Лекция тезистері Тақырып №1. Кіріспе Мақсаты: Жалпы студенттерге тарихи өлкетану сабағының мақсаты мен міндетімен таныстыру Жоспары: «Өлкетану»
жүктеу/скачать 41,94 Kb.
|
факультатив ист каз
| Әдебиет: [Н-8,9,10].
Тақырып №10. Туған өлкені зерттеудегі қазақ ғалымдары, ағартушыларының рөлі және қызметі. Мақсаты: Туған өлкені зерттеудегі қазақ ғалымдары, ағартушыларының рөлі және қызметін көрсету. Жоспары: 1. Ш. Уәлиханов – шығыстанушы, этнограф, тарихшы және саяхатшы.Еңбектерін көрсету. 2. Абайдың қазақ мәдениеті мен тарихындағы рөлі 3. Ы. Алтынсариннің қазақ топографиясы мен қазақ әдебиетіне қосқан үлесі. ХІХ ғасырдың ортасы орыс этнографиясының тарихында маңызды меже болып табылады. 1845 жылы Ресейде этнография бөлімі бар Орыс георафиялық қоғамы (РГО) құрылды. Осы бөлім аз уақыт аралығында елдегі этнографиялық жұмыстардың негізгі орталығына айналды. Бұл мекеменің іс-әрекеті 1845-1861 жж. Реформа қарсаңындағы жағдайда, Ресейдің әлеуметтік-экономикалық дамуымен тығыз байланыста өтіп жатты. Ш.Уәлихановтың ғылыми мұрасы Қазақстанның және көп ұлтты Ресейдің басқа да халықтары проблемаларының өзекті тұстарын қамтиды. Шоқанның қазақ халқының құрылуы, ХҮІІ-ХІХ ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстанның әлеуметтік және саяси тарихы, қазақтардың Ресей бодандығын қабылдауы, Орта Азия мен Шығыс Түркістан халықтарының рухани және материалдық мәдениетінің тарихы проблемаларына арналған ғылыми зерттеулері Орта Азия мен Қазақстан халықтарының тұрмысын зерттеуге аса бағалы үлес болып қосылып, замандастарының орасан зор ынтасын туғызды. Ол бүкіл Орта Азия мен оған іргелес жатқан аймақтар халықтарының географиясын, этнографиясын мен фольклорын зерттеуге үлкен үлес қосты. 90-жылдарға қарай Батыс Сібір географиялық қоғамы бөлімінің мүшелері қатарында Қазақстан аумағында қызметте жүрген және саяси жер аударылған көптеген адамдар: Ф.А.Щербина (Омбы), Л.К.Чермак, А.И.Янкцевич (Петропавл), М.И.Суворцев (Семей), В.А.Рогалевич (Атбасар), Е.П.Михаэлис (Өскемен), Н.Я.Коншин (Семей), Л.А.Кузнецов (Петропавл), Г.А.Галимонт (Семей) болды. Бөлім қызметкерлері арасында Верный, Зайсан, Лепсі, Атбасар, Көкшетау және басқа қалалардан келген адамдар жұмыс істеді. ХХ ғасырдың 60-90 жылдарында қазақ зерттеушілері дүниетанымының қалыптасуына халықшылдық идеология көп әсер етті. Олар айдаудағы халықшылардың көзқарастары мен әдіс-тәсілдерін меңгерді. Алайда олардың арасында идеялық алшақтықтар да болды. Олардың бір бөлігі үстем тап позициясын ұстанып, өткенді дәріптеді. Ал тұтас алғанда, қазақ қоғамдық ой-пікірі патриархаттық қалдықтарынан, идеялдағы жетілмеушіліктен, нысандарындағы толыспаушылықтан арыла бастады. Қазақ ағартушылары. Көқшпелі қоғамдағы тоқыраушылыққа қарсы шықты, егіншілктің және тұтас қоғамдық өмір дамуының маңыздылығын түсінді. Әлихан Бөкейханов Орыс географиялық қоғамында, оның Батыс-Сібір бөлімінде өзінің ғылыми ынта-ықыласын мейлінше толық көрсете білді. Мәселен, революцияға дейінгі Рсейдегі іргелі еңбектердің бірі – «Ресей. Отанымыздың толық географиялық сипаттамасы, ХҮІІІ т. Қазақ өлкесі» еңбегі авторларының бірі болған Ә.Бөкейханов бүкіл Ресейдің қалың оқырмандарына қазақ халқының тарихи өткен кездің дұрыс көрінісін, оның мәдениетін жеткізе білді. Ә.Бөкейханов сол кездегі қазақ қоғамы өмірінің терең ғылыми көрінісін жасады, орыстың қалың оқырмандарын» Абайдың өмірімен және қызметімен тұңғыш рет таныстырды, сол кезеңдегі орыс өмірінің проблемаларына зор түсінікпен қарады. Оның ізінше ғылыми қоғамдық еңбектерінде Ж.Акбаевтың, М.Шормановтың басқа да бірқатар қазақ тілшілерінің мақалалары жарияланды. жүктеу/скачать 41,94 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|