Әдебиет: [Н-8,9,10].
Тақырып №12. Тарихи-өлкетану мұражайларының қалыптасуы.
Мақсаты: Тарихи-өлкетану мұражайларының қалыптасуын көрсету, дамуына тоқталу.
Жоспары:
1. Орталық мемлекеттік мұражай.
2. Қазақстандағы мұражайлар тарихы.
Тақырыптың хронологиялық шеңберінде Семей мұражайының жұмысына тоқталып өту қажет, өйткені оның жұмысы Орыс географиялық қоғамымен көп дәрежеде байланысты. Мұражайдың өзі 1883 жылы облыстық, статистика комитетінің ағартушылық жұмысы шеңберінде пайда болды. 1893 жылы ол бастауыш білім туралы Қамқоршылық қоғамына берілді. 1902 жылы мұражайды Семей бөлімшесі қабылдап алды. К. Рычковтың атап өткендей, «Бөлімше мұражайды тәртіпке келтілірді, - бар заттар көрме қоры тізіміне топтастырылып, өз кезегінде, олар бес бөлімге бөлінді». Бұл мұраждайға жұрттың келуіне игі әсер етті, егер 1893-1894 жылдарда мұражайға 163 адам келсе, 1903 жылдан бастап оған келушілер құрт өссіп, 720 адамнан 1913 жылы 2873 адамға дейін жетеді. Мұражайдың жұмысына қоғам мүшелері Н.Я. Коншин, В.Н. және А.Н. Белослюдовтер, И.Е. Мирошнеченко және басқалар белсене қатысты. Сонымен бірге қазақтардың этнографиялық өмірін зерттеуге, бұлардың аумағына да зор көңіл бөлді. Мәселен, Ресейдегі белгілі Дашков мұражайында А.П. Федченкодан алынаған Түркістан өлкесі заттарының көрме жиынтығы болды, оған А.Н. және Н.М. Харузиндердің қайырымдылық сыйлықтары түсті.
ХХ ғ. басында зиялылар халықтық оқулар ұйымдастыру жөніндегі салауаттылық қоғамдарының ашылуы туралы шешімді зор жігермен қарсы алды, сондықтан орыс географиялық қоғамның қайраткерлері оларға белсене қатысты. Мәселен, Семей облысындағы Халықтық оқулар ұйымдастыру жөніндегі коммисияның төрағасы – орыс географиялық қоғамының қайраткерлері көп еді. Нақ сол Семейдегі В.Н. Белослюдов, В.С. Усов, Н.Я. Коншин және басқалар Халықтық оқулар ұйымдастыру жөніндегі комитетінің лекторлары болды.
Жұмыстың мұндай нысандарымен қоса, қоғам мен оның бөлімдері алуан түрлі көрмелер ұйымдастыру мен өткізуге үнемі және қызу қатысты. ХІХ ғ. аяғы – ХХ ғ. басында жұмыстың бұл нысаны тәжірибе алмасуға да, ғылыми жұмыста жаңа бағыттар іздестіруге де, зерттеу жұмысындағы жетістіктерді көрсетуге де қызмет етті. П.П. Семеновтың пікірі бойынша, Батыс Сібір далалық тобы коллекцияларының тамаша толықтығы ерекше болып, келушілерді көптеп тартқан. Орыс географиялық қоғамның мүшелері одан кейінгі көрмелерге де шама-шарқынша қатысты.
Әдебиет: [Н-4,6, Қ-8,9,16.]
Достарыңызбен бөлісу: |