1975 жылы жарияланған «Шуағым менің» кітабынан
Мұқағали Мақатаевтың қазақ поэзиясындағы соны соқпақтарының бірі де, бірегейі де —«Отаным, саған айтам» [5; 119–125] атты толғауы:
Сонау бір бала шақтарда,
Қарлығаш қанат қаққанда,
Шілдеде, я ақпанда,
Көз жасын маған көрсетпей,
Отаным, жылап жатқанда,
Қараған толы қапталда,
Дəметіп болашақтардан,
Қараушы ем атқан ақ таңға,
Өшіруші едім өртімді,
Бауырымды төсеп ақ қарға.
Ақ қарға, я мақпалға
Отаным жылап жатқанда.
Осынау шығарма қазақ əдебиетіндегі Отан жайлы бұрын-соңды жазылған шығармалардың ең үздіктерінің бірі.
1979 жылы баспадан шыққан «Өмір — өзен» атты кітабынан
Мұқағали — үлкен философ ақын. Ол философиялық ойын үнемі көңіл-күй əуендерімен əрлендіріп, жай көзге білінбестей, шымылдықтап отырған. Мұны түсінуіміз үшін Мұқағалидың «Жырлар жазам, алайда ол кімге керек?» [1; 95] атты өлеңіне тоқтала кеткеніміз жөн сияқты:
Жырлар жазам, Алайда ол кімге керек?!
Жанға шипа іздеймін, тілге дерек.
Мəжнүн болып барамын күннен күнге,
Сау жандардан саяқсып, жүрген ерек.
Жырлар жазам, Білмеймін не берерін,
Көгерерін білмеймін, тек өлерін.
Күйінішін халқымның, сүйінішін,
Өз үніммен жырласам деген едім.
Кімге дəрі бар сыры қара бастың,
Өзім ғана өзіммен жағаластым.
Қапелімде ой айдап, қиял қуып,
Барса келмес сапарға араластым.
Барса келмес сапарға араластым,
Енді артыма бұрылып қарамаспын.
Осы төрт шумақ өлеңнің өн бойынан ақынның бүкіл болмысы, сенімі, жүрек сөзі көрініп тұр. Өйткені автор өз жырларының ешкімге қажеті жоқ екеніне көзі анық жетсе, қолына қалам алып, несіне жанын қинап азапқа батты екен деген ой өз-өзінен сұранып тұр емес пе? Ақын өлеңді өзге үшін емес, өзі үшін жазады. «Жанға шипа, тілге дерек» іздейді. Ақын жанына шипа болған сөз басқаны да тебірентеді, толқытады, жүрегіне нəр құяды. Ақын іздеген жан шипасын адам болған соң бəріміз де тапсақ деп талпынамыз.
Мұқағалидың төрт шумақ өлеңінің астарындағы ойдан осыны аңғаруға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |