Лекциялар 10с Лабораториялық сабақтар 5с СӨЖ 15с обсөЖ 15с Барлық сағат саны 45с Қорытынды бақылау емтихан

Оқу әдістемелік кешені

“Зоология” пәні бойынша 050113 “биология”

мамандықтарының студенттері үшін әзірленген.
Оқу-әдістемелік кешен типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.

Типтік бағдарламаның индексі: ____________

№ Хаттама ____________ “____________” 2005 ж.

Кафедра меңгерушісі ____________
Факультеттің әдістемелік кеңесінде мақұлданған.

№ Хаттама ____________ “____________” 2005 ж.

Әдістемелік кеңесінің төрағасы ____________
Факультет кеңісінде мақұлданған

№ Хаттама ____________ “____________” 2005 ж.

Факультет Кеңесінің төрағасы ____________
030440, 030340 – мамандарын дайындайтын кафедра меңгерушісімен келсілген ____________
Жалпы мәліметтер:

Лектор: Құрымбаева Гүлмира Асылханқызы

Биология кафедрасы каб. ______________

Телефон: _________

Кафедрада болу уақыты: 8⁰⁰-18⁰⁰ дейін

1. 
   Курсты өткізу уақыты және орны
   

№	Аты-жөні	Курсты өткізу уақыты, орны		Байланыс-тырушы мәлімет
		Аудиториялық сабақтар	ОБСОЖ	Телефон
1.	Құрымбаева Г.	Лекция Уақыты_______ Ауд.__________ Практика Уақыты_______ Ауд.__________	Уақыты_______ Ауд.__________ Уақыты_______ Ауд.__________	Тел: ______ Каб:______ Корпус:____ Тел: ______ Каб:______ Корпус:____

2. 
   Курстың пререквизиттері және постреквизиттері
   

қамтитын пәндер

Постреквизиттер: оқылатын келесі пәндер игеру үшін білімді, біліктілікті және дағдыны

қамтитын пәндер

Жұмыстың бағдарламада оқу жұмысының түрлері бойынша сағаттар көрсетілген ПС-лабораториялық сабақтар.

ОБСӨЖ оқытушының басшылығымен студенттің өзіндік жұмысы, СӨЖ- студенттердің өзіндік жұмысы.

Оқу бағдарламасы (Syllabus), семестрдің басында әрбір студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының артуына, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, лдан әрі дамуына себебін тигізеді деп күтілуде.

Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыпты қарастыруда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдар мен терминдерді енгізеді. Пәнді толықтай меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттің барлығымен дерлік жұмыс өткізіп және өзіндік жұмысының барлық көлемін орындауы қажет.

Тапсырмалар мен лабораториялардың жиынтығы студенттерге аудиториялардын тыс өзіндік жұмысыты, үй тапсырмасын орындауға арналған.

Тестік тапсырмалар студентке кредиттерді тапсыруда пән бойынша өз білімдерін тексеруге және рейтингтік бақылауды тапсыруға, сынақ/ емтихан алуға арналған.

Курстың мақсаты

Зоология ғылымының алдына қойған міндеттерінің ең бастыларына қоршаған ортан және жануарлар ресурстарның қорғаудың ғылыми негіздерін жасау болып табылады. Әсіресе «Қызыл кітапқа» енген сирек кездесетін және жойылып бара жатқан жануарларды зерттеуге көп көңіл болып отыр. Зоология өсімдіктер физиологиясы, гистология, цитология, анатомия секілді ғылымдармен тығыз байланысты.

Студенттер нені меңгеру қажет:

- Жануарлар байлығын пайдалану жөнін білу.

- Жануарлар систематикасын білу.

- Омырқасыз және омыртқалы жануарларды ажырата білу.

- Зоологияны зерттеудің қазірге уақыттағы әдістерін білу.

- Жануарлар морфологиясы мен өсу заңдылықтарын білу, олардың қоршаған байланысын меңгеру қажет.

- Жер шарындағы жекеленген түрлерін және жануарлардың таралуын зерттеу.

Жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Кре-дит саны	Жалпы сағ.сан	Оның ішінде				Семе-стр	Қоры-тынды бақылау
		Лекция	Лаборатория	СӨЖ	ОБСӨЖ
І.	180	10	5	15	15
ІІ.	180	10	5	15	15
ІІІ.	180	10	5	15	15
ІV.	180	10	5	15	15

Лекция – студентке таөқырыаты игеруде неге назар аударуна бағыт береді. Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен жұмыс істеуі қажет.

СӨЖ – студенттің өзіндік жұмысы. Студент үйге берілген тапсырмаларды орындайды, өз бетімен меңгереді.

ОБСӨЖ – оқушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы.

Материалды сабақ үстінде оқушының көмегімен оқып, меңгеру. Оқытушы тақырыпқа сәйкес студенттің білім деңгейін тексереді, бақылайды.

Студентке арналған ережелер

1. 
   Сабаққа кешікпеу керек
   
2. 
   Сабақ көзінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы телефонды өшіріп қою керек.
   
3. 
   Сабаққа іскер киіммен келу керек.
   
4. 
   Сабақтан қалмау, науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда деканатқа анықтама әкелу керек.
   
5. 
   Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтілінеді.
   
6. 
   Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.
   

Лекция 1. Құстар.

1. Құстарға жалпы сипаттама.

2. Тері жамылғысы және оның туындылары.

3. Ет системасы.

4. Қаңқасы.

Құстардың ішкі құрылысы.

1. Ас қорыту мүшесі

2. Тыныс алуы

3. Сезім органдары

4. Нерв жүйесі

5. Зәр және жыныс органдары

Лекция 2. Құстардың классификациясы

1. Қырсыз тестілер отряд үсті тармағы

2. Африка түйеқұстары

3. Америка түйеқұстары

4. Австралия түйеқұстары

5. Қанатсыздар немесе кивилер

Пингвиндер отряд үсті тармағы. Қырлы тесті құстар.

1. Пингвиндер отряды.

2. Қырлы тесті құстар отряд үсті

3. Гагар тәрізділер отряды

4. Поганкалар отряды.

5. Ескек аяқтылар отряды.

Дегелек, қаз, тауық тәрізділер және күндізгі жыртқыштар отрядтары.

1. Дегелек тәрізділер

2. Қаз тәрізділер

3. Күндізгі жыртқыштар

4. Тауық тәрізділер

Тырналар, сутартарлықтар, дуадақтар, балықшылар отрядтары.

1. Тырналар отряды

2. Сутартарлықтар отряды

3. Дуадақтар отряды

4. Балықшылар отряды

Чистиктер, Көгершіндер, Көкектер, тотылар, ешкіемерлер отрядтары

1. Чистиктер отряды

2. Көгершіндер отряды

3. Көкектер отряды

4. Тотылар отряды

5. Ешкіемерлер отряды

Ұзынқанаттылар, жапалақтар және тоқылдақ, торғай тәрізділер отрядтары

1. Ұзынқанаттылар отряды

2. Тоқылдақ тәрізділер отряды

3. Жапалақтар отряды

4. Торғай тәрізділер отряды

Лекция 3. Құстар экологиясы жэне экологиялық топтары

1. Жалпы сипаттамасы

2. Бұталы-орман құстары

3. Батпақты-шалғындықтың құстары

4. Шелді-дала құстары

5. Су құстары

6. Жыртқыш құстар

Құстардың шаруашылықтағы маңызы

1. Жалпы сипаттамасы

2. Үй құстары

3. Көгершіндер

4. Құстардың маңызының алуан түрлілігі

Лекция №4 Сүтқоректілер класы (Mammalia)

1. 
   Сүтқоректілерге жалпы сипаттама.
   
2. 
   Сүтқоректілердің морфологиялық ерекшеліктері.
   

1. Қаңқасы

2. Ми сауыты.

Лекция №5. Сүтқоректілердің ішкі құрылысы.

1. Нерв жүйесі

2. Сезім мүшесі

3. Көру мүшесі

4. Тыныс алу мүшелері

5. Қан айналу жүйесі

6. Зәр шығару мүшелері

7. Көбеюі

8. Дамуы.

Лекция №6. Сүтқоректілердің классификациясы.

1. 1-класс тармағы. Жұмыртқа салушы сүтқоректі немесе алғашқы аңдар. (Prototheria)

2. 2-класс тармағы. Қалталы сүтқоректілер немесе төменгі сатыдағы аңдар. (Marsupralia)

3. 3-класс тармағы. Жоғарғы сатыдағы сүтқоректілер немесе плаценталылар. (Placentalia)

Лекция №7 Сүтқоректілердің экологиялық топтары. (отряды)

1. Насекомқоректілер отряды (Insectivora)

2. Қолқанаттылар отряды. (Chiroptera)

3. Кемірушілер отряды. (Rodentia)

4. Қояндар отряды.

5. Жыртқыштар отряды. (Carnivora)

6. Ескекаяқтылар отряды. (Pinnipedia)

7. Киттәрізділер отряды. (Cetacea)

Лекция №8. Тұяқты сүтқоректілерге (Ungulata) жалпы сипаттама

1. Жұптұяқтылар отряды (Artiodactula)

2. Көнтабандылар отряды (Tylopoda)

3. Тақтұяқтылар отряды (Perissodactyla)

Алғашқы аңдар кластармағы

Нағыз аңдар кластармағы

Лекция №9Маймылдар кластармағына жалпы сипаттама.

1. Шала маймылдар немесе лемурлар отряды. (Prosimiae)

2. Маймылдар немесе приматтар отряды (Primates)

3. Тартанаулы маймылдар отряды (Catarrini)

4. Кең танаулы маймылдар отряды (Platyrrhim)

Лекция №10. Сүтқоректілердің халық шаруашылығына тигізетін пайдасы.

1. Сүтқоректілердің шаруашылыққа тигізетін пайдасы.

2. Сүтқоректілер экологиясы.

3. Сүтқоректілерді қорғау.

4. Үй малының арғы тегі мен туыстары.

1. 
   Құстарға жалпы сипаттама бер.
   
2. 
   Құстарға тән белгілер.
   
3. 
   Құйымшақ безі дегеніміз не?
   
4. 
   Птерилия және аптерия дегеніміз не?
   
5. 
   Қалам қауырсын, қақпа қауырсын, желпеуіш, бағыттаушы қауырсындар, қанат үсті, құйрық үсті қауырсындар ұғымдарына түсініктеме бер.
   
6. 
   Мамық қауырсындар және нағыз мамық қауырсындар қандай болады?
   
7. 
   Етсистемасы
   
8. 
   Құстардың омыртқа жотасы
   
9. 
   Құстардың ас қорыту органдары
   
10. 
    Тыныс алу ерекшеліктері
    
11. 
    Сезім органдары
    
12. 
    Зәр шығару органының құрылысы
    
13. 
    Жыныс органы
    
14. 
    Қырсыз тестілерге қандай отрядтар жатады?
    
15. 
    Қырсыз тестілерге жалпы сипаттама беріңіз.
    
16. 
    Африка түйеқұстарының сыртқы құрылысы.
    
17. 
    Америка түйеқұстарының сыртқы құрылысы.
    
18. 
    Кивилерге жалпы сипаттама.
    
19. 
    Пингвиндерге сипаттама.
    
20. 
    Қырлы тесті құстар.
    
21. 
    Дегелек тәрізділерге жалпы сипаттама.
    
22. 
    Қаз тәрізділерге жалпы сипаттама.
    
23. 
    Тауық тәрізділерге жалпы сипапама.
    
24. 
    Тырналардың құрылысы.
    
25. 
    Көгершіндерге жалпы сипаттама.
    
26. 
    Тотылардың құрылысы.
    
27. 
    Жапалақ тәрізділерге түсініктеме
    
28. 
    Торғай тәрізділердің алуан түрлілігі.
    
29. 
    Құстардың ұшу биіктігі қанша?
    
30. 
    Құстардың таралуына температураның қандай әсері бар?
    
31. 
    Дымқылдықтың құстардың таралуына әсері.
    
32. 
    Жарықтың маңызы құстар тіршілігі үшін қандай?
    
33. 
    Түнде тіршілік етуге бейімделген құстар.
    
34. 
    Қандай бұтлы-орман құстарын білесіз?
    
35. 
    Шелді-дала құстары.
    
36. 
    Құстар маңызының алуан түрлілігі.
    
37. 
    Үй құстарынан қандай құстарды білесіз?
    
38. 
    Көгершіндердің маңызы.
    
39. 
    Су құстарына қандай құстар жатады?
    
40. 
    Шағалалар отряды.
    
41. 
    Хордалылардың қандай пайдасы бар?
    
42. 
    Омыртқалылардың зиянды жақтары
    
43. 
    Омыртқалылардың омыртқасыздардан ерекшеліктері
    
44. 
    Бас сүйексіздердің негізгі белгілері
    
45. 
    Ланцетниктің сыртқы бітімі қандай?
    
46. 
    Ланцетниктің қапшығының құрылысы
    
47. 
    Миомерлер дегеніміз не?
    
48. 
    Ланцетниктің зәр шығару жүйесінің құрылысы.
    
49. 
    Бас сүйектілердің құрылысының ерекшеліктері
    
50. 
    Дөңгелек ауыздыларға жалпы сипаттама беріңіз
    
51. 
    Дөңгелек ауыздылардың сыртқы бітімі қандай?
    
52. 
    Дөңгелек ауыздылардың желбезек аппаратының қызметі
    
53. 
    Дөңгелек ауыздылардың нерв жүйесі
    
54. 
    Миногаларға жалпы сипаттама беріңіз
    
55. 
    Миксиндер қандай организмдер?
    
56. 
    Балықтардың ерекшеліктері
    
57. 
    Шеміршекті балықтарға жалпы сипаттама беріңіз
    
58. 
    Тақта желбезектілер отрядына сипаттама беріңіз.
    
59. 
    Тақта желбезектілердің скелеті қандай болады?
    
60. 
    Шеміршекті балықтардың сезім органдары қандай қызмет атқарады?
    
61. 
    Скаттарға жалпы сипаттама беріңіз
    
62. 
    Теңіз періштесі дегеніміз не?
    
63. 
    Рострум дегеніміз не?
    
64. 
    Саусақ қанатты балықтар қандай балықтар?
    
65. 
    Саусақ қанатты балықтардың сыртқы пішіні қандай?
    
66. 
    Қауырсын қанаттылардың қандай белгілері бар?
    
67. 
    Алабұғаның дене құрылысына жалпы сипаттама беріңіз
    
68. 
    Қауырсын қанатты балықтардың классификациясы
    
69. 
    Қос тынысты балықтардың прогрессивті белгілері
    
70. 
    Қос тыныстылардың қандай түрлері бар?
    
71. 
    Қос тынысты балықтардың қандай отрядтары бар?
    
72. 
    Бір екпелілерге жалпы сипаттама беріңіз
    
73. 
    Қос өкпелілердің жалпы сипаттамасы
    
74. 
    Қос өкпелілер қай жерде тіршілік етеді?
    
75. 
    Саусақ қанаттылардың сипаттамасы.
    
76. 
    Саусақ қанаттылардың өзіне тән ерекшеліктері
    
77. 
    Саусақ қанаттылардың дене пішіні қандай болады?
    
78. 
    Балықтардың экологиясы
    
79. 
    Шеміршекті және сүйекті балықтардың басты айырмашылықтары
    
80. 
    Балықтардың құрылысын, тіршілігін, маңызын зерттейтін ғылым
    
81. 
    Бауырымен жорғалаушыларға жалпы сипаттама бер.
    
82. 
    Қосмекенділерге жалпы сипаттама бер.
    
83. 
    Қосмекенділерге тән белгілер.
    
84. 
    Бауырымен жорғалаушылардың нерв жүйесі.
    
85. 
    Бауырымен жорғалаушылардың сезім мүшелері.
    
86. 
    Бауырымен жорғалаушылар немен тыныс алады?
    
87. 
    Бауырымен жорғалаушылардың зәр шығару жүйесі.
    
88. 
    Ас қорыту жүйесі.
    
89. 
    Көбеюі және дамуы.
    
90. 
    Систематикалық шолуы.
    
91. 
    Сүтқоректілер класына жалпы сипаттама
    
92. 
    Сүтқоректілердің ерекшіліктерін ата?
    
93. 
    Сүтқоректілердің сыртқы құрылысы
    
94. 
    Сүтқоректілердің ішкі құрылысы
    
95. 
    Сүтқоректілердің қан айналу жүйесі және жүрегінің құрылысы
    
96. 
    Сүтқоректілер қалай дамиды?
    
97. 
    Сүтқоректілердің аталық және аналық жыныс мүшелерінің құрылысы
    

1. Құстардың сыртқы құрылысының ерекшеліктері.

2. Құстардың ішкі құрылысы.

3. Құстар классификациясы.

4. Қырсыз тестілер.

5. Пингвиндер

6. Қырлы тестілер

7. Торғай тәрізділер

8. Қаз және тауық тәрізділер

9. Бұталы-орман құстары.

10. Су құстары

11. Құстардың шаруашылықтағы маңызы.

12. Омыртқалылардың шаруашылықтағы маңызы

13. Хордалылар типі

14. Хордалылар типінің классификациясы

15. Ланцетниктер

16. Омыртқалылар құрылысы

17. Дөңгелек ауыздылар

18. Миногалар

19. Миксиндердің сипаттамасы

20. Балықтардың экологиялық топтары

21. Сүйекті балықтар

22. Қауырсын қанаттылар классификациясы

23. Шеміршекті балықтар

24. Бауырымен жорғалаушылардың сыртқы құрылысының ерекшеліктері.

25. Қосмекенділердің сыртқы құрылысының ерекшеліктері.

26. Қосмекенділердің ішкі құрылысы.

27. Бауырымен жорғалаушылардың ішкі құрылысы.

28. Қосмекенділердің классификациясы.

29. Бауырымен жорғалаушылардың классификациясы.

30. Сүтқоректілерге жалпы шолу

31. Жұмыртқа салушылар мекені алғашқы аңдар

32. Кемірушілер отряды

33. Жыртқыштар отряды

34. Ескек аяқтылар

35. Кит тәрізділер

36. Ет тұмсықтылар немесе тілдер

37. Сирендер отряды

38. Жұп тұяқтылар

39. Маймылдар немесе приматтар

40. Сүтқоректілердің экономикалық маңызы

41. Қазақстандағы сирек кездесетін «Қызыл кітапқа» енген жануарлар

42. Қазақстанда қорықтар туралы мәлімет

43. Жануарлардың қоршаған ортаға бейімделуі

1. Жизнь животных под ред. З.Зеньковича т.1 1968 т.2 1968 т.3 1964 М.Просвещение

2. Духин Е.И. Зоология М. Выс. Школа 1981.

3. Н.П.Наумов, Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М.,1979

4. С.П.Наумов, Зоология позвоночных М.1983.

5. Р.Каррингтон Млекопитающие М.1974

6. А.Карр Рептилии М. 1975.

7. Н.Н.Карташев Систематика птиц М. 1974

8. Хадрин Р.Венер Общая зоология 1989
Қосымша әдебиеттер

1. Биология Оқулық - Алматы 1966

2. Қайымов Қ. Балықтар әлемінде - Алматы, 1981

3. Қайымов Қ. Қызықты зоология Оқұшылар мен мұғалімдерге арналған оқулық - Алматы, 1975.

4. Қыдырбаев X.Қазақстанның хайуанаттар әлемі -Алматы, 1977.

Зоология (омыртқалылар) пәні бойынша бақылау жұмысы мен студенттердің өзіндік жұмысының тізімі.

1. Материалды жүгіре оқу – «(Syllabus) оқу бағдарламасының» талаптары бойынша берілген материалды оқу.

2. Тақырып бойынша шолу жасау - қосымша деректерді пайдаланып (интернет және мерзімдік баспасөздегі материалдарды пайдаланып) 1-2 бетке қысқаша әдеби шолу жазу.

3. Глоссари жазу - қазақ немесе орыс тілінде жазылған және ағылшын тіліне аударылған терминдер мен ұғымдардың қысқаша анықтамасы; берілген тақырып бойынша орындалады.

4. Презентация - студент өзінің қалауы бойынша кез келген тақырыпты таңдайды және сол тақырыптың бір мәселесіне өз кезқарасын пікірін жеткізеді. Студент тарихи кезеңдегі белгілі бір мемлекеттің саяси құрылысын немесе жеке бір тарихшының пікірін және т.б. мәселелерді қарастыра алады. Презентация уақытысы 8-10 минут. Презентация төмендегі мелшерлер бойынша бағаланады: тақарап қандай дәрежеде ашылды және өзгелердің қызығушылығын тудыра алды ма? Әдебиеттер, қосымша әдебиеттер қаншалықты пайдаланылған.

5. Тірек-схемалар - пән бойынша жеке бір тақырыпқа студент жазбаша түрде тіректік-қысқаша схемалар ретінде материалды жүйелеп, негізгісін жинақтайды.

6. Жеке жоба - дайындығы жақсы студенттер өз қалауы бойынша орындайды; жұмыс тақырыптың өзектілігімен, зерттелу дейгейімен, ғылыми жаңалығымен ерекшеленуі тиіс; жеке жобаның нәтижесі студенттік конференцияда жариялануы тиіс.

7. Реферат - пән бойынша жеке бір мәселені қарастыру жазбаша жұмыс түрінде орындалады; студент мәселенің түпкі мән-жайын аша білу тиіс, мазмұны бай және студенттің жеке өзінің кезқарасы мен қорытындылары болуы қажет.

8. Эссе - студент жеке тақырып бойынша қысқаша, негізгі мәліметтерді жинақтап, шығарма жазады немесе 1-2 бет конспект жазады.

9. Кроссворд (сезжұмбақ) - студент глоссарий бойынша әр түрлі терминдерді жұмбақ ретінде жасырып, тапсырады. Кроссворд студенттің ойлау, есте сақтау қабілетін арттырады және спецификалық терминдерді тез қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Ескерту: Студент барлық тапсырмаларды орындап, нақты белгіленген уақыт аралығында тапсыруға міндетті.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі.

“Биология” кафедрасы

мамандықтарының студенттері үшін.