Лекция№1. Археология ғылымы және оның қалыптасуы Археология ғылымының ерекшеліктері



бет4/10
Дата25.04.2022
өлшемі474,5 Kb.
#140726
түріЛекция
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Байланысты:
Археология лекция жинақтары

Әдебиеттер:
1.Археология – М., Наука, 2014.
2. Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумаганбетов Т. Археология Казахстана. - Алматы., 2013.
3. История Казахстана с древнейших времен до наших дней в 4-х томах. Т.1. - Алматы., 2015.
4. Алпысбаев Х.А. Памятники нижнего палеолита Южного Казахстана. - А., 2012.

Всякие археологические изыскания прекратились в начале средневековья. В эпоху Возрождения в 1516 вв. произведены были в Италии многочисленные раскопки, единственной целью которых былодобывание античных скульптур. В 18 в. с развитием дворянского коллекционерства антиквары в ряде странстали собирать отдельные археологические находки. Вскоре в некоторых странах были произведены первыеопыты раскопок с научными целями.


После Великой французской революции (конец 18 в.), с развитием буржуазной исторической науки,быстро стала развиваться и А. Особое значение в её развитии имели раскопки Помпей (См. Помпеи) и Геркуланума (близ Неаполя). Эти города были засыпаны вулканическим пеплом в 79 н. э., раскопки тамначались в начале 18 в. и приняли научный характер к концу 18 в. (когда Неаполь был занят войсками 1-йФранцузской республики). Деятели французской буржуазной революции и наполеоновских войн с особыминтересом относились к античности. Этот интерес, соединённый с типичным для эпохи стремлением кточному знанию, обусловил организацию систематических помпейских раскопок. Здесь учёные узнали, какойинтерес для исторического знания может иметь скромная бытовая утварь. Помпейские находки всюдупривлекли внимание к бытовым древностям, не только, античным, но и других эпох.
В 1й половине 19 в. в результате археологических раскопок открыты древние цивилизации Двуречья иЕгипта. Но при этих раскопках главное внимание по старой традиции долго уделялось произведениямискусств и письменным историческим источникам.
Ещё в начале 19 в. первобытные древности во всех странах считались непознаваемыми, посколькухронологическое их разделение считалось невозможным. Но это препятствие удалось преодолеть, когдаинтерес к древности возрос в связи с попытками социологов изучить возникновение человеческого общества.Для создания такой хронологии большую роль играла гипотеза о трёх веках — каменном, бронзовом ижелезном. Её высказывали в 18 и в начале 19 вв. разные авторы, в том числе в России А. Н. Радищев.Впервые её обосновал археологическим материалом датский археолог К. Томсен в 1836. Этуклассификацию подтвердил и развил другой датский археолог Е. Ворсо.
Для развития первобытной А. большое значение имели работы французского учёного Э. Ларте. Изучаяс 1837 пещеры ЮгоЗападной Франции, он установил хронологию их отложений и доказал, что человек,делавший древнейшие каменные орудия, был современником мамонта и других вымерших животных.Распространение дарвинизма начиная с 1859 (год выхода в свет «Происхождения видов» Дарвина) сделаловыводы Ларте общепризнанными и подвело научную базу под успешно развивавшиеся с тех пор поискиостанков первобытного человека. Убеждённым дарвинистом был французский археолог, активный участникРеволюции 1848, Г. Мортилье, установивший в 1869—83 хронологическую классификацию первобытныхдревностей, основанную на эволюционной теории. Изучение первобытного человека он ставил в теснуюсвязь с разрушением библейских легенд и церковного мировоззрения. Он определил все основные эпохидревнего каменного века и дал им названия (шелль, ашель, мустье и т.д.), употребляемые и доныне в науке.В 1865 английский археолог и этнограф Дж. Леббок впервые предложил разделить Каменный век на 2 эпохи:палеолит — древний каменный век и неолит новый каменный век. Между палеолитом и неолитом долгоне удавалось установить никакой связи. Учёные говорили по этому поводу о «необъяснимом разрыве». Вконце 19 в. французский археолог Э. Пьет установил эту связь, открыв переходную эпоху—мезолит (среднийкаменный век).
Большое влияние на развитие А. имел в конце 19 и начале 20 вв. шведский археолог О. Монтелиус.Древние вещи он распределил по типам (тип — совокупность вещей, однородных по форме; археологизнают теперь десятки тысяч типов), а типы в свою очередь связал в типологические эволюционные ряды,прослеживая для этого (путём тщательного анализа деталей) постепенные изменения форм. Правильностьпостроения рядов он проверял по находкам. Так, эволюция топоров, эволюция мечей, эволюция сосудов ит.д. взаимопроверялись по их совместным находкам в погребениях (ранние топоры встречались с раннимимечами, поздние — с поздними и т.д.). Основным пороком его метода является изучение вещей в ихсаморазвитии и вне создававшей их общественной среды. Монтелиус исходил из неверной предпосылки,будто вещи развиваются по тем же законам, что и живые организмы. Он установил множествоархеологических дат (преимущественно для бронзового века и раннего железного). ПоследователемМонтелиуса был французский археолог Ж. Дешелет, выпустивший в начале 20 в. сводный описательный трудпо археологии Зап. Европы. В основе его лежит А. Франции, начинается он с палеолита, но особое вниманиеуделено раннему железному веку. Быт древних галлов воссоздан на основе тщательного изучениябесчисленных мелких находок. Английский археолог А. Эванс заполнил в начале 20 в. пробел междупервобытными и античными древностями. Его раскопки на Крите открыли высокую цивилизацию бронзовоговека, имевшую постоянные сношения с Египтом и Азией, что позволило определить время критскихдревностей. Находки же критских изделий в Европе послужили затем лучшим основанием для европейскойархеологической хронологии.
Среди концепций, в которых содержались основные теоретические положения современной А., следуетотметить возникшее в 1-й половине 20 в. понятие об археологической культуре. Картографируя элементыкультуры одновременно существовавших групп человечества на различных территориях, европейскиеархеологи пришли к заключению, что обнаруживаемые при этом различия связаны с этническими,социальными или хозяйственно-экономическими общностями и что часто за археологическими культурамискрываются создавшие их древние племена и народы. Это привело к попыткам изучения происхождениянародов, основываясь (среди других источников) и на археологических данных.
Для науки имеет важное значение вопрос о путях распространения различных явлений культуры. Висследовании этого вопроса большую роль сыграло развитие археологической картографии как научногометода. Сложной задачей А. является создание хронологических схем и переход от данных относительнойхронологии к абсолютной.
Великие археологические открытия в 19 и 20 вв. были сделаны в Средиземноморье и на БлижнемВостоке. В Греции велись раскопки в Афинах, Спарте и других городах, были раскрыты знаменитыеобщеэллинские святилища в Дельфах и Олимпии; в Италии, кроме Геркуланума и Помпей, велись большиераскопки в Риме и Остии. Раскопки в Помпеях получили особенно большой размах после воссоединенияИталии в 1860. Их тогда возглавил Дж. Фиорелли (участник итальянского национально-освободительногодвижения). Он создал методы реконструкции несохранившихся или частично сохранившихся сооружений ипредметов. При нём раскопки Помпей стали школой для археологов всех стран. В М. Азии раскапывалисьважные ионийские центры Милет и Эфес и эллинистические города Приена и Пергам, в Сирии — Гелиопольи Пальмира и многие др. Особенно большое научное значение имело открытие культуры бронз. века вЭгейском мире во 2-м тыс. до н. э. и раскопки Кноса (А. Эванс) на о. Крит, Трои в М. Азии. В М. Азии былаоткрыта хеттская культура и раскопана столица хеттов в Богазкёе близ Анкары (Г. Винклер). Исследования вФиникии, Сирии и Египте открыли тысячелетние культуры этих стран, восходящие ещё к эпохе неолита.Раскопки в Сузах и Персеполе дали обильный материал по культуре Др. Ирана, а раскопки в Месопотамииоткрыли ассирийские города Дур-Шаррукин, Ниневию и др. Раскапывались Вавилон и Ашшур. Была открытадревнейшая в мире шумерская цивилизация и её центры Ур, Лагаш. Исследования на Востоке охватывалипостепенно огромные территории: были изучены древние культуры Китая и Индии. В Зап. полушарииархеологи сконцентрировали внимание на изучении памятников доколумбовой Америки: ацтеков в Мексике,майя в Центр. Америке, инков в Перу и т.п.
Больших успехов достигла наука в изучении раннего железного века, поздней античности исредневековья в Европе. Открытие гальштатской культуры и латенской культуры, а затем лужицкой культурыпознакомило с жизнью племён и народов железного века. Изучение римских провинций в Европе привело коткрытию остатков культуры варварских племён. Исследованы средневековые города, их архитектурныепамятники и произведения искусства. Больших успехов достигла славянская А. Гигантский свод славянскихдревностей издал в 20 в. чешский археолог Л. Нидерле, доказавший множеством аргументов общностьдревнеславянской культуры. Виднейшим археологом 20 в. был английский учёный Г. Чайлд. Он составилпервую сплошную классификацию древних культур Европы и Азии и изучал социально-экономический стройпервобытного общества, находясь в этом отношении под прямым влиянием советской А.
А. в дореволюционной России и в СССР. Большое внимание к ископаемым древностям в Россиипроявил Петр I. Он в 1718 в двух указах распорядился собирать находимые «... в земле, или в воде... старыеподписи... старое... ружье, посуду и прочее все, что зело старо и необыкновенно...". «Где найдутся, — писалон, — такие всему делать чертежи, как что найдут». Известный историк В. Н. Татищев занимался А. и издал в1739 одну из первых в мире инструкций для археологических раскопок. Интерес к античным древностямособенно развился в России, когда во 2-й половине 18 в. в состав Русского государства вошло на югеЧерноморское побережье, богатое находками античных вещей. Первые большие научные раскопкискифского кургана произвёл в 1763 генерал А. П. Мельгунов, исследование древнегреческих городов в Крымуначал в конце 18 в. П. И. Сумароков.
Изучение античных древностей рано достигло блестящих успехов. И. А. Стемпковский на территориидревнего Боспорского государства (См. Боспорское государство) (р-н Керчи) начал систематическоеархеологическое исследование древнегреческих городов. При нём вскрыт в 1830 скифский курган Куль-Обаблиз Керчи, впервые познакомивший науку с шедеврами античного ювелирного искусства.
Славяно-русская А. стала развиваться почти одновременно с античной. Национальный подъём,наступивший после Отечественной войны 1812, вызвал усиленный интерес к национальной истории испособствовал активным поискам новых источников по истории Др. Руси. Сначала имелись в виду источникиписьменные, но именно К. Ф. Калайдович, открывший много древних рукописей, ввёл тогда в наукуископаемые русские древности, издав и довольно правильно комментировав клад золотых вещей,найденный в 1822 в Старой Рязани; он же дал первую научную характеристику русских городищ (См.Городище) (древних укрепленных поселений). Исключительное богатство России городищами и курганамипервый заметил и оценил З. Я. Ходаковский в 20-х гг. 19 в. Первые раскопки подмосковных славянскихкурганов методически правильно провёл в 1838 А. Д. Чертков. В 1859 был создан государственный орган поруководству А. — Археологическая комиссия. Большую роль в развитии А. играли общественныеорганизации: археологические общества и губернские архивные комиссии. Крупнейшими были Русскоеархеологическое общество и Московское археологическое общество. Последнему принадлежала инициативасозыва периодических всероссийских археологических съездов. В начале 19 в. был создан рядархеологических музеев, в которые поступали коллекции древностей и которые в дальнейшем осуществлялираскопочную деятельность. Одним из важнейших центров археологической деятельности в России сталГосударственный Исторический музей в Москве, созданный в 1883. Большие коллекции археологическихматериалов хранятся в Государственном Эрмитаже (Ленинград), Государственном музее изобразительныхискусств им. А. С. Пушкина (Москва) и в ряде др. Ведущим деятелем славяно-русской А. 19 в. был И. Е.Забелин, использовавший прекрасные собрания Оружейной палаты для создания истории быта Др. Руси.Забелин много сделал и для античной А., а также разработал научную методику раскопок больших курганови показал, сколько важных выводов могут дать наблюдения над слоями насыпи; им раскопан в 1863богатейший из скифских курганов Чертомлык на нижнем Днепре, в 1864 — богатейший из античных кургановБлизница Большая у Тамани. Сплошную хронологическую классификацию курганных древностей ЮжнойРоссии составил Д. Я. Самоквасов, раскопавший в 1873 богатейший из славяно-русских курганов — ЧёрнуюМогилу в Чернигове.
Плодотворное влияние на развитие русской А. имел известный географ, антрополог, этнограф иархеолог Д. Н. Анучин; в конце 19 в. в трудах о луке и стрелах и о принадлежностях погребального обряда онпервым в Европе успешно показал на археологических материалах единообразие культурного развитияразных народов.
Одним из основоположников русской первобытной А. был В. А. Городцов. Он проделал большую работупо изучению бронзового века и его хронологизации и первым доказал его существование в Вост. Европе.
Изучение античных городов поднял на более высокий уровень Б. В. Фармаковский, произведший вначале 20 в. большие раскопки греческого города Ольвии (См. Ольвия); его оригинальная и сложнаяметодика раскопок позволила выяснить облик и границы города на протяжении ряда эпох.
В 1860—80-х гг. в состав Российской империи вошла Ср. Азия с её старинными городами. Эти города —очаги цивилизации с глубокой древности, а в средние века культурнейшие в мире. Раскопки там сложны итрудны. В Ср. Азии археологические разведки удачно провёл в 1885 Н. И. Веселовский; он открыл городавосточных эллинистических царств. Ему удалось также решить длившийся более ста лет спор о дате«каменных баб»: он доказал принадлежность этих распространённых по Вост. Европе и Сибири статуйтюркам-кочевникам. Археологию Самарканда, одного из важнейших в мире древних культурных центров,создал в начале 20 в. многолетними работами В. Л. Вяткин; он раскапывал жилые слои временисредневековья и изучал их хронологию (занимался он и античными слоями); в 1908 близ Самарканда онраскопал астрономическую обсерваторию 15 в. Улугбека. В Закавказье археологические работы произвёл Н.Я. Марр, раскопавший в конце 19 и начале 20 вв. столицу средневековой Армении город Ани.
Исследование славяно-русских курганов было особенно интенсивным в конце 19 в. Л. К. Ивановскийпроизвёл раскопки 5877 курганов Новгородской земли. Ему первому удалось соединить грандиозностьраскопок с их методичностью, поэтому его материалы легли затем в основу русской курганной хронологии.Под Смоленском у д. Гнездово расположены ценнейшие курганы русских воинов-дружинников 10 в.,составлявших основу феодального класса Древней Руси. Главным их исследователем был В. И. Сизов,вскрывший в 1885 центральный богатый княжеский курган со славянским инвентарём и опровергший своимиизысканиями домыслы русских и зарубежных норманнистов (см. Норманны). Сизову же удалось определитьдревнейшие славянские курганы, т. н. длинные; он первый из русских археологов показал хронологическоезначение эволюции типов древних вещей (на примере семилопастных височных колец из курганов вятичей);изучение рисунков древнерусских рукописей он связал с А. Расселение древнерусских племён проследил покурганным материалам А. А. Спицын; его выводы совпали с летописными известиями и во многом ихдополнили; этот исследователь занимает в русской науке особое место; он издал и классифицировал самоебольшое количество древностей (первобытных и средневековых). Археологическое изучение Др. Русивпервые в мире показало, какие ценные результаты могут дать раскопки средневековых древностей.
Видные представители русской дореволюционной А. принадлежали в большинстве своём к передовымпредставителям буржуазной науки. Однако они не были и не считали себя историками, причисляя А. то кестественным наукам, то к т. н. художественным 
Лекция №10-11 Әлем және Қазақстандағы жанатас

  1. Жанатас сипаттамасы

  2. Қазақстандағы жанатас аймақтары

  3. Жаңатас қоныстары мен молаларының мүлкі

  4. Жаңатас өнер ескерткіштері

Тас дәуірі адамзат тарихындағы маңызды кезеңдердің бірі. Бұл кезеңде адамның, оның мүсін-кейпі мен мінез-құлқы күн көріс тіршілігі қалыптасты. Тас дәуірі осыдан 2,5млн жыл бұрын басталып, б.з.д. 3 мыңжылдықта аяқталды.
Ғылыми зерттеулерге қарағанда адам баласы осыдан 2 миллион жыл бұрын пайда болған. Бұл деректі археология ғылымы дәлелдеген. Археология – тарихи ескерткіштер, мұралар арқылы адам баласының өткен тарихын зерттейтін ғылым. Ең алғашқы адамның сүйегі Шығыс Африкада (Кения жерінің Олдувай шатқалы) табылады.
Адам дамуының сатылары:
1. «Епті адам» табылған жері – Африка (Кения жеріндегі Олдувай шатқалы) – 1млн 750мың жыл бұрын өмір сүрген.
2. «Тік жүретін адам» 1млн жыл бұрын өмір сүрген:
а) питекантроп: табылған жері – Ява аралы (1891 жыл), Индонезия.
ә) синантроп: табылған жері – Қытайдағы Чжо-коу-дянь үңгірі (1927жыл).
3. «Неандертал адамы» табылған жері – Германиядағы Неандертал
өңірі. Өзбекстанның солтүстік өңіріндегі Тесіктас үңгірі (1938 жыл).
4. «Кроманьон адамы» - Франциядағы Кро-Маньон үңгірінен табылған.
Адам баласының ең алғашқы еңбек құралдары тастан жасалған және бұл кезең ұзақ уақытқа созылған. Осыған байланысты алғашқы тарихи кезең тас дәуірі деп аталған.
Тас дәуірінің кезеңдері:
1. Палеолит (ежелгі тас дәуірі)
а) ерте палеолит
ә) орта палеолит
б) кейінгі палеолит
2. Мезолит (орта тас ғасыры)
3. Неолит (жаңа тас дәуірі)
1. Палеолит (ежелгі тас дәуірі)
а) ерте палеолит (б.з.д. 2млн -140 мыңжылдықтар).
Оңтүстіктегі Үнді мұхиты жағынан қазақ жеріне жылы ауа келіп тұрған. Сондықтан Қазақстанда субтропиктік ормандар өскен. Сол кезде Қазақстан жерін мекендеген жануарлар: өзен, көлдердің жағасында пілдер, шалғында жылқылар, таулы жерлерде аюлар, мамонттар, бұғылар, бизондар, арқарлар, тауешкілер т.с.с.
Қазақстан жеріндегі ежелгі адамның іздері ерте палеолит дәуіріндегі б.з.д. 800-140 мыңжылдықтарға сәйкес келеді. Алғашқы адамдар Қаратау (Жамбыл-Шымкент облыстары) жотасы мен Қарасу (Шымкент обл. Алғабас ауд.) тұрағында мекендеген. Ең көне тас құралдар Оңтүстік Қазақстаннан табылды. 1958 жылы Оңтүстік Қазақстанда тас ғасыры адамының тұрақтарын тапқан ғалым Х.Алпысбаев болатын. Ерте палеолитке Шабақты, Бөріқазған тұрақтары жатады. Алғашқы адамдардың айналысқан істері: аң аулау, терімшілік. Алғашқы адамдардың баспанасы: тау үңгірлері, үңгіме қуыстар, тау шатқалдары, т.б. адамдар табиғаттың қаталдығына қарсы тұру үшін бірігіп аң аулап тіршілік етті, топтасып өмір сүрді. Олар пайдаланған тас құралдар мыналар: кварцит, обсидон, тақтас, шақпақ тас.
ә) Орта палеолит (б.з.д. 140-40 мыңжылдықтыр).
Орта палеолит дәуірі мустьер дәуірі деп аталады. Бұл дәуір ертедегі адамның одан әрі өсіп-дамуымен, мәдени дамуының жаңы кезеңге көтерілуімен ерекшеленеді. Орта палеолит дәуірінің адамдар неандерталдықтар деп аталады. Антропологиялық келбеті: мойыны қысқа келеді, тістері ірі болады,сөйлеу қабілеті толық қалыптасқан. Негізгі кәсібі: аң аулау, терімшілік. Аңды қауым болып топтасып аулаған.
Басты ерекшеліктерінің бірі – шақпақ тастан от шығаруды үйренді. Діни наным-сенім қалыптаса бастады. Мәселен, өлікті жерлегенде бір қырынаа жатқызып, аяғын бүгеді екен. Тас өңдеу әдісі жетілді. Еңбек құралдары, негізінен, нуклеустан жасалды. Бұл кезеңнің археологиялық ескерткіштері Оңтүстік Қазақстанның Топалы шатқалы мен Қызылрысбек тұрағынан табылған. Сондай-ақ, орта палеолитке Уалиханов атындағы тұрақ жатады.
б) Кейінгі палеолит (б.з.д. 40-12 мыңжылдықтар).
Бұл дәуірде адам бласы дамуындағы тағы бір жаңа кезең басталып, қазіргі адамға ұқсас адамдар қалыптасты. Бұл адамдарды «саналы адам» немесе кроманьон адамдары деп атайды. Адамдар пышақ тіліктерін жасай алатын дәрежеге жеткен.
Бұл адамдардың антропологиялық белгілері: бастары сопақша, маңдайлары жазық, бойлары ұзын, денесін тік ұстап жүретін болған. Негізгі кәсібі: аң аулау, терімшілік. Аулайтын аңдары: бұғы, марал, жылқы, мамонт. Теретін жеміс-жидектері: жабайы алма, алмұрт, саңырауқұлақ, сәбіз, жаңғақ, т.б.
Еңбек құралдарының 20 шақты түрі болған. Адамдар тау үңгірлерін, қуыстарды баспана қылған. Бұл кезеңге тән баспаналар әзірге Қазақстан жерінен абылған жоқ. Бұл дәуірде адамдардың топтасып өмір сүру нәтижесінде рулық қауым қалыптасты. Сонымен қатар өнер де пайда болды. Бұл дәуір адамдарының бұрынғылардан бір ерекшелігі сол рухани жағынан әжептәуір жоғары болды. Үңгір қабырғаларына салынған суреттер осылай дейді. Кейінгі палеолит адамдары Оңтүстік Қазақстандағы Ащысай тұрағы, Орталық Қазақстандағы Батпақ тұрағы, Қарабас көмбесі, т.б.
2. Мезолит дәуірі. Ежелгі тас ғасыры палеолит пен жаңа тас ғасыры неолит арасындағы өтпелі дәуірді орта тас ғасыры немесе мезолит деп атаймыз. Ол б.з.д. 12-5 мыңжылдықтар кезеңін қамтиды. Мезолит дәуірі 7 мың жылға созылды. Бұл дәуір тарих ғылымында өте аз зерттелген. Қазақстанда табылған ескерткіштері көп емес.
Табиғаты: ауа райы күрт жылынып, мұздар еріді. Шөбі, өсімдігі мол жерлер сиреп қалды. Бірқатар жануарлар (мүйізтұмсықтар, мамонттар) құрып кетті. Аң аулау сол кездегі адамдардың негізгі кәсібінің бірі болды. Аңшылық қарулар: жебелі садақ, бумеранг, т.б. садақты алғашында ағаштан жасаған. Жебелері де ағаш, ұштары сүйек. Жебе 80-450 метрге дейін жететін болған. Бумеранг ағаш ораққа ұқсас қару. 100 метрге дейін ұшады. Мезолит кезеңінде жебенің доғал және домалақ оқтұмсықтарын аңшылар терісі бағалы аңдарды аулау үшін қолданған. Балық аулау да жақсы дамыды. Оның себебі мұздар еріп, өзен, көлдер көбейді. Бұл дәуірде адамдар Еуропа, Азия, Америка материгін игерді. Дәуірдің ерекшеліктері: жануарларды қолға үйрету, дәнді дақылдар өсіру.
3. Неолит дәуірі (б.з.д. 5-3 мыңжылдықтар). Неолит дәуірі тас дәуірінің соңғы кезеңі немесе жаңа тас дәуірі деп аталады. Бұл кезең тастардың тиімді қасиеттерін тауып, кәдеге жаратқан табысты кезең болды. Еңбек құралдарын жасаудың тәсілдері жетілдірілді. Бұл дәуірде біраз ерекшеліктер болды. Ең алдымен, қоршаған орта қазіргідей кейіпке жетті. Адамдар жануарларды қолға үйретумен айналысты. Шаруашылықтың дамуына, оның жаңа түрлерінің көбеюіне байланысты адамдардың кәсіби қабілеті де дами бастады. Жаңа тас дәуіріндегі адамдар бұрынғы адамдардан барлық жағынан жоғары тұрды. Олардың құралдары: қыш ыдыс, керамика, дән үккіш, балта, кетпен, келі, сәндік бұйымдар, т.б. Бұларды саз балшықтан, тастан, граниттен, мыс, алтын, қорғасын сияқты металдардан, т.б. заттардан жасаған. Адамдар мата тоқып, киім тігуді үйренді. Керамикалық заттарға геометриялық өрнектер салатын болған.
Неолит дәуірінің басты ерекшелігі еңбек өнімдеріне қол жеткізу. Неолит дәуірінде солтүстік-шығыс Балқашта құралдарды яшма мен кварцитпен жасаған. Бұл дәуірде әйел еңбегінің маңызды артты, олар қоғамда жетекші орын ала бастады. Осылайша неолит дәуірінде аналық ру қалыптасты. Неолит дәуіріндегі тұрақтар: Сексеуіл тұрағы, Қарақұдық тұрағы. Солтүстік Қазақстанның неолиттік мәдениеті атбасарлық және маханжар болып екіге бөлінеді. Атбасар мәдениетінің тұрғындары Есіл бойының далалық өңірлерінде қоныстанып, негізінен, аң аулаумен айналысқан. Ал маханжар мәдениетінің ескерткіштері Торғай мен Тобыл алқаптарында шоғырланған. Мұндай ұқсастықтар Еуразияның далалық алқаптарындағы тайпалардың мәдени және этникалық жағынан өзара жақын болғанын көрсетеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет