желі тұтынушыларына серверде орналасқан гипермәтіндік құжаттарды пайдалану мүмкіндігін беретін бүкіләлемдік немесе корпоративтік желінің бір бөлігі. Тұтынушы WWW-сервермен байланысу үшін арнайы бағдарлама - браузер қажет.
  Web–браузерлер HTML тілінде Internet желісіне арнап жазылған Web-сайттар мен Web-құжаттарды парақтап көру, оқу мүмкіндігін береді. Web–браузерлер ішінде ең көп таралғандары Internet Explorer (Microsoft), Opera (Opera Software ASA) және Mozilla FireFox (Mozilla Corporation).
  cgi-модуль құру әдістері. CGI (Common Gateway Interface) WWW-сервермен байланыс орнатушы қолданбалы программаның стандарт интерфейсі болып есептеледі. Тұтынышының интерактивтік интерфейс құру үрдісі екі бөлімнен тұрады:
  

  • 
    клиенттік;
    
  • 
    серверлік.
    

  
  

  WWW-сервердің жұмыс үрдісі. Енді WWW-сервердің жұмыс үрдісін қарап шығайық. Ол төменде көрсетілген:

  
  

  1. 
     Пайдаланушы браyзерді жұмысқа қосады. Ол төмендегі іс-әрекеттерді орындайды:
     

  • 
    сервермен байланыс жасайды;
    
  • 
    қажетті HTML-құжатты іздейді;
    
  • 
    табылған HTML-құжатты браузер терезесінде бейнелейді;
    
  • 
    тұтынушының HTML-құжатқа іс-әрекеттерін орындайды;
    
  • 
    тұтынушыға сервистік қызметтер ұсынады;
    
  • 
    WWW-серверге тұтынушы сұранысын жібереді (сурет 1).
    

  
  
  
  
  

  Сурет 1. Клиенттен серверге сұраныс жіберу

  
  
  
  

  2. 
     WWW-сервер тұтынушы сұранысын орындап, сұраныс бойынша нәтижені браузерге қайтарады (сурет 2).
     

  
  
  Сурет 2. Серверден клиентке нәтижені қайтару
  
  
  

  3. 
     Браузер құжатты қабылдап, тұтынушыға бейнелейді және оның іс-әрекеттерін күтеді: Тұтынушының мүмкін іс-әрекеттері:
     
     • 
       жаңа HTML-құжаттың адресін енгізеді;
       
     • 
       ағымдағы HTML-құжат бойынша іздеу, баспаға шығару т.с.с. амалдар орындайды;
       
     • 
       ағымдағы HTML-құжат бойынша басқа құжатпен байланыс (link) орната алады.
       

  
  

  Ескерту: Бұл жерде бірінші және үшінші жағдайларда әр-түрлі құжат қолданылады.

  
  

  Пайдаланған әдебиеттер

  
  
  
  

  1. 
     Комягин В.Б., Печников В.Н. Создание Web-страниц и Web-сайтов. Учебное пособие. –М.: Триумф, 2003. –496 с.:ил.
     
  2. 
     Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б., Дүзбаева Р.М., Мамырбек Ғ.Б. Интернетке кіріспе: Бүкілдүниежүзілік өрмек: Әдістемелік құрал. –Алматы: ЖТИ, 2004. –28 б.
     
  3. 
     Ибрагимов У.М., Абдиева З.А. HTML & CSS. Электронный учебник / Свидетельство о гос. регистрации объекта интеллект. собст. №288 от 14.04.2009
     
  4. 
     Ибрагимов О.М. Web-бағдарламалауға кіріспе. Оқу құралы. –Шымкент: ОҚМУ, 2012. –128 бет.
     

  
  
  
  
  
  
  жүктеу/скачать 497 Kb.
  
  Достарыңызбен бөлісу: