Лекция. Ядроның гамма сәулеленуі
жүктеу/скачать 231,5 Kb.
|
10 ЯДРОНЫҢ ГАММА СӘУЛЕЛЕНУІ
|
10 ЛЕКЦИЯ. ЯДРОНЫҢ ГАММА СӘУЛЕЛЕНУІ. Гамма(γ) сәулелену – ядроның үлкен энергетикалық дәрежесінен кез келген төменгі дәрежеге аяқ астынан өткенде электромагниттi сәулеленудi кванттың шығаруы. Атомдық электрондардың көшу кезіне пайда болатын ренгендік және көрінетін жарықтан, ядродан шығатын фотондардың айырмашылығы, оларды γ –кванттары деп атайды. Дегенмен кез келген квант үшін фотон деген ат қолданылады. Артық энергия ядродағы нуклонның байланыс энергиясынан аспайды деген шартпен алғанда гамма-квантының сәулеленуі кезінде артық энергиядан ядроның босау үшін негізгі процес болып табылады. Гамма-кванты шығарылатын көшулер радиоактивті деп аталады. Ядро бірден негізгі энергетикалық күйге көшкенде радиациялық көшу бір ретік бола алады, немесе күрілдеуікті болады егер араларында көшу болатын бірнеше g гамма-кванттың шығуы энергия дәрежесінің айырмасымен анықталса. Гамма квантының энергиясы араларында ауысу болатын энергия денгейлерінің айырымымен анықталады. Энергия мен импульстың сақталу заңына байланысты: Тяд = (10-6 ÷ 10-5)Е, демек γ-кванты өзімен бірге ядроның қоздырғыш энергиясының басымқы жағын алып кетед. Бұл жерден денгейлердің арасындағы энергетикалық кеңдік Г өте аз болғандықтан энергетикалық γ-квантов спектірі дискретті болатын айқын. Келтірілген гамма-квант толқынының ұзындығы энергия арақатнасымен байланысты ( = λ/2π) Сондықтан сондай гамма сәулеленудің толқындық қасиеті атоммен байланыс кезінде әлсіз байқалады. Алдыға үлкен қасиеттері шығады. Бірақ ядромен байланыс езінде өзіндік тоқындық табиғаты байқалады. γ-квантының пайда болуы электромагниттық күш әсерінен және ядроның жеке нуклейдтарының нуклейдтардың жылжуы кезінде пайда болған электромагниттік полямен қатнасынын іске асады. Сондықтан γ сәулеленудің β ыдыраудан пайда болуының айырмашылығы ол ішкі нуклондық емес, ішкі ядролық болып табылады. Бос нуклонмен гамма квантының жұтылып немесе шығаруы энергияны сақтау және импульс заңымен алғанда мүмкін емес. жүктеу/скачать 231,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|