Мамандық«6В03107- психология» «№1 модуль «pрra 402» опс «Ес, ойлау және сөйлеу психологиясы»
жүктеу/скачать 54,67 Kb.
|
крат курс лек пс памяти мышл 2 опс 2021-2022
| Дәрістің мақсаты:
Ойлауды зерттеген мектептердің зерттеулерін таладу және интерпретациялау Дәрісте қаралатын сұрақтар: 1. Ойлауды зерттейтін ғылымдардың арақатысы 2.Ойлау психологиясы жайлы жаңа түсініктер және тарихы. 3.Вюрцбург мектебінің ашқан негізгі заңдылықтары. 4. Қазіргі психологияда ойлауды зерттеудің негізгі бағыттары. Гештальтпсихологтар ойлау жайында. Гештальтпсихологияның өкілдері–Келер, Вертгеймер, Коффка, К. Левин. Гештальт психологтар ойлаудың құрылымын, шығармашылық астарларын қарастырды. Ізделген шешімді оған қажетті құрылымды табу арқылы шешуді ойлау деп атаған. Гештальт психологтар ойлауды формальды–логикалық операциялардан ажыралатын, мәселе тудыратын жәйтті ескеру арқылы соған қарай танымдық құрылымдарды қайта құру, жаңадан “орталықтандыру” нәтижесінде жүзеге асатын продуктивті психикалық процесс ретінді түсіндірді. Олар тұтас құрылым ретіндегі мәселе тудыратын жәйттің барлық құрауыштарын, олардың арасындағы қатынастады бірден ұғынуды инсайт деп атады. Ойлау психологиясын сынаудан кеткен О. Зельц, К. Коффка ойлау теориясын гештальт психология позициямен белгілдеуге тырысты: өздері орнанылған мүшелердің арасындағы көрнекілік мазмұнға апарылмайтын ойлаудың мәнді мазмұнын құрайтын қатынасты дәлелдеген вюрцбург мектебінің өкілдеріне қарсы (А. Грюнбаум), Коффка көрнекілік мазмұнды құрылымдыққа апаратын қатынасты жасағысы келеді. Ойлау психологиясы тек ХХ ғасырда ғана құрыла бастады. Осы уақытқа дейін ассоциативті психология барлық психикалық процестер бірлестіктер Заңына сәйкес жүретін ережеден туындайды, ал сананың қалыптасуы аз немесе одан да күрделі кешендердің қауымдастықтарымен біріктірілген қарапайым сенсорлық ұғымдардан тұрады. Сондықтан ассоциативті психологияның өкілдері ойлауды арнайы зерттеуді қажет деп таппады: олар оны өз теориясының алғы шарттарынан жасады. Ұғымдар ұғымдар мен анықталды және ассоциативті түрде байланысты белгілер жиынтығы ретінде тұжырымдалды: Пікірлер тұжырымдамалардың қауымдастығы ретінде қарастырылды; қорытынды–оның тұжырымдамаларына қызметететін екі пайымдау арасындағы бірлестік ретінде және одан туындайтын үшінші түсінік ретінде. Бұл тұжырымдама Д. Юмге оралады. Ол XIX ғасырдың аяғынан бастап үстемдік етті. Құрылымдық психологияға сәйкес жеке сезімдік елдер психологиялық тәжірибенің бастапқы элементтері болып табылады. Осы жеке сезімдер елестер арасында ерекше байланыстар немесе ұштастық, контраст, уақыт пен кеңістікте сәйкес келу жарқын аасоциациялар ою-өрнектер. Осы, ассоциативтік психологияда ойлау сезімдік елдердің қауымдастығы ретінде түсіндірілген. Бұл бағыттардың психологтардың негізгі қойған міндеті– ойлаудың белгілі логикалық формаларын ассоциация заңына сәйкес түсіндіру. Ұғымдардың қалыптасуы елді ассоциациялау барысында жүзеге асады деп есептейді. Пікір ұйымдарды ассоциациялау, ал ой қоры ұғымдарының ассоциациялау нәтижесі ретінде түсіндірілді. Бұлайша, мәнді мен жалпының арасына тең белгі қою тұтас қауымдастыққа тән құбылыс болды. Бұл бағыттағы теорияларға келелі тұжырымдамалар енді: Г.Мюллердің "диффузиялық репродукциялар" теориясы. Берілген тұжырымдамаға сәйкес, екі (немесе одан да көп) елдердің үйлесі бұрын қалыптасқан: субъектіде олардың әрқайсы соты шеңберіндегі басқа елестер мен қауымдастықтардың ағымын арттырады (ал бұлар өз тарапынан дәл сол жаңа қауымдастықтарды құрады). Ойлау үйрену ретінде. Бұл жерде талдаудың негізгіэлементтері болып, қозғалмалы реакция жәнеоларды біріктіруге заңдылықтары бөлініп шығарылды. Жаңа стимул-реакциялық байланыстар, ягни шарталу механимздері интелектуалдық міндет– құлыққа тән емес. Бұл жерде жаттығу, зияткерлік практикалық міндетті шешу процесін қалыптастыру болып табылады. Ассоциативті теория ойлаудың мазмұнын түйістірудің сезімдік элементтеріне ұқсас, ал оның өту заңдарын ассоциативті заңдарға бөледі. Бұл екі жағдай да жарамсыз. Ойлауөзінің сапалы ерекше мазмұны мен өтудің сапалы ерекше заңдылықтарына ие. Ойлаудың ерекше мазмұны ұғымдарда көрінеді; ұғымдар түсіндірулер немесе түсініктердің ассоциативті байланысқан қиындық жиынына жауап беруі керек. Тура сол сияқты ойлау процесінің өту заңдылығын ассоциативті процесті (кеңістік пен уақытта араласу бойынша ассоциация заңдары) анықтайтын ассоциативті байланысымен заңдарға сәйкестігі керек. жүктеу/скачать 54,67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|