) IS және LM қисықтарын шығару және IS – LM моделдеріндегі тепе – теңдік

IS қисығы тауар нарығындағы тепе- теңдікті көрсетеді.

IS қисығы басқа факторлар тұрақты болған кездегі (G. T) пайыз мөлшерлемесі (R) мен жиынтық табыс (Y) арасындағы байланысты көрсетеді.IS қиысығының қарапайым түрі инвестициялар мен қор жинағы функциялармен тығыз байланысты. IS қисығының бойындағы кез келген нүктеде қор жинағы мен инвестицияның тең екендігі көрінеді.

9(а) – суретте қор жинағы функциясы бейнеленген. Табыстың (өнім көлемінің ) Y₁ ден Y₂ – ге өсуіне байланысты қор жинағы S₁- ден S₂- ге өседі.

9 (ә) – суретте инвестиция функциясы бейнеленген, қор жинағының өсуі пайыз мөлшерлемесінің R₁- ден R₂ –ге азайтады, ал инвестиция I₁- ден I₂- ге өседі. Бұл жағдайда I₁ = S₁, ал I₂ = S₂ болады.

9 (б)- суретте IS қиысығы бейнеленген, пайыз мөлшерлемесі төмен болған сайын, табыс деңгейі (немесе жиынтық сұраныс) соғұрлым жоғары болады. Егер пайыз мөлшерлемесі жоғары болса, (немесе жиынтық сұраныс) соғұрлым төмен болады. Жоғарыда тұрақты деп болжалған басқа факторлар IS қисығын не жоғары немесе төмен қозғалтады. Мысалы, егер, кез келген пайыз мөлшерлемесінде мемлекеттік шығындар өсетін болса, онда ол жиынтық сұраныстың өсуіне алып келеді. Мұндай жағдай IS қисығын оңға қарай өсіреді. Керісінше берілген пайыз мөлшерлемесінде салық мөлшері мен қолда бар табыстың төмендеуін күту жиынтық сұранысты төмендетеді, IS қисығы солға қарай қозғалады.

9 сурет.

9.1 сурет.
Жоғарыда айтылған тұжырымды Кейнс кресінің үлгісін пайдаланып көрсетуге болады.
IS қисығын алгебралық жолмен шешу

(2),(3),(4) теңдеулерді негізгі макроэкономикалық тепе- теңдікке қою арқылы IS қисығын алуға болады. IS қисығының теңдеуін R және Y арқылы өрнектеуге болады.

R арқылы өрнектелген (салыстырмалы- қатыстылық) IS қисығының теңдеуі төмендегідей:
а+е+g 1-b(1-t)+m' 1 b

R=────── - ────── ∙ Y+ ─── ∙ G - ── ∙ Ta

d+n d+n d+n d+n

Мұндағы: Т= Ta + t * Y

Y арқылы өрнектелген IS қисығының теңдеуі төмендегідей:

a+e+g 1 b d+n

Y=─────── + ────── ∙ G - ───────── ∙ Ta - ──────── ∙ R

1-b(1-t)+m' 1-b(1-t)+m' 1-b(1-t)+m' 1-b(1-t)+m'

──────

коэффициенті Y өсімен қатысты IS қисығының бұрыштық көлбеуін бейнелейді. Бұл коэффициент монетарлық және қазыналық саясаттардың тиімділігін көрсететін параметр.

Төмендегі шарттар орындалғанда IS қисығы жатық болады:

1. 
   Таза экспорт (n) және инвестицияның сезімталдығы (d) пайыз мөлшерлемесінің динамикасынан жоғары болғанда.
   
2. 
   Тұтынудың шекті бейімділігі (b) жоғары болғанда.
   
3. 
   Салық салудың шекті мөлшерлемесі (t) үлкен емес.
   
4. 
   Импорттаудың шекті бейімділігі (m^') үлкен емес, жағдайда.
   

LM қисығы ақша нарығында тепе- теңдікті көрсетеді.

LM қисығының графигі- ақша ұсынысының (M_s) белгілі бір мөлшерінде ақша нарығындағы тепе- теңдікке сәйкес келетін пайыз мөлшерлемесі мен жиынтық сұраныстың арасындағы байланысты көрсетеді.

9.2 сурет.- «Кейнс кресі» арқылы IS қисығын сызу

9.3 сурет.

LM қисығының теңдеуін жоғарыда көрсетілген 5 формуланың көмегімен алуға болады.LM қисығының теңдеуін R және Y арқылы шешуді төмендегідей өрнектеуге болады.

k I M

R=── ∙Y - ── ∙ ── (R арқылы)

h h P

1 M h

k P k

── коэфициенті LM қисығының бұрыштық көлбеуін белгілейді.

h

Төмендегі шарттар орындалғанда LM қисығы жатық болады егер:

1. 
   ақшаға сұраныстың сезімталдығы, нарықтық пайыз мөлшерінің өзгерісінен (h) жоғары болса;
   
2. 
   ақшаға сұраныстың сезімталдығы (ЖҰӨ) өзгерісіне (к) төмен болса.
   

Тепе- теңдік өнім көлемін алгебралық тәсілмен шешу үшін, IS теңдеуінен R- дің мәнін LM теңдеуіне қойып, теңдеуді Y арқылы шешу керек.

a+e+g+G-b∙ Ta d+n M

Y= h  +  ∙ 

k(d+n)+h[1-b+m'] k(d+n)+h[1-b+m'] P

Мұндағы Т= Ta+ t* Y .