Логопедиялық зерттеудің түрлері

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

         

Тақырыбы

: 

Логопедиялық зерттеудің түрлері.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Диагностика (грек. Diagnostôstikos 

- 

тануға қабілетті) 

- 

бұл субъектінің жеке ерекшеліктерін тану 

және бағалау процесі.

 

 

1. Логопедиялық тексеру 

- 

психологиялық

-

педагогикалық сараптаманың бөлігі.

 

2. Сараптама түрлері:

 

- 

бастапқы;

 

- 

қайталанған;

 

- 

динамикалық;

 

- 

біліктілік;

 

- 

толық.

 

Сөйлеуді дамыта отырып, даму бұзылыстарын диагностикалаудың келесі түрлері ажыратылады: 

скринингтік, дифференциалды, терең диагностика.

 

1. Скринингтік диагностика (агн. Screen 

- 

елеу, сұрыптау) 

- 

баланың психофизикалық дамуындағы 

ауытқуларды олардың табиғаты мен тереңдігі бойынша нақты біліктіліксіз анықтау.

 

Скрининг әдісінің мысалдары:

 

• «бұршақ әдісін» қолдана отырып, кішкентай балалардағы есту қабілетін тексеру (И.В. Королева)

 

• дислексияға бейімділікті ерте анықтауға арналған скринингтік әдіс (А.Н. Корнев)

 

• кіші және үлкен мектеп оқушыларының ауызша және жазбаша сөйлеу диагностикасының тест 

әдістемесі (Т.А. Фотекова, Т.В. Ахутина).

 

Балалардың логопедиялық емтиханынан алынған мәліметтерді өңдеудің стандартталған (сандық) 

әдісін қолданудың қарапайымдылығы: сандық бағалау сөйлеу жағдайын жеткілікті түрде 

бейнелеуге, салыстырмалы нәтижелер алуға, сөйлеу бұзылыстары бар балалардың дамуындағы 

жалпы және жеке тұлғаны анықтауға мүмкіндік береді, және динамикадағы түзету жұмыстарының 

нәтижелерін объективті бағалау.

 

2. Дифференциалды диагностика 

- 

даму бұзылыстарының түрін (типін, категориясын) анықтау, 

оның нәтижелері бойынша баланың білім алу бағыты және оның ұйымдастырушылық түрлері 

анықталады (И.Ю. Левченко, С.Д. Забрамная, 2005).

 

3. Терең (феноменологиялық) диагностика 

- 

тек осы балаға тән және жеке коррекциялық

-

дамытушылық жұмысты ұйымдастыру кезінде ескерілуі керек баланың жеке ерекшеліктерін 

(танымдық іс

-

әрекетінің ерекшеліктерін, эмоционалды

-

ерік саласын) анықтау. (И.Ю. Левченко, 

С.Д. Забрамная, 2005).

 

Дифференциалды диагностиканың мәліметтері бойынша логопед мұғалімі топтық, кіші топта және 

жеке сабақтарда жұмыс жасауды жоспарлайды. Бұл жұмыстың мазмұны, сондай

-

ақ әдістері мен 

құралдары маманға логопедиялық тексерудің әр түрлі әдістерін қолдана отырып, бүкіл оқу жылы 

бойына жүргізілетін терең диагностика жүргізу арқылы алатын материалдарды ескере отырып 

түзетіледі, біріншіден барлығы 

- 

балаларды және олардың сыныптағы сөйлеуін және басқаларын 

бақылау. Терең диагностиканы ұйымдастыруда қыркүйек айының алғашқы екі аптасы балалар 

сөйлеуін жүйелі талдауға және жұмысты жоспарлауға арнайы бөлінген.

 

 

3. Сөйлеу бұзылыстарын диагностикалау бірқатар принциптерге негізделген, соның ішінде 

логопедиялық емтиханның кешенділігі мен күрделілігі, жүйелілігі, алынған мәліметтерді 

онтогенетикалық, сандық және сапалық талдау. Осы қағидаларды жүзеге асыру логопедиялық 

диагностиканың сапасын қамтамасыз етеді, бұл өз кезегінде балалармен коррекциялық

-

дамытушылық жұмыс тиімділігінің шарты болып табылады.

 

Кешенділік пен күрделілік қағидасы сөйлеу қабілеті бұзылған балаларды тексеруге сөйлеудің әр 

түрлі аспектілерін ғана емес, сонымен қатар сөйлеу емес процестерді, сенсомоторлы сфераны, 

интеллектуалды дамуды, жеке тұлғаның ерекшеліктерін, әлеуметтік ортаны зерттеу кіреді деп 

болжайды. Бұл ереже диагнозға әртүрлі профильді мамандардың қатысу қажеттілігін түсіндіреді 

(мектепке дейінгі мекеме жағдайында 

- 

педагог

-

дефектолог (педагог

-

логопед), тәрбиеші, педагог

-

психолог, әлеуметтік педагог және т.б.). Мамандар тобының өзара әрекеттесу аспектілерінің бірі 

олардың балалардағы даму бұзылыстарын саралау үшін қолданылатын терминологиялық 

аппараттағы бағыттылығы болып табылады. Сөйлеу қабілетінің бұзылу формасын анықтау үшін 

мұғалім

-

дефектолог (мұғалім

-

логопед) сөйлеу кемістігінің екі классификациясына сүйенеді: 

клиникалық

-

педагогикалық және психологиялық

-

педагогикалық.

 

Сөйлеу қабілеті бұзылған баланы тексерудің кешенділігі мен күрделілігі принципін жүзеге асыру 

психологиялық

-

педагогикалық диагностиканың тығыз байланысын болжайды.