Лекция. Ядроның гамма сәулеленуі
жүктеу/скачать 231,5 Kb.
|
10 ЯДРОНЫҢ ГАММА СӘУЛЕЛЕНУІ
| Резонанстық жутылу шарты: Г > 2Тяд, (10.9) онда Г = ћ/τ (10.10) - белгісіздік қатынасынан алынған, сызықтың өзіндік кеңдігі.
Қоздырылған ядроның орташа өмір сүру уқыты τ неғұрлым аз болса, қозған кезднгі энергиядағы белгісіздік соғұрлым көп болады. (10.9) шартына жақын. Үлгі ртінде көшу энергиясы 129 кэВ және орташа өмір сүру уақыты τ ≈ 10-10с болатын қоздырылған 129Ir ядросын қарастырайы. Есеп (10.10) формуласы бойынша: Ядроның қайта тебу энергиясы: Сонымен ядроның қайта тебу энергиясы сәулеленудің енінен айтарлықтай үлкен болады. Басқалай айтқанда ядродан шыққан γ-квант, сондай типтес ядромен жұтыла алмайды. Бұл бос атомдардың ядролық резонанстық флуоресценциясына мүмкіндік бермейді. Кристал құрылымды қатты денелер өзінің бір бекітілген атомдарына энергия жіберген кезде кристалдың ішкі энергиясы өсіп атомдардың хаостық тербелуімен аяқталады. Кристалдың төмен температурада және қайта тебу импульсінен алған кинетикалық энергиясы атом массасына қарағанда кристалдың үлкен болғандығынан өте аз болады. Жұтқыш пен сәулелендіргішті сұйық азот температурасына дейін салқындатқан Мессбауэр бірінші рет гамма кванттардың қайта тебусіз сәулелендіру мен жұтуды байқады. Кейінірек өте аз энергиясы бар γ-ауысуларына (Еγ = 14,4 кэВ, τ = 1,4·10-7с для 57Fe и Eγ = 23,9 кэВ, τ = 2,8·10-8с для 119Sn) Мессбауэр эффектісін байқау үшін бөлменің температурасы жтерлі екені байқалды (1000 K дейін). Бұл нуклидтер көбінесе ядролық физика және қатты дене физикасында қолданылады. γ-квантының резонанстық жұтылуын табуға арналған схема где схема? Гамма сәулелену, оны жұтқыш және γ-сәулесі бір қатарда орналасады. Жұту эффектісінің өзгеруін байқау үшін жұтқыш пен сәулелендіргішті бір- біріне бірнеше мм/с жылдамдықпен жылжыту жетерлі. Ядроның магниттік моменттері мен атом оболочкасының электронды полясының әсерлесуінен пайда болған өте жұқа ядролық денгейдің ыдырауды Мессбауэр эффектісімен байқауға болады. Оның салыстырмалы салмағы 10-12 ÷ 10-10. Ол мөлшермен сол эффекттен пайда болған атом деңгейлерінің ыдырауынан 10-15 рет кем. Сорғыш материялдың деформациясы мен оның химиялық құраымын және т.б. эффектілерді электронды оболочканың ядроға асері кезінде оңай байқауға болады. Мессбауэрдың эффектісі гемоглабиннің құрылымын және керекті анализдарды жасау кезінде биолгияда қолданылады. жүктеу/скачать 231,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|