С. Х. Тойкин, Ә. Т. Жайнақова, Қ. Б. Тәмпішева.Маркетинг негіздері:- Астана : Фолиант, 2007. - 252 б

1.С. Х. Тойкин, Ә. Т. Жайнақова, Қ. Б. Тәмпішева.Маркетинг негіздері:- Астана : Фолиант, 2007. - 252 б.

3.С.Қ. Тойкин. Маркетинг курсы бойынша ойын, тесттер, тапсырмалар. Семей, 2002.54б.

5.Ж. Ж. Тоқбаева, Ж. Тасқынбай.Маркетинг негіздері:/- Астана: "Фолиант" баспасы, 2008. 190 б

6.Есімжанова С.Р. Маркетинг практикумы.–Алматы: «ЭКО» Баспа үйі, 2007. – 136 бет

Практикалық сабақтың тақырыбы №15 Халықаралық маркетинг

Сабақтың мақсаты: Бұл тақырыпта халықаралық маркетинг туралы түсінік және оны қоршаған орта, шет ел нарықтарына шығу стратегиялары, халықаралық маркетингтегі маркетинг-микс стратегиясы, халықаралық маркетингттің мәдени және эстетикалық әдістері туралы студенттерге толық түсініктеме беру қарастырылады.

Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар Бұл тақырып бойынша сабақтың мақсаты ұсынылған. Студенттің дәріс сабағын терең игеруі үшін өзін өзі бақылау сұрақтары ұсынылған. Жоғарыда көрсетілген негізгі және қосымша әдебиеттерді қосымша сұрақтарға дайындалғанда қолдануы қажет.

Өзін-өзі бақылау сұрақтары

1. 
   Халықаралық маркетинг түсінігі және оны қоршаған орта
   
2. 
   Шет ел нарықтарына шығу стратегиялары
   
3. 
   Халықаралық маркетингтегі маркетинг – микс стратегиялары
   
4. 
   Халықаралық маркетингінің мәдени және эстетикалық мәселелері
   

1.С. Х. Тойкин, Ә. Т. Жайнақова, Қ. Б. Тәмпішева.Маркетинг негіздері:- Астана : Фолиант, 2007. - 252 б.

3.С.Қ. Тойкин. Маркетинг курсы бойынша ойын, тесттер, тапсырмалар. Семей, 2002.54б.

5.Ж. Ж. Тоқбаева, Ж. Тасқынбай.Маркетинг негіздері:/- Астана: "Фолиант" баспасы, 2008. 190 б

6.Есімжанова С.Р. Маркетинг практикумы.–Алматы: «ЭКО» Баспа үйі, 2007. – 136 бет
4. Студенттердің өздік жұмысы

СӨЖ орындауға әдістемелік нұсқаулар: СӨЖ орындауға әдістемелік нұсқаулар: «Маркетинг» курсы бойынша кредиттік технология студенттерімен СӨЖ эссе және жағдайлық тапсырма түрінде орындалады. СӨЖ орындауға кіріскенде студенттер берілген тапсырманың тақырыбын зерттеуі керек. Сонымен қатар ұсынылған әдебиеттер мен инструктивтік материалдарды қолдануға болады. Жұмыс А4 стандартты парақтың бір жағына жазылады. Студенттерге өздік жұмысты дәптерге жазуға рұқсат етіледі. Жұмысты орындау барысында келесідей өлшемдерді сақтау қажет: сол жағынан - 25-30 мм, оң жағынан – 10 мм, жоғарғы және төменгі жағынан – 20 мм. Қызыл жол бес белгіге немесе 15-17 мм-ге тең.

Жұмыс тақырыбын қолжазба түрінде немесе компьютермен жазуға болады. Қолжазба әдісімен мәтін қара немесе көк түсті сиямен, анық жазумен жазылуы тиіс. Бір жұмыста түрлі түсті сия қолдануға болмайды (графиктерді, диаграммаларды, суреттерді, кестелерді орындағанда түрлі түсті сия қолдануға болмайды.)

Жұмыс қолмен жазылғанда мәтіннің әрбір беті 28-30 жолдан тұруы қажет, әрбір жол ортасы 60-65 белгіден болуы керек, мұндағы әрбір сөздер арасындағы пробел бір белгі болып есептеледі. Қолжазбалық мәтінге №3 трафареті қолданылады. Жұмыстың қолжазбалық нұсқадағы жалпы көлемі қосымшаларды есептемегенде 5 беттен кем болмауы тиіс. Жұмыс беттерінде еш қателіктер жіберілмеуі тиіс – жолдарды және сөздерді сызу, жоларалық қосымша жазулар және т.б.рұқсат етілтейді. Сонымен қатар, жалпы қабылданбағандардан басқа сөздерді және сөз тіркестерін қысқартуға болмайды.

Жұмыстың әрбір тарауы жаңа беттен басталады, ал бөлімдер жолдың ортасынан мәтіннен бір жол қалдырғаннан кейін жазыла береді.

Екінші жағдайда жұмыс мәтіні компьютерде Microsoft Word мәтіндік редакторінде, Timеs New Roman шрифімен, 14 мөлшермен, жартылай жоларалық интервалмен басылады. Жұмыстың жалпы көлемі 5 беттен кем болмауы тиіс.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы сұхбаттасу, жазбаша бақылау жұмысы, рөлдік ойындар түрінде өтеді. Студенттің белсенді қатысуына қарай білімі бағаланады.

1. 
   Қазақстанда маркетингттің қалыптасуы және даму ерекшеліктері- Эссе
   
2. 
   Тұтынушы сұранысын талдау жүйесі – Жағдайлық тапсырма
   
3. 
   Жылжымайтын мүлік нарығын талдау - Эссе
   
4. 
   Қазақстандағы ұялы байланыс жүйесі нарығын талдау – Эссе
   
5. 
   Сервистік қызмет көрсету және оның артықшылықтары - Жағдайлық тапсырма
   
6. 
   Көрсетілген қызметтер маркетингі- Жағдайлық тапсырма
   
7. 
   Банк маркетингі - Жағдайлық тапсырма
   

9. 
   Халықаралық маркетингті сегменттеу- Жағдайлық тапсырма
   

Маркетинг тұжырымдамасы ұзақ дамудан өтті. XX ғасырдың басында ғана ол өндірісті және өнімді өткізу ісін басқарудағы ерекше көзқарас ретінде қалыптасты. Алайда адамзат тарихында сатушының нарықтағы сауатты іс-қимыл танытқанының мысалы көп. Италльяндық Франческо Пеголоттидің (XIV ғасырдың ортасы) «Әр алуан елдер, тауар өлшемдері және жер шарының бөліктерінде көпес білуге тиіс басқа заттар туралы, яғни сауда дәстүрлері, ақша бағамы, бір елдің тауары өзге елдің тауарына қалай сәйкес келеді және бір тауар екіншісінен несімен артады, тауар иесі оны қайдан алады және оны қалай ұзақ уақыт сақтауға болатыны жайында кітап» атты трактатында мынадай сөз бар:

«Нағыз және адал көпестің бойында не болуға тиіс?

Адал бол да, байсалды бол.

Бәрін алдын ала біліп қой.

Уәде берсең қайткенде де орында.

Әдемі де әсем болуға тырыс-

Сауданың талабы осындай

Арзанға алып, қымбатқа сат.

Сыпайы бол, бекерге долданба,

Шіркеуге бар, кедейлерді жарылқа,

Қымбаттағанда дереу сат.

Ойын мен озудан қашанда алыс бол.

Есепте, қате жібермеуге тырыс.

Аумин».
Мынадай сұратқтарға жауап беріңдер:

1. 
   Қалай ойлайсыз, осы ертеде айтылған сөз бүгін мәнін жойды ма?
   
2. 
   Маркетингтік ойлаудың бүгінгі түсініктемесімен ұқсас тұстары бар ма?
   

Делдалдар осындай рыноктарды іздеудің кейбір жалпы принциптерін тапты.

1. 
   Станоктарды кәсіби кадрлары бар «ескі» кәсіпорындарға ұсынудың қажеті жоқ.
   
2. 
   Кәсіпорындарға кәсіби станоктарды ұсынудың қажеті жоқ. Одан да қосалқы станоктарды ұсынған жөн.
   
3. 
   Станоктарға тапсырыс берушінің қарқынды еңбек етуіне және төлеуге қабілеттілігіне кепілдік беретін тұрақты өткізуі бар өндіріске бейімделу қажет.
   
4. 
   Импорт бойынша станок сатып алғанда бұрынғы социалистік елдердің арзан жабдығына көңіліңізді аудару қажет емес.
   
5. 
   Импорт станоктары жөніндегі мәміле барысында тікелей өнімді шығарушыға шығудың қажеті жоқ, өйткені ол қымбатқа түсуі мүмкін.
   

Аталған принциптерді талдап, шектеулердің себебін түсіндіріп көріңіз. Делдалдық қызметтің тиімділігін арттыру үшін тағы не ұсынуға болады, қалай ойлайсыз?

а) фирма басшыларының ойына келуі мүмкін;

б) фирманың сауда өкілдерінің ойына келуі мүмкін;

в) сатып алушының ұсынысы бойынша;

г) бәсекелесушілердің шақыруы түрткі болуы мүмкін.

1. 
   Ұсынылған нұсқаның әрқайсысын жан-жағынан түсіндіріп көріңіз.
   
2. 
   Жаңа тауар туралы идеяның пайда болуына ықпал ететін қосымша себептерді айтыңыз.
   

1. Сіз Ли Якоккидің іс-әрекетімен келісесіз бе?

2. Өнім өндірісі мен өткізудің жетілдірілген сызбасындағы іс-әрекетінің қайсысын дұрыс деп санайсыз және оның қандай кемшіліктері бар?

3. Қазақстандағы ұқсас жағдайға лайықты өз іс-әрекетіңіздің нұсқасын ұсыныңыз.

Сөйтіп жарты жылдан артық әрекет еткен компания сирек кездеседі. Әйел адам басқаратын «Ол уэйз» фирмасы рынокта өз жағдайын тұрақтандыру үшін түрлі тәсілдерді қолданады. Оның ішінде стандартты амалдар да бар:

1. 
   Ықтимал тапсырыс берушілерге тапсырыс телефоны арқылы ұсыну.
   
2. 
   Жарнама кітапшаларын жан-жаққа жіберу.
   
3. 
   Тапсырыс берушілермен олардың офистерінде (кеңселерінде) кездесу.
   
4. 
   Тапсырысты дер кезінде және сапалы орындауды қатаң бақылауға алу.
   
5. 
   Баға жөніндегі икемді саясат.
   

Сонымен қатар, өзінің шектеулі өндірістік мүмкіндіктеріне қарамастан, компания клиенттерге жіберілімдерін АҚШ кез келген штатына жеткізуді ұсынады.

Бұл «Ол уэйз» компаниясы елінің басқа ірі қалаларының 35 шабарман компанияларымен іскер қарым-қатынас орнатқаннан кейін мүмкін болады. Ал компанияның келешегі бірқатар мәселелерді шешумен байланысты. Ақша әдетте біршама уақыт өткеннен кейін клиенттерден түсе бастайды. Сондықтан өз айналым қаржыларына «Ол уэйз» компаниясы шығандары төлеуге мәжбүр болады, ал ол ақша жетпейді. Екінші мәселе компания дамуының тиімді қарқынын таңдау.

Фирманың қызметіне талдау жасаған тәуелсіз сараптаушылар мынадай ұсыныс жасады.

1. 
   Американдық банктер мұндай жағдайда сақ болса да банктен кейін түсетін ақша мөлшерінде несие алуға қадам жасау керек.
   
2. 
   Тұрақты, әсіресе ірі клиенттерден ақыны алдын ала алу.
   
3. 
   Мемлекеттік тапсырысты орындайтын, иелері әйелдер немесе аз ұлттар өкілдері болған компанияларға жеңілдіктер беруді қолдану.
   
4. 
   Қалыпты қарқынға бет алу (жылына 10%), өйткені одан тез өсетін болса, қызмет көтсету деңгейі төмендеп кетуі мүмкін.
   

2. «Ол уэйз» компаниясын шабарман қызметі рыногындағы жағдайын тұрақтандыратын басқа жолдарын ұсынып көріңіз.

Кітап бағасына шегермелер мөлшері 10-нан 80 пайызға дейін болады. Дүкеннің жұмыс уақыты ұзартылады.

1. Мақсатты рынокты жеңіп алудың үш тәсілінің қайсысын:

1.1. Бұқаралық маркетинг

1.2. Рынокты сегменттеу (бөлшектеу)

1.3. Жан-жақты сегменттеу

«Барнс Энд Нобл» компаниясы қолданылады?

Өз ойыңызды түсіндіріңіз.

2. Тауар жылжуының негізгі түрлерінің қайсысын компания кітапқа деген сұранысты арттырып, өз беделін көтеру үшін қолданылады:

2.1. Жарнама

2.2. Паблисити (насихаттау)

2.3. Жеке сатулар

2.4. Өткізуді ынталандыру

Сөйтіп, азық-түлік тауарларының көтерме саудасымен айналысатын «Корпорация международных проектов» өзінің маркетингтік қызметінде мынадай тәсілдері қолданады:

1. 
   Тауар айналымы жылдамдығын жеделдету үшін тауар несиесін қолданады. Көтерме сатып алушы тауарға тапсырыс беріп, ақшасын аударады. Екі-үш апта мөлшерінде тауар жолда болады, сол кезде сатып алушы қоймадағы бар тауарды сатып алып, оны тез сатады. Сонан соң тапсырысын да алады.
   
2. 
   Көлік қызметінің ширақ қимылы нәтижесінде Ресейдің кез келген елді мекеніне тауарды жеткізу, сұрыптау, сертификат беру тәулік бойы жүргізіледі.
   
3. 
   Корпорациядағы тауардың мол болуы басқа жеткізушілерден қажет тауарды іздеуді керек етпейді.
   
4. 
   Маркетингтік қызмет көтерме рыноктың жағдайын күн сайын бақылап отырады.
   
5. 
   Корпорация сенімін ақтаған әріптестермен іскер қарым-қатынасты дамытуға тырысады.
   

1. 
   Корпорация тәсілі басқа көтерме сауда фирмалары үшін тиімді ме?
   
2. 
   Оны тағы немен толықтыруға болады?
   
3. 
   Өз дилерлік жүйесін дамыту корпорация үшін тиімді ме?
   

«Маркетинг» пәні бойынша тестілік тапсырма.

$$$ 1

… көмегімен қанағаттадырады.

A. айырбас

B. сатып алу

C. жарнама

D. нарық
E. жеке сатып алу

$$$ 2

Маркетингтің ғылым ретінде қалыптасуы:

В. АҚШ-тағы ұлы депрессия жылдарында

С. акционерлік қоғамдар құрыла бастағанда

D. қоғамдар биржаны істей бастағанда

Е. тауарды жүзеге асыру мәселесі қозғандағы ғасырлар тоғысы

$$$ 3

A. өндіріс, тауар, ынталандыру, баға

B. тауар, баға, ынталандыру, сату орны

C. қоршаған ортаның бақылаулы және бақылаусыз факторлары

D. функциялық объекті, қызмет, сату орындары

E. тауар, баға, жеке сату, жарнама

$$$ 4

Тұтыну ұғымы, бұл:

B. бәсеке формасын қабылдаған қажеттілік

C. тұтынушы қажеттілігін қанағаттандыра алатын тауар

D. тұтынушының ішкі мәдениеті

E. нарық субъектілері арасындағы коммерциялық құндылықтар айырбасы

$$$ 5

A. максималды жоғары тұтынуға жету

B. сатып алушылар қажеттілігінің нақты мәні

C. анықталған нарықтағы тауарды тиімді жүзеге асыру

D. тек қана жүзеге асыратын тауарды өндіру

E. нарықтық жаңа тауарларды өндіру

$$$ 6

Маркетингтің дәрежесі ретінде мынаны көрсетеді

B. сату үшін өндірілгеннің барлығы

C. келісім шарттың уақыты мен орнын үйлестіру

D. сатып алу мен тұтыну үшін ұсынылатын тауар немесе қызмет көрсету

E. түр нұсқалы бұйым

$$$ 7

A. нақты өнім түріне қажеттілік

B. тауарға (қызмет көрсетуге )қажеттілік

C. тұтынушының тауарға төлем қабілеттілігі бар қажеттілігі

D. тауар өндірушілердің экономикалық егемендігі

E. құнның ақшалай көрінісі

$$$ 8

Нарықты зерттеу

B. сұранысты қалыптастыру және өтімді ынталандыру

C. жаңа тауарды өндіруді зерттеу

D. нарық конъюнктурасын болжау, талдау

E. өтім мен сервисті жоспарлау

$$$ 9

1. 
   тауарды ерекшелейді және сапасын жоғарлатады
   
2. 
   көп тауар сату қажет
   

D. күш салу сатып алушы қажеттілігіне бағытталған

E. жаңа тауарлар жасалады

$$$ 10