«Қазақстан мәдениетінің тарихы» курсының жұмыс бағдарламасы

«Қазақстан мәдениетінің тарихы» курсының жұмыс бағдарламасы.

Пәннің мақсаттары мен міндеттері. Пәннің объектісі. Пәннің оқу-білімдік және ғылыми мақсаты мен міндеттері.Басқа пәндермен байланысы және негізгі әдебиеттерге сипаттама беру. Тарих, әдебиет, этнография т.б. пәндермен тығыз байланысты.

Оқулықтар және оқу әдебиеті. Арнайы ғылыми зерттеулер. Хрестоматия. Құжаттар жинағы. Деректер.
Тақырып №2-3. Алғашқы қауымдық құрылыс тұсындағы Қазақстан халықтарының мәдениеті.

Тас дәуірі. Алғашқы қауымдық құрылыс.Алғашқы еңбек құралдары. Алғашқы адамдардың Қазақстандағы қоныстары.

Қола дәуірі. Алғашқы қауымдық құрылысқа сипаттама. Андронов мәдениеті. Қола дәуірі. Кісі жерлеу рәсімі. Көшпелі мал шаруашылығы. Қоныстарға сипаттама. Дәндібай-Беғазы мәдениеті. Тұрмыс тіршілігі. Алғашқы адамдардың қандай мәдени ошақтар мен ескерткіштер.
Тақырып №4-5. Қазақстан аумағындағы ежелгі тайпалар мәдениеті.

Сақтар, Ғұндар. Сенім –нанымдары. «Аң стилі». Сақтар туралы деректер. Салт-дәстүрлері, тілі. Шаруашылық түрлері.Үйсіндер мен Қаңлылар. Территориясы. Шаруашылығы. Мәдениеті. Жазуы. Діні.

Көне ескерткіштер мен сәулет өнерінің мұралары. Ү-Х ғғ. Түркі қағанаттары. Алғашқы феодалдық мемлекеттер. Көне ескерткіштер. Сәулет өнерінің мұралары. Суяб, Тараз қалаларының құрылысы. «Мүсін-тастар».

Әдеби жазба ескерткіштер (Орхон, Енисей жазбалары, Оғыз-Наме, «Қорқыт-ата» кітабы). Ескерткіштердің зерттелуі және сақталуы. Мазмұны.

Түркі тілдес халықтардың наным-сенімдері. Шамандық. «Қорқыт-ата» дастаны. Салт-сана, ырым, жол-жоралғы, дәстүрлер. Мал пірлері. Бақсы, балгерлер ырымы.

Түркі тектес тайпалардың материалдық мәдени игіліктері. Тұрмыста қолданылатын заттар. Киім. Баспана. Қоныс мекендеріндегі құрылыс.
Тақырып № 8-9. Х-ХІІ ғғ ежелгі қазақ жерін жайлаған түркі тілдес тайпалардың мәдениеті.

Көне түрік тайпаларының мәдени өміріндегі ахуал. Арабтардың шапқыншылығы. Ислам дінінің таралуы. Х-ХІІ ғғ. қалалар. Ұлы Жібек жолы. Шаруашылық түрлері.

Түркі тілдес тайпалардан шыққан ғұламалар. Әбу-Насыр Әл-Фараби, Жүсіп Баласағұн, Махмуд Қашқари, Ахмет Яссауи ғылым салаларына қосқан үлесі.

Ад-Дин Әбу-л Мадж Мұхаммед – көрнекті ақын, оқымысты. Иағқуб әл-Женди әдебиетші. Хусан ад-Дин әл-Баршынлығи.

Ноғайлы дәуіріндегі жыр-қиссалар. Ноғай ұлысы. Дастандар. Батырлар жыры. «Қобыланды», «Шора», «Едіге», «Алпамыс», «Қамбар батыр», «Ер Тарғын», «Ер Сайын», «Ер Көкше» т.б. Ғашықтық жырлар. «Мұңлық-Зарлық » қиссасы.
Тақырып № 10-11. ХІІІ-ХҮғғ ежелгі қазақ жеріндегі ұлыс, тайпалардың мәдениеті.

Қалалар мен көшпелі тайпалардың мәдениеті. Шыңғыс хан империясы. Тілі және діні. Қалалар – сауда және мәдениет орталығы. Тұрмыс тіршілігі. Ортағасырлық архитектуралық мұралар. Жыраулар шығармашылығы.

Алтын Орда дәуірінің әдеби мұралары. Тілі. Әдеби мұралар. Хорезми «Махаббат наме». «Хұсырау-шырын». Саиф Сарайдың «Түрік тіліндегі Гүлстан». Дүрбек ақын «Жүсіп-Зылиха». Әбілғазы «Түріктер шежіресі». Бабыр «Бабырнама». Жыраулар шығармашылығы.

Ежелгі қазақ жеріндегі музыкалық мәдениет пен күй өрнектері. Музыкалық мәдениет. Фольклорлық аспаптар. Күй. Кетбұға «Ақсақ құлан» т.б. күйлердің шығу тарихы.

Қазақ хандығының құрылуы-ұлттық мәдениеттің қалыптасуының негізі. Қазақ хандығының құрылуы. Қалалар – сауда және мәдени орталығы. Ұлттық мәдениетінің қалыптасуы. Тәуке ханның «Жеті жарғысы». «Тарихи Рашиди». «Шыңғыснаме». Ауыз әдебиеті.

Қазақ тілі мен жазба және ауыз әдебиеті. Батырлар жыры. Ғашықтық дастандар. Жыраулар шығармашылығы. Шешендер мен билер шығармашылығы. «Қобыланды батыр», «Алпамыс батыр», «Қамбар батыр» жырлары.Лирикалық-эпостық жырлар.

Жыраулар мен шешендік өнері.Асан Қайғы, Қазтуған, Шалкиіз, Доспамбет, Жиембет, Ақтамберді т.б. Тұрмыс-салтқа байланысты шығармалар.

Ғылым мен білімнің дамуы. Қазақ халқының ғылыми даналығы. Аспан әлемі. Ғылыми даналығы. Қазақтың күнтізбесі.
Тақырып № 14-15.ХVІІІ ғасыр мен ХІХ ғасырдың бірінші жартысындағы қазақ мәдениеті.

ХVІІІ ғ мен ХІХ ғ 1-ші жарт тарихи оқиғалардың ауыз әдебиетінде бейнеленуі.Жоңғар шапқыншылығы.Қазақ-жоңғарсоғысы.«Елім-ай»әні.Батырлар.Жыраулар шығармашылығы.

Қазақтың музыкалық мәдениеті және оның өкілдері.Күйшілердің шығармашылығы. «Қалмақ биі», «Беласар», «Абылайдың қара жорғасы» т.б.күйлер. Домбырашылардың шығармашылығы.

ХІХ ғ 2-ші жарт мен ХХғ бас қазақтың ақын–жыраулары.Ақын-жыраулардың шығармашылығы, тақырыбы. «Кенесары-Наурызбай», «Жанқожа батырдың» толғауы. Махамбет Өтемісұлы шығармашылығы.

Қазақ халқы және оның мәдениет тарихының зерттелуі. Қазақ өлкесінің, қазақ халқының ғасырлар бойы дамып келе жатқан тарихи, мәдени мұраларының зерттелуі. П.К.Кириллов , Н.Ф.Рычков «Қырғыз-қайсақ жеріне сапары кезіндегі күнделігі». П.М.Рычков. «Орынбор қаласының сипаттамасы», «Орынбор тарихы». А.П.Левшин «қырғыз-қайсақ немесе қырғыз-қазақ далаларының сипаттамасы». В.В.Радлов. Жер аударылған демократияшыл көзқарастағы зиялылыар. А.С.Пушкин. «Қозы-Көрпеш-Баян-сұлу».

.

Тақырып № 16. Қазақ қоғамындағы отбасылық, некелік қатынастар

Мұралық құқығы.Әке мұрасы және мұрагерлік құқы.Әке мұрасы мен мұрагерлік ғұрпы.

Туысқандық қатынастар. Туыстық қарым-қатынастар. Туыстық жүйе. Ат тергеу әдеті.

Бала туу және тәрбиелеу.Бала тәрбиелеудегі ата-ананың рөлі. Шілдехана. Отын беру. Қырқынан шығару.Бесік той.Тұсау кесу. Атқа мінгізу. Он бесінде отау иесі. Тәрбие басы-тал бесік. Қазақ бесігінің сыртқы құрылысы, жасалу тәсілі және басқа жабдықтары. Бесік жыры

Ислам діні қалай пайда болды? Ислам діні. Арабтардың шапқыншылығы.

Мекке-мұсылмандардың қасиетті қаласы. Мұхаммед пайғамбар. Құран кітабы. Омар ибн әл-Хаттаб. Қажылық.

Ислам діні Қазақстан мен Орта Азияға қалай тарады. Ислам дінінің қазақ жеріне таралуы. Діни оқу орындары.

Қазақтың ұлы зиялылары-Шоқан, Ыбырай, Абай.Мұхамбет Салық Бабажанов дін туралы. Пікірлері мен көзқарастары. Имандылық жөніндегі көзқарастары.

Тақырып № 19-20. ХІХғ. ІІ жартысындағы Қазақстан мәдениеті.

Қоғамдық ой мен әдебиеттегі «Зар заман» мектебі. Қазақ ауыз әдебиеті. Махамбет Өтемісұлының және басқалардың творчествосы. Ақындардың творчествосындағы азаттық және әлеуметтік тақырыптары. “Зар заман” әдеби ағымы. Шортанбай Қанайұлы (1818-1881), Дулат Бабатайұлы (1802-1874) Жамбыл шығармашылдығының басталуы.

Халық ағарту ісінің жағдайы. Қазақ жастары Ресей оқу орындарында. Ы. Алтынсарин-педагог, ағартушы, жазушы, ғалым, этнограф, оның өмірі мен қызметі. Абай Құнанбайұлы ұлы ақын, ағартушы. Абай қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы.



Тақырып № 21-22. ХІХ ғ аяғы мен ХХ ғ бас Қазақстан мәдениеті.

1. 
   Халық ағарту ісі және Қазақстандағы ғылыми зерттеу. Білім берудің бағыттары.Бастауыш мектептердің ашылуы.Училищелердің ашылуы.
   
2. 
   Қазақ баспасөзі мен әдебиеті және музыкасы Қазақ тіліндегі алғашқы мерзімдік басылымдар. «Түркістан уалаяты» газеті, «Дала уалаяты». Жарияланған материалдардың мазмұны.Қазақтың жазба әдебиеті.Абай Құнанбаев, А.Байтұрсынов,М.Жұмабаев,М.Дулатов шығармалары.
   

1.Тоталитарлық жүйенің творчестволық шығармашылыққа қатал идеялық қысымы.Ғалымдарды, жоғары оқу орындары қызметкерлерін қудалау және жазалау шаралары.Өнер қайраткерлерінің тағдыры.

2.Жаппай сауатсыздықты жою және халыққа білім беру ісінің дамуы. Республика жоғары мектебінің қалыптасуы.Мәдени-ағарту жұмысының ошақтары.Еңбекшілерді саяси жәнемәдени жағынан ағарту ісі. Республикада мерзімді баспасөз және кітап шығару ісі.Мектеп, жоғары оқу орындарының жағдайы.

3.Қазақстанда ғылымның және ғылыми орталықтардың құрылуы. Әдебиет пен өнер саласындағы жетістіктер.Ғылым академиясының құрылуы.Қоғамдық ғылымдардың дамуы.Кеңес әдебиетінің дамуы.Қазақстан әдебиеті мен өнеріндегі өзгерістер.Кәсіби бейнелеу өнері.Кино өнерінің дамуы.

1.Қазақстанның мәдени дамуындағы өзгерістер.Білім беру ісі.Мектептер мен жоғары оқу орындарының жағдайы. Қоғамдық ғылымдардың дамуы.Мәдени-ағарту мекемелерінң қызметі.

2.Кеңес әдебиеті мен өнерінің дамуы. «Тартыссыздық теориясы».Әдеби шығармалар.
Тақырып № 27-28. жж. Егемен Қазақстанның мәдениеті.

1.Қазақстандағы XX ғ. соңы-XXI ғ.басындағы саяси жағдай. Республиканың тәуелсіздігін жариялау. “Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы” заң. Республика президентін сайлау. Мемлекеттік басқару жүйесіндегі өзгерістер. Қазақстан Республикасының Конституциясын дайындап қабылдау. Жаңа мемлекеттік рәміздерді Жоғары Кеңестің бекітуі. Ресейдің территориалдық талаптары.

2.XX ғ. 90 жылдарының екінші жартысындағы Қазақстан мәдениеті. . Материалдық өндірістің күйреуі. Ұлттық валютаны енгізу. Үкіметтің экономиканы тұрақтандыу шаралары. Өтпелі кезеңдегі әлеуметтік мәселелер. Инфляцияның салдарлары. Жұмыссыздық пен қылмыстың көбеюі. Халықтың тіршілік мәдениеті деңгейінің төмендеуінің салдары.

3.1991-2007 ж.ж. мәдениет, ғылым білім және денсаулық. Деңсаулық сақтау және халық ағарту салаларындағы жағдай.

4.Қазақстан Республикасының қазіргі кезеңіндегі басты сыртқы саясаты (XX ғ. аяғы- XXI ғ. басы.) Сыртқы саясаттағы Тәуелсіз Қазақстанның халықаралық мәдени байланыстары. Қазақстанның БҰҰ-на және басқа халықаралық ұйымдарымен байланысы. Қазақстанның халықаралық саяси және мәдени қатынастар жүйесіндегі байланыстарының кеңеюі.

Тақырып № 29-30. Ақпарат және мәдени-ағарту орындарының қызметі

1.Бұқаралық ақпарат құралдары.Ақпарат құралдырының қызметі.Мәдениет саласын дамыту бағдарламасы.Полиграфиялық баспалардың тарихи-мәдени мұралары.Кітапханалар қоры.

2. Мәдени-ағарту орындарының қызметі. «Мәдени мұра» бағдарламасы.Тарихи мәні бар қолжазбалар.Мұрағаттардағы тарихи дерек қорларының сақталуы.Әлемдік әдебиеттің ең үздік үлгілері.Кітапханалардың қызметі.Халық өнерінің дамуы.


Семинар сабақтарының жоспары

Тақырып № 1. Ежелгі қазақ жеріндегі алғашқы қауымдық құрылыс және тайпалық одақтар мәдениеті.

1.Алғашқы қауымдық құрылыс тұсындағы Андронов, Беғазы-Дәндібай мәдениеттері.

2.Сақ, ғұн тайпалық одақтар мәдениеті.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Андронов, Беғазы-Дәндібай мәдениеттеріне сипаттама беру.
   
2. 
   Сақ, ғұн тайпалық одақтар мәдениетін талдап, ерекшеліктерін атау.
   

1.Көне ескерткіштер мен сәулет өнерінің мұралары

2.Әдеби жазба ескерткіштер (Орхон, Енисей жазбалары, Оғыз-Наме, «Қорқыт-ата» кітабы)

3.Түркі тілдес халықтардың наным-сенімдері

4.Түркі тектес тайпалардың материалдық мәдени игіліктері

Бақылау сұрақтары:

1.Көне ескерткіштер мен сәулет өнерінің мұраларын талдау.

2.Деректермен жұмыс жасау.

3. Түркі тілдес халықтардың наным-сенімдері қандай?

1.Көне түрік тайпаларының мәдени өміріндегі ахуал.

2.Түркі тілдес тайпалардан шыққан ғұламалар.

3.Ноғайлы дәуіріндегі жыр-қиссалар.

1.Көне түрік тайпаларының мәдени өміріндегі жағдайды сипаттау.

2. Түркі тілдес тайпалардан шыққан ғұламаларды ата.

3. Қандай ноғайлы дәуіріндегі жыр-қиссаларды білесің

1.Қалалар мен көшпелі тайпалардың мәдениеті.

2.Алтын Орда дәуірінің әдеби мұралары.

3.Ежелгі қазақ жеріндегі музыкалық мәдениет пен күй өрнектері.

1.Қалалар мен көшпелі тайпалардың мәдениетін сипаттау.

2. Қандай Алтын Орда дәуірінің әдеби мұраларын білесің, атау қажет.

3.Ежелгі қазақ жеріндегі музыкалық мәдениеттің жетістіктері мен қандай күйлер болған.

1.Қазақ хандығының құрылуы - ұлттық мәдениеттің қалыптасуының негізі.

2.Қазақ тілі мен жазба әдебиеті.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Ұлттық мәдениетіміз қалай қалыптасты.
   
2. 
   Қазақ тілі мен жазба әдебиетіні қалай дамыды, қандай шығармалар пайда болды?
   

1.Қазақтың ауыз әдебиеті

2.Жыраулар мен шешендік өнері.
Бақылау сұрақтары:

1.Қазақтың ауыз әдебиеті қалай дамыды?

2.Қандай жырауларды білесіңдер және шешендік өнер қалай дамыды?
Тақырып № 8-9. Ғылым мен білімнің дамуы.

1.Қазақ халқының әдет-ғұрыптары.

2.Қазақ халқының ғылыми даналығы.

3.Қазақ халқының материалдық мәдениеті.

4.Ұрпақ - тіршілік жалғасының түп қазығы.

Бақылау сұрақтары:

1.Қандай қазақ халқының әдет-ғұрыптарын білесіңдер.

2.Қазақ халқының материалдық мәдениетін сипаттау.

3.Ұрпақ - тіршілік жалғасының түп қазығы , осындай тәрбиенің мәнін ашу.

1.Ислам діні қалай пайда болды?

2.Мекке-мұсылмандардың қасиетті қаласы

3.Ислам діні Қазақстан мен Орта Азияға қалай тарады

4.Қазақтың ұлы зиялылары-Шоқан, ыбырай, Абай.Мұхамбет Салық Бабажанов дін туралы.

Бақылау сұрақтары:

1.Ислам діні қалай және қашан пайда болды.

2.Ислам діні Қазақстанға қалай тарады?

3. Қазақтың ұлы зиялыларының дінге байланысты пікірлері қандай?

1.ХVІІІ ғ мен ХІХ ғ 1-ші жарт тарихи оқиғалардың ауыз әдебиетінде бейнеленуі.

2.Қазақтың музыкалық мәдениеті және оның өкілдері.

3.ХІХ ғ 2-ші жарт мен ХХғ бас қазақтың ақын –жыраулары.

4.Қазақ халқы және оның мәдениет тарихының зерттелуі

Бақылау сұрақтары:

1.ХVІІІ ғ мен ХІХ ғ 1-ші жарт тарихи оқиғалар ауыз әдебиетінде қалай бейнеленді .

2.Музыкалық мәдениет қалай дамыды?

3.Ақын-жырауларды ата.

4.Қазақ халқы және оның мәдениет тарихы қалай зерттелді?

Тақырып №14-15. Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының пайда болуы және ұлттық мәдениеттердің жаңғыру мәселесі.

1. 
   Қазіргі заманғы Қазақстан мәдениетіндегі жетістіктер
   

1.Қазіргі заманғы Қазақстан мәдениетіндегі жетістіктерді атаңдар.

2.Материалдық және рухани құндылықтар қалай дамыды?


Ұсынылатын әдебиеттер:

Негізгі :

1.Н.Назарбаев. Ғасырлар тоғысында. – А., 1996.

2.Назарбаев Н. Тарих толқынында А,1999

3.А.Күзембайұлы. Е.Абиль. Истроия Казахстана. Санкт-Петербург. 2004.

4.Е.Әбіл. История государства и права Республики Казахстан.

5.Х. Маданов. Қазақ мәдениетінің қалыптасу кезеңдері. Алматы: 1995.

6.Марғұлан А.Х. Бегазы-Дандыбаевская культура Центрального Казахстана. Алма-Ата: 1966.

7. Маркова А.Н. Культурология. - Москва, 2001.

8. Межуев В.М. Мәдениет және тарих. – М., 1997.

9.Ә.Хасенов. Қазақстан мәдениеті мен өнерінің дамуы. – а., 1987.

10.Казахи. Историко-этнографическое исследование. – А., 1995.

11.Хасенов Ә. Қазақстанның ХІҮ-ХҮІІІ ғасырлардағы мәдениеті, Алматы,1987.

1. Абай Құнанбаев «Таңдамалы шығармалар жинағы» 1-2 том, - Алматы,1972ж.

2.А.Сейдімбек. Күй-шежіре. – А., 1997.

3.А.Жұбанов. Заман бұлбұлдары. – А., 1967.

4.А.Жұбанов. Ғасырлар пернесі. – А., 1958.

5.Ы.Алтынсарин «Мұсылманшылық тұтқасы» - Алматы,1991ж.

6.Ғабдуллин Б. «Шоқан, Ыбырай, Абай дін туралы» - Алматы,1988ж.

7.Құдайбердіұлы Ш. «Мұсылманшылық шарты» - Алматы,1993ж.

8.Мұстафина Р. «Мұсылман және қазақтардың әдет-ғұрпы» - Алматы,1993ж.

9.С.Кенжеахметұлы. Жеті қазына. – А., 2001.

10.Әуезов М. «Уақыт және әдебиет» - Алматы, 1962ж.

11.Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Хрестоматия. – Алматы,1993ж.

12.Маданов Х., Мусин Ч. «Ұлы дала тарихы» - Алматы,1994ж.

13.Сыздықов Қ. «Ақын-жыраулар», - Алматы,1974ж.

14.Х.Арғынбаев. «Қазақ халқының қолөнері». – А., 1987.

15.М.Ғабдуллин Қазақ халқының ауыз әдебиеті, - А., 1974.

16.Салғораұлы Қ. «Қазақтың қилы тарихы» Алматы, 1992 ж.

17.Арғынбаев Х.А. Қазақ халқындағы семья мен неке. Алматы:Ғылым,1973,288бет

18.Х.Арғынбаев. Қазақтың отбасылық дәстүрлері. А. «Қайнар» 2005.

19.Қазақ әдет-ғұрып құқығының материалдары. А. «Жеті Жарғы» 1996.

20.Қозыбаев М.К.«Өркениет және ұлт». А, 2001

Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты

Тарих және өнер факультеті

Қазақстан тарихы кафедрасы

Қазақ мәдениетінің тарихы

(Syllabus)

Мамандығы: 050114, Тарих;

Қостанай , 2009

Сабақтар бекітілген кесте бойынша өткізіледі.

«Қазақ мәдениетінің тарихы» курсы Қазақстан Республикасындағы қазақ мәдениеті дамуының тарихын ашады. Оның негізіне алғашқы қауымдық құрылыстан бастап қазіргі заманғы кезеңге дейінгі қазақ халқының мәдениетінің қалыптасу кезеңдері жөнінде нақты деректер береді.

Бұл курс Қазақстан тарихымен тығыз байланыста. Берілген оқу курсы алғашқы қауымдық құрылыстан бастап қазіргі кезеңге дейінгі мәдениет тарихын қамтиды.

«Қазақстан мәдениетінің тарихы» пәнінің өзекті мәселелерін, әсіресе бұрыннан қалыптасқан мәдени құндылықтар тарихы жүйесін жаңа заман тұрғысынан қайталау қажеттілігі туындап отыр. Сындарлы кезеңдердің талқысынан өтіп қана қоймай, осы бір тарихи дәуірдердің рухын жинақтап, мейлінше бай тәжірибе-тағылымды өз бойына сіңіре білген, өзінің сан-саналық қасиеттерімен ерекшеленетін «мәдениет» атты ұлы күштің бағзы замандардан-ақ адамзат баласының зерттеу және оқып-білу объектісіне айналғандығы ақиқат. Қазақстан мәдениетінің тарихы — жас мамандарды біртұтас және жан-жақты тұлға ретінде қалыптасып қана қоймай, олардың бойындағы өзіндік қабілеттері мен табиғи қасиеттерін барынша дамытатын өркениеттілік құндылықтарға негізделген ілім жүйесін құрайды. Қазақстан мәдениетінің тарихы — мәдениеттанудың басты объектісі және адамның табиғаттан тыс болмысының жемісі мен адамзат баласының сан ғасырларға созылған тарихи тәжрибесін адам санасында қалыптастырып, болашақ ұрпаққа бере білудің басты саласы. Сонымен қатар, нәтижелік тұрғысынан алып қарастырғанда, мәдениет адамзат баласының өмірі мен қызметін жан-жақты ұйымдастырудың түрлі формаларының жиынтығы болып табылады. Қазақстан мәдениетінің тарихы заман ағысына байланысты материалдық және рухани байлықтардың түбегейлі өзгеруін қамтамасыз ете отырып, маманның рухани-адамгершілік, мәдени құндылықтар болмысын байытып, жалпы мәдени құндылықтардың маңыздылығын арттыра түседі. Демек, Қазақстан мәдениетінің тарихы білім беру жүйесіндегі негізгі мақсаты оқушылардың адамзат баласының мәдени жетістіктерін игеруге, мәдениеттің қалыптасуы мен дамуының әмбебаптық заңдылықтары мен негізгі түрлерін меңгеруге және әлемдік мәдениеттің інжу-маржанын өз беттерімен түсініп-білуге, кәсіби деңгейлерін одан әрі арттыруға ықпал етеді.

Халық даналығының мерей-мақтанышы-мәдениеттің мыңдаған жылдық тарихы, бел-белестері, қалыптасу кезеңдері бар.Қазақ халқының мәдениеті оның ұлттық тарихының өнімді өзегі, құрамдас бөлігі, маңызды саласы. Сондықтан оны игеру, өз алдына ғылым ретінде танып, оқып үйрену қазақпын дейтін әрбір адамның азаматтық парызы, қасиетті борышы, тұрмыс тіршілігінің таусылмас талабы, қажеттілігі.

Мұндай қажеттілік пен талап ата-бабалары ғасырлар бойы арман етіп аңсаған елінің егемендігіне, тәуелсіздігіне қол жеткізіп, дербес мемлекет құрып, өз алдына отау тігіп жатқан қазақ халқының тағдырындағы өзгерістерден туындап отыр.

Бүгінгі таңда әлеуметтік және экономикалық саясаттың нысанасы-адам және оның тұрмысы, еңбегі, отбасы, рухани дамуы, өмір салты болып табылады. Қазіргі таңда төл мәдениетімізді дамыту қоғамда кеңінен көтеріліп жүрген әлеуметтік проблемалардың бірі. Сондықтан жастарға осы пән – мәдениет туралы білім берудің және тәлім - тәрбие берудің негізгі бір жолы. Ол студенттерді эстетикалық, жан-жақты дамуына әсерін тигізеді:

- адамзат баласының мәдени өркениеттілік тәжірибесін игеру, олардың тұтастығы мен өзара ерекшеліктерін сараптау;

-әлемдік мәдениеттің қалыптасуы мен дамуының жалпы зандылықтарын айқындау;

-қоғам мәдениетінің қазіргі даму жағдайы мен бағыттарына мәдениеттанулық тұрғыдан сипаттама беру, өзекті ғаламдық мәселелермен олардың болашағын болжау.

- Студенттерді пәннің теориялық негіздерімен таныстыру.

- Халықтың озық әдет-дәстүрлерін кеңінен насихаттау,одан ғибрат алуға үндеу, тозық дәстүрлерден аулақ болуға шақыру.

- Мәдениеттің дамуы туралы толық мәліметтер беру.

- Студенттерді өз туған жерін,елін, ата-баба мұрасын құрметтеуге, өз отбасын сыйлауға, сүюге тәрбиелеу.
Пререквизиттері. Бұл пәнді оқыту үшін жалпы білім беретін және гуманитарлық пәндерді оқыған кезде алған білімдер негізінде қажет.
Постреквизиттері. « Қазақ мәдениетінің тарихы» курсын оқыту кейін жоғары мектепке қажетті гуманитарлық, дүниетанымдық және арнайы пәндерді табысты игеруіне мүмкіндік ашады.Әсіресе, бұл пәнді басқа ғылым салаларымен байланыстыра отырып, қазіргі таңда қазақ мәдениетінің даму кезеңдерімен танысып, білім алып шығады.

Лекциялардың тақырыптық жоспары.
Тақырып № 1. Кіріспе.

Мақсаты: Пәннің мақсаттары мен міндеттерімен таныстыру, оқулықтар мен деректерге сипаттама беру.

Жоспары:

1.Пәннің мақсаттары мен міндеттері. Пәннің объектісі. Пәннің оқу-білімдік және ғылыми мақсаты мен міндеттері.

2.Басқа пәндермен байланысы және негізгі әдебиеттерге сипаттама беру.

Тарих, әдебиет, этнография т.б. пәндермен тығыз байланысты.

Оқулықтар және оқу әдебиеті. Арнайы ғылыми зерттеулер. Хрестоматия. Құжаттар жинағы. Деректер.

Әдебиет Н-5,7,8

Қ-12,16,20

1.Тас дәуірі. Алғашқы қауымдық құрылыс.Алғашқы еңбек құралдары. Алғашқы адамдардың Қазақстандағы қоныстары.

2.Қола дәуірі. Алғашқы қауымдық құрылысқа сипаттама. Андронов мәдениеті. Қола дәуірі. Кісі жерлеу рәсімі. Көшпелі мал шаруашылығы. Қоныстарға сипаттама. Дәндібай-Беғазы мәдениеті. Тұрмыс тіршілігі. Алғашқы адамдардың қандай мәдени ошақтар мен ескерткіштер.

Әдебиет:Н-3,4,6,8, Қ-5,9,10
Тақырып №4-5. Қазақстан аумағындағы ежелгі тайпалар мәдениеті.

Мақсаты: Сақтар, ғұндардың, үйсіндер мен қаңлылар мәдениетіне сипаттама беру, деректерді талдау.

Жоспар:

1. 
   Сақтар, Ғұндар. Сенім –нанымдары. «Аң стилі». Сақтар туралы деректер. Салт-дәстүрлері, тілі. Шаруашылық түрлері.