М. К. Ахметова Мәтін лингвистикасы
жүктеу/скачать 4,98 Mb. Pdf көрінісі
|
Ахметова М.К Мәтін лингвистикасы
- Бұл бет үшін навигация:
- Пушкин мен Лермонтов жалкы есімдерінің қолданысы арқылы аныкталады. Әрине, оқырманның білімдік қорын, дүниетанымын ескерсек, оқырманның екі
| екі үлкен кітаптың
, екінші сөйлемдегі бір кітаптың, үшінші сөйлемдегі екіиші кітаптың, төртінші сөйлемдегі екі кітаптың, одан кейінгі сөйлемдегі екі ақынының кітаптары дегенде қандай кітаптар екені беймәлім. Екі сан есімі бірнеше сөйлемдер бойына қайталаньш қолданылса да, кандай кітапты, кімнің кітабынбілдіріптұрғаньі оқырманғатүсініксһ күйінде қалып отырады. Екі сан есімінің кімнің кітабын білдіріп отырғаны алтыншы сөйлемде ғана Пушкин мен Лермонтов жалкы есімдерінің қолданысы арқылы аныкталады. Әрине, оқырманның білімдік қорын, дүниетанымын ескерсек, оқырманның екі санының кімдерді білдіріп т ұ р ға н ы н күні бұрын біліп отыруын жоққа шығармаймыз. Бірақ автор мэтіндердегі тілдік бірліктерді белгіліден белгісізге немесе белгісізден белгіліге карай ойыстырып, мэтіндегі мазмұнның б ерілуін түрліш е үйымдастырып отырады. Ол мэтін прагматикасы, яғни окырманға ықпал ету деген мәселелермен үштасады. Ал соңғы сөйлемдердегі екеуі жинақтық сан есімі мәтіннің осы бөлігінін п р а г м а т и к а л ы к кызметін күшейту үшін эрі жапқы есімдерді орынсыз қайталай бермеу үшін жүмсалған. Мәтіндегі байласымды жүзеге асыруда үстеулердін, есімдіктер йен септеулік шылаулардыц тіркесе жұмеалуының, мезгілдік, мекендік үғымды білдіретін сөздердін колданысының маңызы ерекше. Олар мэтінде берілетін хабардың мезгілдегі және кеңістіктеп ұйымдасуын қамтамасыз етеді. Мәтінде қолданылган осы сөздер мэтіндегі ойдьщ бірімен екіншісінің тығыз байланысып жатуына, соның нэтижесінде бірізді баяндаудың тууына көмектеседі. Мәселен, «Құрмет пен сеніщі серік еткен» атты газет макаласывда Н.Назарбаевтың Египет Араб Республикасына жасаған сапары баяндалады. Осы мэтін 25 абзацтан тұрады. Алғашкы 6 абзацта Елбасының Катардағы екі күндік сапары мен Египетке ат басын бұрғавдығы, осы уақытка дейін Египет пен Қазақстан арасында орнаған карым-катынас, Египет Республикасы туралы баяндалады. Ал жетінші абзацтан соныня п —----------• . --------- ) ш т ojji хаиардьщмаішл*д алдыңғы бөлігіндегі хабармен мезгілдік байланысын к ө р сету мақсатында мезгілдік ұғымдағы сөздер жүктеу/скачать 4,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|