Жан қуаты.Зейін, ес және оны дамыту жолдары

Мақсаты: Тыңдаушыларға жан қуаттары туралы түсінік беру. Зейін, ес жайлы мағлұматтарын кеңейту. Оқушылардың зейінін және есте сақтау қабілетін дамыту.Ұйымшылдыққа, кез келген жағдайды шеше білуге тәрбиелеу.

Іштегі қобалжу сезімдерін сыртқа шығаруға арналған жаттығу. Терең тыныс алып, мұрын арқылы кірген ауаны ауыз арқылы шығару екі рет. Мұрын арқылы кірген ауаны 10 дегенше іште ұстап, ха! деген дыбыспен сыртқа шығару. Зейінді сабаққа шоғырландыруға арналған жаттығу. Тақтадағы дөңгелек сары түстің ортасына 30-40 сек қарап, сосын көздерін жұмып, осы дөңгелекті көз алдарына 10 сек елестетіп тұру қажет.

Негізгі бөлім: Бүгіннен бастап жан қуаттар мұхитына саяхатқа шығамыз. Тақтадағы саяхат картасына назар аударыңдар.(Жан қуаттарын картада кескіндеп салынған) Жан қуаттар мұхиты, оның аралдары - түйсік, қабылдау, зейін, ес, ойлау, сезім, ерік, сөйлеу, шығармашылық. Бүгін біз Зейін, Ес аралдарына «Ақ желкен», «Тұлпар», «Сүңгуір» аттыкемелермен саяхатқа шығамыз.

Ең бірінші экипаж мүшелерімен танысамыз. Әркім өз есімін атау , МЕН... Біз мінетін кемеде әр түрлі адамдар кездеседі. Сондықтан мына жағдайларды шешіп алу керек.

1-кеменің экипаж мүшелеріне мынадай тапсырма: суреттегі адамдардың темперамент типіне мінездеме бер, темперамент дегеніміз не, типтеріне анықтама бер.

2-кеменің экипаж мүшелеріне: сендер адам мекендемейтін аралға тап боласыңдар. Сендер өздеріңмен бірге 3 адам және 3 затты таңдауларың керек.

Тапсырма: Сендер аралда тірі қалып, өмір сүруіңді қамтамасыз ету үшін, адамдардың қандай қабілеті болуы керек, ал заттар қандай болуы керек. Қабілет дегеніміз не?

3-кеменің экипаж мүшелеріне: сурет бойынша кісінің мінезін сипаттау. Мына суреттегі кісінің мінезін қандай деп ойлайсың? Мінезіндегі жақсы, жаман қасиеттері қандай, осы кемеде қандай қызмет атқарады деп ойлайсың? Тапсырмаға 3 минут уақыт беріледі. Ал, енді кеменің сапарға дайындығын тексерейік. Әркім кемедегі өз орнына отырып, әрбір айтылған бұйрықтан кейін иә деп, қимылды қайталап отыру қажет.

1.Саяхатқа дайындалыңдар. (йә!)

2.Контакт. (қолды созу)

3.Педальді тексер. (аяқты тарсылдату)

4.Локаторды тексер. (құлақты уқалау)

5.Желкенді тексер. (екі қолды көтеру)

6.Дүрбіні тексер. (көзді уқалау)

7.Экипаж мүшелерін тексер. (бірін-бірі құшақтау)

8.1-ден, 5-ке дейін санағанда у-у-у деңдер. 6-дан 10-ға дейін санағанда «ура!» деңдер.

1- тапсырма. Қандай да болмасын саяхатшылар ұзақ жол алдында жолға дайын екенін есіне түсіріп тізе бүгіп отырады. Қазір сендер де көздеріңді жұмып өздеріңе қалай ыңғайлы қалыпты сақтап, бос отырыңдар. Көз алдыңа менің айтқандарымды елестетіңдер.

Түн, Аспан толы самсаған жұлдыздар. Маңай қап-қараңғы. Жұлдыздардың көптігі сондай қолыңмен ұстауға болады. Ал, сен сол жұлдыздардың ішінен өзіңнің ең жарық, ең әдемі жұлдызыңды таңдап ал. Ол сенің де, сенің де, сенің де, ең әдемі жұлдызың, жұлдызды қолыңмен ал да, ішіңе жұт. Ол жұлдыз саған үлкен күш, энергия әкеледі. Аппақ ақ адал жұмысты бастауға өзін сыйға тартады. Содан алдағы жұмыстарды істеуге күш ал. Терең тыныс алыңдар, көздеріңді ашыңдар.

2-тапсырма «Әріптік мәтін»

Әріптік мәтіннің ішінде алдағы саяхатта сендерге ең қажетті қасиет туралы айтқан, Абайдың өлең шумағын оқи аласыңдар. Тапсырма: әріптік мәтінді тездетіп қарап, дәптерге өлең шумағын жазыңдар.

МӘТІНбсиренодіақылөңілдащеулдцузцьпдпқайратидрщеоғүшкщузцлақжүректіқзеркңіалещгобірдейхуривлушеитвлыдцөқңқіұстақтоькгңщіқьтігудасондалпдвжвөһәдвбютолықадвжыэаплокөіләдыболасыңһіоәұоывелденоушушуқірәлцущлцаабөлеквддущөәһғң(Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста, Сонда толық боласың елден бөлек)

3-тапсырма. «Балалар дабылы»

Біздің кемеден күнделікті қолданатын заттар жоғалды. Біз кемедегі экипаж мүшелерінің алақандарындағы дақтарға қарап, кім алғанын анықтауымыз қажет. (суреттегі алақан дақтарына қарап, қандай заттарды ұстағандарын ажырату) Қорыта келе, адамның қабілетін дамытуға зейіннің алатын орны өте зор. Саяхатымызды әрі қарай жалғастырамыз, келесі аралығымыз Ес. Ес деген сөзді естігенде, қандай сөздер ең бірінші ойға келеді. Ой шақыру стратегиясы. Ес сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адам миында жатталып, сақталып қажет кезінде қайтадан жаңғыртуын бейнелейтін психологиялық процесс.

Естің түрлері:

1.Бейнелі ес (сурет, музыка мамандарына тән, олар бір көргенін, естігенін өмірде ұмытпайды)

2.Эмоциялық ес (қуаныш, реніш, қайғыға, байланысты)

3.Қозғалыс есі (еңбек әрекетіне байланысты коньки тебу, жазу, сызу т.б.)

4.Мағыналық ес (оқыған немесе естігенін ойда сақтау қайта жаңғырту)

1-тапсырма.Қысқа уақытта есте сақтау.

Аралда болған заттар. Қазір мен аралда болған заттарды оқимын сендер мұқият тыңдап, естеріңде сақтаңдар. Пальма, Тас, Маймыл, Банан, Қармақ, Садақ, Дүрбі, Карта, Компас, Сіріңке, Қарындаш, Тұз, Күрке, Кокос, Қайық, Қазан, Құмыра, Пышақ, Жаңғақ. Есіңде қалғанын дәптерге жазу. 3 топ бір-бірден атап шығу.

2-тапсырма. Бейнелі ес. Ес аралына келгенде мына үйге келіп түсіңдер. Жоғарыдағы суретті 1-минут қарап шығыңдар да, естеріңде сақтаңдар. Ал енді төмендегі суретте, сендер келіп қоныстанған соң өзгерістер енгіздіңдер, қандай өзгерістер бар, қай сурет артық қай сурет кем екенін табу қажет.

3-тапсырма. Қозғалыс есі. Музыка қойып, дөңгеленіп тұрады. 1 бала ортаға шығып билейді, басқалары қимылын қайталау керек.

4-тапсырма. Эмоциялық еске арналған жаттығу.Төмендегі берілген әрбір жағдайға өз өміріңдегі ұмытылмай қалған сәтті жазыңдар, не себептен бұл сәт есіңде қалғанын атап көрсет:

- Ұмытылмайтын мереке

- Ұмытылмайтын достар - Ұмытылмайтын саяхат - Ұмытылмайтын қонақ

- Ұмытылмайтын кеш

- Ұмытылмайтын табыс немесе жетістік.

Қорытынды:

Адам естігенінің 90 % ұмытады, көргендерінің 50%, ал өзі істегенінің 10 % ұмытады екен. Сондықтан мақсаттарыңа жету үшін әр уақытта өз қолдарыңмен істеуге тырысыңдар.

Қиял және шығармашылық қабілетін дамыту.

Мақсаты: Дарынды балалардың танымдық процестерін ойлау, елестету, қиялдау, сөйлеу және шығармашылық мүмкіншілігі мен қабілеттерін дамыту;

“бір”-бас бармақ “2”-2 саусақ “екілік”- екі шеткі саусақ “3” -3 саусақ “үштік”-бас бармақпен қос

“4”-4 саусақ “төрттік”- бас бармақпен қоса “5”- бес саусақтың барлығы (саусақ ұштарын сілкілеу, дірілдету, билету)
99.“Оркестр”жаттығуы Мен - дирижер, тыңдаушылар - оркестр. Қолымды төмендетсем ақырын шапалақтайды , жоғарылатқан сайын қатты шапалақтайды.
100.Қиял және шығармашылық қабілеттерін дамыту тапсырмалары

1-ші тапсырма «Киностудия» деп аталады.

3 топ суретшілер, 2 адам режиссер. Фильмнің музыкасы дайын, музыкаға байланысты әрбір топ 1 кадрдан сурет салу қажет. Кадрдың тақырыбын қойып, 4 минут уақыт ішінде әрбір топ кадр нұсқасын өткізуге тиісті. Ал, режиссерлер ұжымдық фильмге қай кадрды алуға болатынын талдап, өз шешімдерін шығарады.

2-тапсырма. Жаңа тақырыпқа байланысты ми клеткаларын қозғалысқа келтіруге арналған миға шабуыл. “Жапқыш қақпақтар”

Біздің мектепті материалдық жағынан өркендету үшін демеушілер қажет. Бір фирма біздің мектепке көмек ретінде миллион ( пробка) жапқыш-қақпақтар берді. Мектеп жапқыш-қақпақтарды қайда, қалай қолданады? Сендер қалай ойлайсыңдар. (идеялар құру) Ситуация жауабы оқылып, ұсыныстар қабылданады.

Денені босаңсытуға арналған жаттығу: 3 рет тыныс алу; 10 рет санағанша ауаны іште ұстап, “ха” деген дыбыс арқылы сыртқа шығару;

3- тапсырма “Ертегіні өңдеу” ойыны

Тыңдаушыларға психологиялық терминдерді атау ұсынылады. Мыс:-жеке тұлға-темперамент-мінез-ес-зейін-ойлау-коррекция-қабылдау және т.б. Осы психологиялық терминдерді пайдаланып:

1-ші топ “Шалқан”,

2-ші топ “Қызыл телпек”,

3-ші топ ”Бауырсақ” ертегілерін өңдеп сахналық үзінді көрсету. Дайындыққа 4 минут, үзінді 2 минуттан аспау керек. Режиссерлар ертегіні таңдап, қорытындылайды.

4-ші тапсырма “Әңгімені аяқта”

Түн. Аспан бұлттанып, жаңбыр сіркіреп жауып тұр. Автобус аялдамасында бір қолшатырдың астында өзара күбірлесе сөйлесіп екі қыз тұр. Маңайда басқа ешкім жоқ. Бір кезде...

5-ші тапсырма Қызықты суреттер. Суретке қарап сұрақ-жауап жазу

6-шы тапсырма Суреттерді аяқта және атын қой.

Қорытынды: “Шығармашылық- тек ізденген адамға ғана кезігетін қонақ. Жалқау адамға шығармашылық жуымайды”-деп, Шәкәрім атамыз айтқандай әрқашан ізденіп, шығармашылық табысқа жету сендердің қолдарыңда.

Мақсаты: Тыңдаушылардың қарым-қатынасқа түсу дағдыларын және коммуникативтік мәдениетін дамыту. Қақтығыстық жағдаяттарда түсінісушілік дағдыларын қалыптастыру.

1 - кезең Танысу:

1.Әркім өз атына өзінің жақсы қасиетін қосып айту. Келесі адам көршісінің атын қосып, өз атын айту. Мыс: Сен әдемі Әйгерім болсаң, мен...

2. Өмірде қандай да топта, ұйымда болмасын сенімділік ең үлкен фактор болып есептеледі. Тренингтің тақырыбы «Сенімділік жолында». Тренинг болған соң оның ережесі болады. Егер келіссек, қол соғамыз, келіспесек аяқты тарсылдатамыз. Барлық жаттығу уақытпен істелінеді.

1.Осында және қазір.

2.Бағаламау.

3. Белсенділік.

4.Сабақтан соң талқыламау.

5.Біреудің сөзін бөлмеу, біреуді кемітпеу.

2-кезең «Нөмірлер»

Барлығы дөңгеленіп тұрады. Әрбір тыңдаушының арқасына нөмір ілінеді. Сендердің міндеттерің тез-тез 1-ден соңғы нөмірге дейін сапқа тұру қажет.

Өз нөмірін алып қарауға, басқалардың нөмірін айтуға, саусақпен көрсетуге болмайды. Ережені бұзса 10 сек.

Бастаңдар! деген бұйрық бойынша бастайды. Жаттығудан соң, өз сезімдерімен бөліседі.

-Қандай сезімдесің?

- Неліктен ұзақ сапқа тұрдыңдар?

3-кезең «Бұзылған телефон»

Тыңдаушылар сапқа тұрады. Басқарушы соңғы тыңдаушыға бір сөзді мыс. «волейбол» деген сөзді сыбырлап айтып, қимылмен көрсетеді. Ол бала алдындағы балаға қимылмен көрсетеді, ойын осылай жалғаса береді. Соңғы баладан қандай сөз екенін сұрайды.

Сезіммен бөлісу

-Неліктен соңғы бала сөзді қате айтты?

-Бұл ойыннан қандай қорытынды жасауға болады? Топтың бір-біріне деген сенімділігіне кедергі келтіретін қасиеттің бірі бірін-бірі дұрыс түсініспеушіліктің әсерінен.

4-кезең «Мүсіндейміз»

7 топқа бөлініп тақырыптар бойынша мүсін жасайды. Тақырыптар: «Жауапкершілік», «Жек көрушілік», «Шешім қабылдау», «Сенімділік», «Қорғансыздық», «Шыншылдық» тақырыптарына мүсін құрастыру тапсырылады.

Талқылау. Неліктен мүсінді осылай құрдыңдар? Осындай жағдайлар өмірде кездесе ме? Ондай жағдайлар болғанда қандай кеңестер айтар едің?

Рефлексия.

III-аялдама. «Менің 3 қасиетім» жаттығуы. Тыңдаушылар дөңгеленіп тұрады. (жақсы,жаман қасиетін анықтайтын белгілер таратылады) Егер,жаман қасиетін анықтайтын белгі болса 3 бала,жақсы қасиетін анықтайтын белгі 3 тыңдаушы бір-бірден қасиетін айтады.

IY-аялдама. Өз-өмірімнің шеңбері-ойын.

Бұл ойын өз өміріміз және қасыңдағы адамның өмірі жайлы ойлануға жағдай туғызады (тақтада шеңбер 4-ке бөлінген, әрбір бөлігіне 6 сағат -ұйқыға- -сабаққа- -достарыңа- -үй тапсырмасына--үй шаруасына- -басқа істерге.

Әрқайсысына қанша уақыт кетеді,уақытын қойып шығыңдар.

Сұрақтар:

-Бір күн осылай өткеніне қанағаттанасың ба?

-Осы шеңберде қай шекараны өзгерткің келеді?

-Саған өз өміріңде нені өзгерту оңай және қиын?

-Өмірден өзгерістерді неліктен күтесің және не үшін талпынасың?

Y-аялдама. Уақыт машинасы (топпен жұмыс)

Қазір өз өмірлерің жайлы және оны басқаша өзгерту жайлы қиялдап, алдағы мақсатқа жету үшін өзгерткілері келетін белгілі өмір уақытын көз алдарыңа елестетіп,осы іс-әрекетті сурет арқылы бейнелеңдер.

YI-аялдама. Коллаж “Менің таңбам”

ХY ғасырдың ортасынан адамдарда өзінің қоғамдағы орнын,жеке ерекшеліктерін, қасиеттерін, жетістіктерін анықтайтын таңбалары болған, бүгін сендер өздерің үшін әрқайсыларың таңба дайындайсыңдар. Мұның бәрін сөз, суреттер, белгілер арқылы дайындаңдар.

Таңбаның негіздері салынған парақтар таратылып, 10 мин уақыт беріледі. Жұмыс аяқталған соң,оқушылардың өз еріктері бойынша таңбалары жайлы айтады.

-Өздерің дайындаған таңбаларың сендерге көңілсіз, өздеріңе сенімсіз, қорқынышты, біреуге өкпелеген кездеріңде көмек, қолдау көрсететінін есімізде сақтауымыз керек.

YII -аялдама. Ал, енді таңбалармен шеру ұйымдастырамыз. Бірінің артынан бірі таңбаларын жоғары көтеріп, дөңгеленіп тұрады, бірінші тыңдаушы өзі туралы сөзді дауыстап айтады, қалғандары кезекпен жалғастырады.

- Өзің туралы сөзді айтқанда қандай сезімде болдыңдар?

- Қалай ойлайсыңдар, осы сөзге лайықты болу үшін не істеу қажет? YIII-аялдама. Кері байланыс “Алақан” Тақтадағы алақан суретіндегі сұрақтарға жауапты таңбаларының артына жазу. Қоштасу.
102. «Өмірдің мәні неде?» жаттығуы

Мақсаты: Өмірдің мәнін және қымбаттылығын түсініп, эмоционалдық қарым-қатынас дағдыларын жетілдіру

Ойынның барысы: Басқарушы кіріспе сөзінде өмірдің мәні , адамзаттық құндылықтар туралы , осы мәселенің жасөспірімдер арасында өзектілігі жайлы айтып кетеді. Ойынның түрін анықтау аргументациясы. Адам өміріндегі ойынның ролі. Команда құру. (5-7 адамнан). Әртүрлі жетондар таңдау арқылы командаға бөлуге болады.

Ойынның ережесімен таныстыру.

Сіздер әртүлі планеталардан келген қонақсыздар. Өмірдің мәні жайлы сіздердің планеталарыңыздың түсініктері әртүрлі. Сіздер осы маңызды мәселені талқылауға жиналып отырсыздар. Қазір сіздерге сіздердің планеталарыңызда өмірдің мәні мен құндылықтарын анықтайтын әртүрлі түсініктер ұсынылады. (қатысушыларға «отбасы» «махаббат», «мамандық», «шығармашылық», «қанағаттану», «достық» «қоғамға қызмет ету», т.б. сөздер, сонымен қатар өмірдің мәні мен құндылығы жайлы айтылған данышпан адамдардың қанатты сөздері ұсынылады)

5-10 минут аралығында әрбір топ өз планетасының атын, тұрғындарының өмір салты туралы талқылайды. Қанатты сөздерге сүйене отырып, өз пікірлерін айтады. Ең маңыздысы қандай адамдар, олар ең маңыздысы қандай заңмен өмір сүретіндігін баяндап берулері қажет.

Қатысушылар өз командасын таныстырады, басқа командалар сұрақ қойып, нақтылауға, сынауға болады. Дисскуссия жүргізуге болады. Тыңдаушыларды мақсатты түрде топтық дискуссия, диалог жүргізу ережесімен таныстырып отыру қажет.

Ойынды қорытындылау. Жетондар жинау арқылы «Қай планетаға ұшып барғыңыз келеді?» деген сияқты сұрақтар қою арқылы ұнаған топты анықтауға болады.

Қорытынды. Өмірдің мәнін іздеу үшін әркім өз өміріне жауапкершілікпен, саналылықпен қарау қажеттігін айту.
103.Кедергілерді жеңуге арналған ситуациялық ойын «Өмір неткен керемет!»

Мақсаты: Қатысушыларға жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтар негізінде рухани -адамгершілік қасиеттері мен мінез-құлық нормаларын меңгертіп, өзі әрекет ететін тұлғалармен табиғи жағымды қарым-қатынас жасап, өмірдің мәнін түсіне білуге, өмірді сүйе білуге деген сыни көзқарасын қалыптастыру

(Көңілді музыка ойнайды. Ортаға қатысушылар шығады)

Өмір гүлі: Зеңгір көктем

Нұрын төккен

Ортақ біздің күніміз.

Жайнап өскен,

Жайдары өскен,

Біз өмірдің гүліміз!

Табиғатымыз, жеріміз қандай тамаша!

Неткен сұлулық,әсемдік! Өмір сүру қандай керемет!!!

Ұнатамын өмірдің ой-қырларын,

Сауық құрып, сайрандап, той қыламын.

Өмір керек көлеңке, шуағымен,

Өмір керек! Өмір керек қызығымен!

Мұғалім: Балалар, Тынышталыңдар! Біздің сыныбымызға жаңадан оқушы келді. Есімі Жания болады. Танысып қойыңдар. (пауза) сабаққа дайындалып отырыңдар. Жания бос орынға отыра ғой. (Мұғалім шығып кетеді. Оқушылар Жанияға кекесінмен қарайды, бос орынға отырғалы жатқанда оған, бір оқушы «Бұл жер бос емес»-деп, сөмкесін қоя салады, екінші оқушы «бұл жер де бос емес» деп, отырғызбайды, сосын қоңырау соғылған соң, Жания бір орынға отырады). Үзіліс кезі.

1-оқушы: О-О, мына біздің Қыз Жібегімізді қараңдар! (Өрілген шашына тиіседі)

2-оқушы: Не ұнамай қалды ма? Сен өзіңді ерекшемін деп ойлама. Бізден асып ешқайда бармайсың.

Жания: Мен өзімді біреуден артық көруді мақсат етпеймін!

3-оқушы: Мына «Ботаниктің түрін қараңдар, өзінше, ия?»

Мұғалім: Ал, балалар, сабағымызды бастаймыз. Бүгін « Өмірдің мәні неде?» деген тақырыпта дискуссия өткіземіз. Әрине, осы сөздердің мағынасын әр қайсысымыз әртүрлі түсінеміз. Ойымызды, пікірімізді толық айтуға тырысайықшы.

1-оқушы: (қолын көтеріп) Меніңше, өмірдің мәні - молшылықта, ал, молшылықтың кілті - байлықта, дер едім. Бай адамның алдында барлық есік ашық. Ол үшін алынбайтын қамал, аспайтын асу жоқ.

Мұғалім: Жарайды, келесі пікірді тыңдайық

2-оқушы: Ал, мен әнші болуды армандаймын. Егер болашақта «жұлдыз» болсам, есімім халық аузында болады. Жүрген жерімде құрмет, қошемет! Атақ-даңқың жер жаһанға тараса, меніңше өмірдің мәні де осында. Мұғалім: Түсінікті...

3-оқушы ( қолын көтеріп) Ал, меніңше өмірдің мәні-билікте. Қолында билігі бар адамның сөзі де өтімді, ісі де өнімді. Билік-сиқырлы таяқша сияқты, сілтеп қалсаң, айтқаның орындалады.

Мұғалім: Жания! Сен үндемей отырсың ғой. Сені де тыңдайық. Жания : Өмірдің мәні-жақсылық істеуде деп ойлаймын. Тек жақсылық қана адамға әрқашан қуаныш әкеледі. Бар ғұмырын тек жақсылық істеумен өткізгендер ғана, рақат өмір сүретін сияқты. Тек жақсылық істейтіндердің ғана әрқашанда жүздері жарқын, көңілдері шат болмақ. Біз барлығымыз бір-бірімізге махаббат, жылы сезім сыйлауымыз керек. (Барлығы күледі)Жания: Мұғалім, кешіріңіз, мені мына сыныпта ешкім түсінбейді,-деп шығып кетеді.

Мұғалім: Балалар! Жанияны бекер, босқа ренжіттіңдер ғой. Бұларың не? Ал, шынына келсек, Жанияның сөзі нағыз ақыл болды, сендер құлақ салмадыңдар. Ақыл адамға мәнді өмір сүру үшін берілген, балалар. Ойланыңдар! (Мұғалім шығып кетеді. Қоңырау, оқушылар сахнадан кетеді.) Сахнаға Жанияның әкесі және анасы шығады. Соңдарынан Жания келеді.Әкесі: (газет оқып отыр) Жания балам, бүгін ерте келдің ғой? Не болып қалды?

Жания : Әке! Мен жаңа мектепке барғым келмейді. Дискуссия жүріп жатқанда, мен өз пікірімді айтқанда, барлығы күлді. Сыныптастарым мені түсінбейді.

Анасы: Жанияжан ! Соншама не болып қалды?

Жания: Сыныптастарым мені күлкі қылды.

Анасы: Ту-уф! Сен соны да проблема қылыдырып отырсың ба? Ең бастысы оқуыңды жақсы оқисың, қалғанын қайтейін деп едің? (Телефон шырылдайды, әкесі шығып кетеді,)Анасы: Мен әкеңе бірнәрсе айта қояйыншы ,-деп анасы әкесінің соңынан шығып кетеді)Жания: Әрине, әке-шешеме менің мәселем проблема емес, құрбыларым мазақ қылады, сонда мені кім түсіну керек? Не істеймін? (сахнадан шығып кетеді)

Талқылау:

Жанияны неге оқушылар қабылдамады?

Сіздің сыныпта осындай жағдай болса қалай әрекет етер едіңіз?

Мұғалімі қандай қателік жіберді?

Ата- анасы болсаңыз не істер едіңіз?

Оқушыға қалай көмек көрсете аласыздар?

Тыңдаушылардың ойынан кейін «Мен қоғамның бір бөлшегімін » тақырыбында топтық жоба қорғайды .

Тренер: Қараңдаршы! Біздің әлем жақсылыққа, мейірімділікке, әсемдікке толы. Бұл өмірде адамдардың жақсы өмір сүруіне деген құндылықтары бар. Солардың арқасында адам жақсылыққа талаптанады. (Құндылықтар бір-бірден сахнаға шығады).

Олар:

Әрқайсымыз осы құндылықтарды бағаласақ өмірдің кереметтілігін сезіне аламыз. Өмір сүру қандай тамаша! Өмірді сүйіңдер, құрметті әріптестер!

Сіздердің сезім мен эмоцияларыңыз құмыра ішіндегі қан тамыры деп елестетіңіз. Құмыраның түбінде ең маңызды, ең басты мазмұны жатады екен. Ал, бізге жақсы болғанда, осы қан тамырын шығара алмаймыз. Ал, бізге жаман болғанда, оның ернеуінен төгіліп жатады.

Ең түбінде IY қабат:

Баланың базистік талпынысы:

-Мен жақсымын

-Мен сүйіктімін

-Мен бұл-мен,-деген қабат.

III қабат қанағаттанбаған:

Қажеттіліктері, махаббатта, түсіністікте, аяушылықта, құрметтеуде, назар қоюда. Бұл қажеттіліктер әрбір адамда «еркін болу» керек. ( Біздің өмір сүруге құқығымыз бар. Бұл –өмірді сезіну.

II қабат

-ауыртпалықты сезіну

-реніш

I қабат

Бұл сезімдер бізді физикалық тұрғыдан бүлдіреді. Ал, бала қасында не бар соны қиратуы мүмкін. (ойыншық, жиһаз т.б.)

Бұда -жағымсыз мінез-құл -айғай-истерика

Өмірге деген сезім сөнбеу үшін, оның позитивті көзқарасын тудыру керек. Бала қандай солай қабылдап, оны жақсы көріп, құшақтап, аймалау қажет.

Рефлексия
104.«Қорап» жаттығуы

Өз тілектері бойынша 3 қатысушы ортаға шақырылады. 1 қатысушы аяғын 2 аяқ киім қорабына салады, ал, 2 қатысушы екі жағынан аяқтарын салып, бөлмеде жүрулері керек.

1-тапсырма, екі жағындағылар бір-бірімен ақылдаспай бөлмеде жүреді;

2-тапсырма, екі жағындағылар ақылдасып жүреді. Соңынан талқылауға сұрақтар қойылады:

-Қозғалуға ыңғайлы болды ма?

-Қай қатысушыға жылжу қиынырақ болды?

-Ортадағы ойыншы қай кезде жеңіл, сенімдірек жылжиды? Екі жағындағы қатысушылар қозғалуға көмектесе отырып бір бағытта жүргенде ме, әлде, әр қатысушы өз бағыты бойынша қозғалғанда ма?

Тренер: Ортадағы адамның жағдайында бала тұрады. Бір жағында -мектеп өз тәрбиедегі істерімен, талаптарымен, міндеттерімен, күтілетін нәтижесімен, ал екінші жағында- отбасы, тәрбиедегі өз тәсілдерімен, көзқарасымен, күтетін нәтижесімен тұрады. Бала мектеп пен ата-ананың күтетін нәтижесіне сәйкес келіп, ата-ана мен мектептің талаптарын орындауы қажет. Баланы тәрбиелеу мен оқытудың нәтижелілігі, педагогтар мен ата-ананың ынтымақтастығы мен түсіністігіне байланысты. Біз 2 топқа бөліндік, әрбір топ жеке патшалық болып есептеледі.

1. Ата-аналар патшалығы;

2. Педагогтар патшалығы.

Әрбір мемлекеттің өз белгілері (гербтері) болады, әр патшалықтың тұрғындары өз елтаңбасын құруы керек. (А3 қағазына әрбір топ өз таңбасын салып, таныстырады.)

Ата-аналар патшалығы Педагогтар патшалығымен шекаралас жатыр. Патшалықтың тұрғындары бір-біріне экономикалық, политикалық жұмыстармен саяхатқа жиі барып тұрады. Мұндай сапарлар кейде қызықты, сәтті болады, ал кей кезде онша жағымсыздау болады. Әрине үйде, өз туған территорияңда, өз патшалығыңда болғанда қандай сезімде, ал басқа мемлекетке өз көзқарасыңмен, ережеңмен, өз заңыңмен барғанда қандай сезімде боласың? Әртүлі жағдайда біз әртүрлі сезімді бастан кешіреміз. Әрбір топ 1 парақ қағазды 2 бөлікке бөліп, 1-бөлікке өз патшалығында болғанда қандай сезімде болатынын, ал, 2-бөлігіне басқа патшалыққа барғанда қандай сезімде болатынын жазады.

Талқылау. -Әртүрлі мемлекеттің сезімдері ұқсас келеді. Өз туған территориямызда біз қауіпсіздік, жайлы сезінеміз, ал басқаның территориясында- түсініспеушілік бола ма деген қорқыныш, қобалжу сезінеді екенбіз.
107.«Күту» жаттығуы

Ата-аналар патшалығының тұрғындары әрбір күні өздерінің сүйікті балаларын Педагогтар патшалығына жіберіп отырады. Патшалық тұрғындары әруақытта кішкентай тұрғындардың оқуы мен тәртібі бойынша әңгімелесіп отырады. Әрбір патшалықтар бір-бірінен нені күтеді? Әрбір топ, педагогтар ата-анадан, ата-аналар педагогтардан не күтеді, соны жазу. Талқылау.

Патшалықтар көп жылдан бері өмір сүріп келеді, кейде конфликтіге келіп қалады, кейде, татуласады, кейде бір-біріне кінә тағады, кейде өз-өздерін ақтайды. Уақыт өткен сайын бәрі өзгеріп, әлем дамып, жаңарып жатыр. Жалғыз, бөлек-бөлек өмір сүру қиындап барады. Кейбір тұрғындар жалпы мәселе мен сұрақты бірге шешу үшін патшалық-мемлекеттерді біріктірейік деп ұсыныс айтып жатыр, ал, бірақ кейбір тұрғындар бірігуге қарсы. Осы сұрақты шешу Бірігуге қарсы ма, қарсы емес пе анықтау үшін референдум өткізуіміз қажет. Әрбір ойыншы қағазға (бюллетень) «қарсы» немесе «қарсы емес» деп жазып, бюллетенді «дауыс беру жәшігіне» салады.

Талқылау: Неліктен бір мемлекет болып бірігу қажет? Оның қандай нәтижесі бар?

Көптеген тұрғындар бірігуді қолдады. Осы сәттен бастап бірлескен патшалық-мемлекетпіз. Бізге енді министрліктер тағайындауымыз қажет.

Олар: Қарым-қатынас министрлігі (1-мұғалім,ата-ана),

Білім министрлігі (1-мұғалім,ата-ана),

Тәрбие министрлігі (1-мұғалім,ата-ана). Олардың жұмыстарын жоспарын құрып, талқылау.

Скульптура «Отбасы және Мектеп ынтымақтастық»

Біз министрліктерді құрдық, біздің біріккен мемлекетіміз формалды болмас үшін қарым-қатынасымызды шынайы өмірде көрсете білуіміз қажет. Барлық туындаған проблемаларды жиналыстарда шешіп отыруымыз қажет. Ол үшін «Отбасы мен Мектеп ынтымақтастық» скульптурасын құруымыз қажет. Барлық қатысушылар скульптура құрады.

Рефлексия.

Сендер джунглиге тап болдыңдар. Ауа - райы тамаша, күн жарқырап тұр, күн ыстық, әрі қапырық. Міне, самал жел соқты. Алдымыздағы адамның арқасына жеңіл қол қимылын жасаңдар. Жел күшейе бастады. Арқаға қаттырақ қимыл. Ураган. Арқаны дөңгеленіп, қатты қимыл жасаймыз. Сосын жаңбыр тамшылай бастады, (қолдың ұшымен массаж жасау) Бұршақ жауа бастады. Саусақ ұшымен қаттырақ соғу. Қатты нөсер жауды, ұсақ жаңбыр, ураган, жел күшейді, ақырындай бастады, табиғат тыныштанып, күннің көзі жарқырап шыға бастады.

Медитациялық ән. Дыбыс байланыстарын жақсартуға, қобалжу сезімінен арылуға жақсы әсер етеді

1. Армандастар-(Бе-бе-бе )

2.От улыбки (Кар-кар-кар)

3. Пусть бегут (Гав-гав-гав)

4. Мы желаем счасья вам (Мяу-мяу-мяу)

Жарайсың! Стресс кезінде өз-өзіне сенімділік қалыптастыру.

Әркім өзіне жұп тауып, ішкі және сыртқы шеңбер құру. Ішкі топтағы мұғалім сыртқы топтағы жұбына өз жетістігін айту, кім тыңдап тұр, әрбір жетістігін атағанда саусағын бүгіп «ал, сен бұл үшін жарайсың-1, жарайсың -2» -деп жалғастыра береді, сосын кезек ауыстырылады. Жүргізушінің белгісі бойынша ішкі шеңбер жылжып, орнын ауыстырып, ойын жалғастырады.

Сұрақтар:

- өзің жайлы жақсы жетістіктерді есіңе көп түсірдің бе

- өзіңе жақсы сөздерді не үшін айту қажет?

- өзіңнің жұптасыңнан не үйрендің?
110.«Мен қандай жетістікке жеткім келеді?» жаттығуы

Мақсаты: Жетістікке жетуге бағыттау.

Нұсқау: Бірнеше минут тыныштықта отырып, қандай жетістікке жеткілерің келеді, сол жайында ойлаңдар. Осы жайында топқа іс-қимыл арқылы қалай жеткізер едің? Қалғандарының мақсаты, не жайлы айтты соны табу.

Сараптау:

- Саған ең маңызды мақсатыңды таңдау қиын болды ма?

- Өз мақсатыңа жете алатыныңа сенімдісің ба? Ол үшін не істеу керек? - Еш сөзді қолданбай өз мақсатыңды айтқаныңда өзіңді қалай сезіндің? - Сенің мақсатың өте ауқымды емес пе, немесе тым ұсақ емес пе?

Мақсаты: Педагогтардың эмоцияналды және көңіл-күйлерін көтеруге, кәсіби жанудың алдын алу,топтасып жұмыс істеу жүйесін әрі қарай дамыту.

Жоспар:

1.Жаттығу "Хор"

3.Оқушы көзімен

4.Арт-терапиялық жаттығу."Кезекпен сурет"

5.Жаттығу "Комплимент"

6.Жүргізілген жұмысты қорытындылау.

Жүргізуші: Саламатсыздар ма қымбатты ұстаздар! Біздің көбіміз яғни барлығымыз биікте ғажайып болғымыз келеді. Ал енді осы "ғажайып" дегеніміз не? Біздің бүгінгі кездесуімізде осы ғажайып сөзінің педагогикалық тұрғыдан талдап көрейік. Енді барлығымыз "Ғажайып" сөзіне ұқсас бір-бір сөзден сөз айтып көрейік. Қатысушылар, мысалы мына сөздерді айтуы мүмкін: идеал, үлгі, нәзікке ұқсас, бір бағыттағы, ескерткіш, сондай бір өте жақсы, т.б.

Жүргізуші: Жұмысымызды бастамас бұрын, танысып алайық, әрбір қатысушы өз атын айта отырып, бойындағы жақсы қасиетін айта кетеді. Келесі қатысушы алдыңғы қатысушының атын, жақсы мінезін айта кетеді.

Келесі жаттығуымыз "Хор"деп аталады. Залдан бір қатысушының сыртқа шыға тұрғанын өтінемін, залда қалған қатысушылар бір төрт жол тақпақтың сөздерін бөліп-бөліп алады. Сыртқа шыққан адам келген кезде бір, екі, үш деген нұсқаудан кейін әрбір қатысушы өз сөздерін айтады. Сырттан кірген адам қандай тақпақ екенін табу керек. Бұл біздің сергіту жаттығуымыз болатын.

Келесі жұмысымызға көшелік. Бірінші бөлім бойынша біз қандай ғажайып не екенін айқындауға тырыстық. Тақырыбымызды одан әрі ашу үшін, балалардың көзімен, яғни оқушы көзімен ғажайып деген ұғымды түсүнуге тырысып көреміз. Екі топ қатысушылары: бірінші топ - бастауыш оқушылары, екінші топ - жоғары класс оқушылары. Жайлы, жақсы отырып алыңыздар, екі қолдарыңызды тізеге қойып, орындыққа арқаларыңызды тигізіп орнықты отырып, көз алдыңызға бастауыш және жоғары класс мұғалімдерінің қандай болатындығын елестетіңіздер. Енді әр бір топ өзара келісіп, шешімге келіп мұғалімнің төрт жақсы қасиетін қағазға жазып орталарыңыздан біреу шығып қорғап шықсын.

Қорытынды: "бастауыш оқушылары" тобының пікірі : мұғалім мейірімді, әдемі, көңілді, шыншыл болу керек.

"жоғары класс оқушылары" тобының пікірі: өз мамандығының кәсіби шебері, ұйымшыл, қатаң, қазіргі талапқа сай болу керек.

Жүргізуші: Ал енді сіздер үлкен адам кейпіне еніп, тәжірибелі ұстаз болуға тырысыңыз. Екі топ бірігіп, мұғалімдерге берген оқушылардың сапаларын талқылап ашып көрелік. Тақтаға жазамыз. Біздің мысалда болған төрт сапа шыншыл, қатаң, кәсіби шебер, ұйымшыл, осы сапалар біздің бойымыздан табылады деп ойлаймыз.

Енді келесі жұмысымызға көшелік ол - арттерапиялық жаттығу "Шеңбер бойынша сурет». Біз қазір ақылдаспай біртіндеп шығып мұғалімнің суретін саламыз.

Сурет бойынша қорытынды: идеялды мұғалімнің суретін саламын деп кім пайда болды... «әрдайым көріп жүрген мұғалімнің бейнесі.

Бүгінгі шыққан нәтиже жемісіне оралатын болсақ педагогтардың мықты жақтарын тағы да бір еске түсіре отырып, бір-бірімізге "Комплимент"айтайық.

Жүргізуші: Егер тақырыпқа келетін болсақ,"ғажайып"деген түсінік бір нәрсенің біткенін, болғанын білдіреді. Бірақ біздің жолымыз біткен жоқ, біз сіздермен әрдайым қозғалыстамыз. Кез келген мақсатқа жеткенде біздің алдымыздан жаңалықтар ашылады, жаңалықтың шеті жоқ.

Мен сіздерге шығармашылық табыстар тілеймін!
112.«Кеденшілер мен ұрлап өткізушілер» жаттығуы

Бір адам ұрлап өткізушінің рөлін ойнайды. Ол бөлмеден шығады және қайтадан басқаларға оралады, яғни кеденшілерге. Ол бөлмеден 5 рет шығады, бір оралғанында (қайсысында - оны өзі таңдайды) оның киімінің ішінде кішкентай заты бар (мысалы, ең үздік ұрлап өткізушіге сыйлық) конверт жабыстырылған болуы керек.

Кеденшілер ұрлап өткізушілерді тексеруге құқықтары жоқ. Тек қана әр түрлі сұрақтар қоя алады. Кеденшілердің тапсырмасы - келген қай ұрлап өткізушіде конверт жасырылғанын білу.

Әр кеденші өзінің пікірін жазады. Сосын әрқайсысы осы деген, тек екі келушіні көрсете алады.Ұрлап өткізушінің рөлін кезекпен бірнеше қатысушы ойнайды.

Қорытынды: Өздеріңе қай топта жеңіл болды және әр қатысушы өз мінез-құлқын қалай көрсете алды? Ұрлап өткізушілер сендерде кеденшілердің алдында қорқыныш, қобалжу сезімдері болды ма?
113.«Жақсы тілектер айту» жаттығуы

Тыңдаушылар 2 бағанға тұрады. Бір тыңдаушыдан шығып, көзін жұмып 2 бағанның ортасынан жүріп өтеді. Өткен кезде әуенмен 2 бағанда тұратын тыңдаушылар бір-бірден құлаққа жақсы тілектер сыбырлайды.

Мақсаты: қарым-қатынас стратегиясын және қоғамда өз-өзін ұстау мәнерін ойлап табу.

Жүргізуші: «Біз қазір әрқайсысымыз шеңбер бойынша өз аттарымызды айтым, өзіміз жайлы бір ауыз сөз айтамыз. Оның алдында әр қатысушы өзіне бір қағаз (табличка) алып, соған өз атын жазады. Ол міндетті түрде сіздердің аттарыңыз болуға тиісті емес, сіз басқа да қалаған атты жазуыңызға болады. Егер сіз басқа ат алсаңыз, бірінші өз шын атыңызды атаңыз, сосын неліктен атыңызды ауыстырғаныңызды түсіндіруге тырысыңыз. Мүмкін осы алған аттары оларға тіпті қажет емес болар, бірақ әрқайсысы қағаз алып, басқа атпен өзі туралы біраз айтып кетуіне болады. Сонымен, бастаймыз».
«Сыйқыр сөз»

1. Мысалы, біз қобалжығанда, біз өз ішімізден осы сыйқыр сөзді айта аламыз және сонда өзімізді сәл болса да, сенімді және сабырлы сезінеміз. Ол әртүрлі сөздер бола алады: «тыныштық», «салқын самал» жәнет.б.. Ең бастысы сізге көмектессе болды.

Аяқталысымен жүргізуші барлық қатысушылардан қандай «сыйқырлы сөз» болғанын және олар сол кезде не сезінгендерін сұрайды.

2. Сабырлыққа келудің тағы да бір тәсілі бар. Сізде қобалжу, қысым түсіретін жағдайды есіне түсіріңіз не ойлап табыңыз. Өз ішіңізден бірнеше рет, сіз өзіңізді жақсы, сабырлы сезінетіңізді айтып кетіңіз. Бірақ бұл сөздер әрине оң болуы тиіс, мысалға «мен қобалжымаймын», «мен сабырлымын» және т.б.

Жаттығу біткен соң, жүргізуші қатысушылардан қандай сөз тіркестерін қолданғандарын, не сезінгендерін және егер қиын болмаса, естеріне қай жайттар түскенін сұрайды

Берілген жаттығу топтағы сенімді атмосфераның болуына, өз-өздерін реттеуге және осыдан кейін топ қатысушылары өз сезімдерін ашық және сенімді білдіреді.

Мақсаты: вербалды деңгейде бірін-бірі түсінуді үйрену үшін.

Қатысушылар бір-бірден тізбекке тұрады. Жүргізуші тізбектің соңына тұрады. Осылайша, барлық қатысушылар бір-біріне арқаларымен тұрады. Иыққа қағыспен қатысушы алдында тұрған қатысушыға қарауды ұсынады. Содан кейін ол ым-ишара арқылы бір затты көрсетеді (сіріңке қорабы, пистолет, волейбол добы және т.б.). Бірінші қатысушы екінші қатысушыға қарайды және жаңағы иық қағысымен оның қарауын сұрайды, сосын затты көрсетеді және сол сияқты ары қарай ақырғы қатысушыға дейін. Ең ақырғы қатысушы сол затты атайды. Шарттары: барлығы да дыбыссыз орындалады, тек қана ым-ишара арқылы, тек қана қайталауды сұрауға болдады және қатысушылар кезегі жетпей бұрылмауы керек.

Талқылау кезінде қойылатын сұрақтар:

Қатысушылар бір-біріне әдепті болды ма?

Кімге өз досын түсінуге қиын болды?

Мақсаты: күнделікті өмірде болмайтын қарым-қатынастың тәжірибесін алу.

Екі қатысушы бір-біріне арқаларымен отырады және осы жағдайда 3-5 минут әңгіме құрады. Аяқталысымен олар өз сезімдерімен бөліседі.

Талқылау кезінде қойылатын сұрақтар:

осы әңгіме күнделікті әңгімеге ұқсады ма, мысалы, телефондық әңгіме, қандай айырмашылықтар бар?

әңгіме құру оғай болды ма?

әңгіме қалай болды - ашық па әлде жоқ па?

Қалғандары да дәл осылай істей алады.

117.«Қолтырауын» жаттығуы

Мақсаты: басқаларға күлкілі, ретсіз болып көрінуден арылу.

Көбі адамдар қоршаған ортаға күлкілі болып көрінуден қорқады. Осы ойын қорқыныштан арылудың құралы ретінде ұсынылып отыр. Топ екі топқа бөлінеді. Бірінші топ бір сөзді не сөз тіркесін жасырады да, келесі топ - өзінен бір адамды сол табуға шығарады. Топтар кезекпен сөздерді жасырады.

Талқылауда:

Көрсетуге қиын болды ма?

өздерін қалай сезінеді?

Ойын аяқталысымен қандай сезімде болды?
118.«Ыстық орындық» жаттығуы

Мақсат: өзіне деген оң және теріс айтып салуларды адекватты түрде қабылдау.

Жүргізуші топ қатысушыларына бір адам туралы өз ойларын айтуға ұсынады. Бір-бірі туралы осылай айтуға болады: «сен бірдеңені істегенде, не айтқанда былайда былай, менде осындай да сезімдер қалыптасады, және маған осы былай, а былай болуы мүмкін еді». «Ұнайды», «жақсы», «жаман» деген айтулардан аулақ болуға тырысу.

Бір қатысушы өз тілегі бойынша ортаға отырады. Содан барлығы айтып болған соң, қатысушы өзі туралы естігенде не сезінгенін айтады. Қатысушылар кезекпен айтады, ал ортаға ыстық орындыққа тілектері бойынша отырады.

Талқылау кезінде қатысушылар өз сезімдермен бөліседі, олардың бір-біріне деген қатынастары осы жаттығудан қалай өзгерді.

Неліктен кейбіреулері отырған жоқ?

Мақсаты: Эмпатия мен сенім секілді сезімдерді жетілдіру.

Барысы: Қазір біз ғажаптарға толы, жайдарман әрі сиқырлы орманға айналамыз. Екі топқа бөлінеміз: орман-тоғай болып екі қатарға тұрамыз. Біздің қолдарымыз – орманда серуендеп келе жатқан адамды нәзік, абайлап қана сипалайтын ағаштардың бұтақтары болады. Ал енді барлықтарыңызды бір-бірден осы сиқырлы орман ішінен өтуге шақырамыз, ал қалғандарың серуендеуші адамның басынан, қолынан, арқасынан сипалап, сиқырлы ағаштар болуға шақырамыз.

Сараптама:

Орман ішінен өткенде, басқа қатысушылар сізді сипағанда қандай сезімде болдыңыз?

Сиқырлы ағаштар болғаныңызда қандай сезімде болдыңыз?

Жаттығуға дейінгі және жаттығудан кейінгі сезімдеріңізбен бөлісіңіз.
120.«Жеміс-жидек» жаттығуы

Мақсаты: Ұжымға, топқа келген бөтен адамға бейімделуіне көмектеседі.

Жеміс-жидектер аттарын айтып шығады. Алдында айтылып кеткен жеміс-жидек қайталанбауы керек. Барлығы өзіне жеміс-жидек таңдап болғаннан кейін, қатысушылардың ішінен өз еркімен бір адам ортаға шығады да, осы топтың ішіндегі айтылған жеміс-жидектерді қайталап шығады. Егер қайталай алмаса, ойынға қатысушылар айыппұл төлеуін талап етеді. Егер қайталай алса, онда ол адамға қошемет көрсетіледі. Бұл жаттығудың бөлігінде есте сақтау, зейінмен жұмыс істейді. Жаттықтырушы ортада тұрады, ал топтың ішіндегі қатысушылардың біреуі ойынды бастайды.
121.«Карусель» жаттығуы

Мақсаты: Бұл ойын әрбір адамның сауаттылығын, мінез, көңіл-күйін, салауаттылық қабілетін өзгерте білуіне, салауаттылық арқылы өзгелермен еркін араласу қабілеттерінің дамуына көмектеседі.

Тренинг барысы: Топ мүшелері екіге бөлінеді: Бірінші топ ішкі, екінші топ сыртқы болып бөлініп екі шеңбер жасайды. Жетекшінің берген белгісі бойынша олар тоқтайды да, екеуден ішкі топ және сыртқы топ бір-біріне қарсы тұрған адамдар бірігеді. Әрбір топқа кезекпе-кезек жетекші белгілі бір роль беруі керек. Мысалы: сатушы – сатып алушы, мұғалім – оқушы, дәрігер – қаралушы, жол полициясы – жүргізуші, әкесі – баласы, анасы – қызы. Бұл ойын әрбір адамның өзінің мінезін, көңіл-күйін, салауатты өмірге қабілетін өзгерте білуіне, осы арқылы өзгелермен еркін араласу қабілетінің дамуына көмектеседі.
122. «Өзін-өзі таныстыру» жаттығуы

Мақсаты: Топтағы адамдармен танысу және қандай көзқараспен қарайтынын, топқа өзін қалай ұстайтынын бақылау.

Адамдарды шеңберге тұрғызып, бірін-бірі қолдарын ұстап тұрып өзінің атын айтады да, оны кім қойды, оның шығу тарихын, өзінің атының қандай мағына беретінін айту. Атының бас әрпіне байланысты қандай жақсы қасиеттерді жатқызуға болады, соны айтады. Енді алақан сипаған кезде қандай сезімде болдыңыздар. Алақан сипаудың да өзіндік психологиялық ерекшеліктері бар екен.
123.«Ауадағы сұрақтар» жаттығуы

«Ауадағы сұрақтар» тәсілін қолданамын. Бұл ойын түрінде жүргізілетін тәсіл. Мұғалімдерге шар үлестіріліп беріледі, бір сұрақ ойлап, оның жауабын шарға жазуды сұраймын. Шардың шетіне өз есімдерін жазып қоюды ұмытпауы тиіс. Мұғалімдер шарларды бір-бірімен алмастырады. Шардағы жазылған жауаптарға сұрақ қояды. Өз жауабы жазылған шар өзіне қайтып келгенше қайталай беруге болады. Өз шары өзіне қайтып келген соң, сондағы сұрақтарды төмен және жоғары дәрежелі деп екіге топтастырады. Бұл тапсырманың идеясы - шарларда жазылған сөздерге түрлі сұрақтар жазу және олардың түрлерін анықтау арқылы ашық және жабық сұрақтарды қою дағдыларын қалыптастыру. Сонымен қатар, бұл тәсіл мұғалімдерді белсенді іс-әрекетке жетелейді. Қызықты жаттығу ретінде де қолдануға болады.

Тиімділігі: ынтымақтастық атмосферасын, жылдамдықты, жүйелілікті, сыныптағы жағымды ахуалды қалыптастырады. Бұл жаттығуды әсіресе «Сыныптағы психологиялық ахуал, Оқушыларды ынталандыру, «Ынтымақтастық атмосферасын орнату» тақырыптарын өткенде қолдану тиімді.

Сипаттама: тыңдаушылардың әрқайсысы постерге ортақ сурет салуға өз үлесін қосады. Әр қатысушы кезек-кезекпен бір сызықшадан (фигура, кескін) қаламның ұшын қағаздан алмай жалғастырып кету керек. Әр адамға 10 секунд уақыт беріледі. Басты шарт қаламды қағаздан үзбей сурет салу. Сызықтар бір бірімен қиылысуы мүмкін. Әр түсті маркер қолдануға да болады. Бұл жаттығуды топ болып орындаса да болады. Мен бұл жаттығуды өз тобымдағы мұғалімдермен орындадым.

Нәтижесі: тыңдаушылар бұл жаттығуды ұнатты, олар салынған суретте әрқайсысының үлесі бар екендігін сезініп, соңында өз саяхаттарының қайдан бастау алып, жолда қандай кедергілер және қызықты оқиғалар кездескенін анықтап, қайда келіп тоқтағанын сипаттап айтып берді.

Мақсаты: топтың ұйымшылдығын, ынтымақтастығын күшейту, ашықтық

атмосферасын қалыптастыру. Топ мүшелері дөңгеленіп отырады: әрбіреуінде

қағаз бен қарындаш дайын болуы тиіс. Мұғалімдерге өздеріне қатысты үш сөйлем жазу ұсынылады. Бұл үш сөйлемнің екеуі шындық, біреуі жалған болуы тиіс. Барлық қатысушылар өз сөйлемдерін оқиды, қалғандары айтылғандардың шындық, не жалған екенін түсінуге тырысады. Барлық пікірлер негізделуі тиіс. Авторлар барлық мұғалімдердің ойларын тыңдап алған соң ғана түсіндірмелерін айтуы тиіс

Мақсаты: топ мүшелерінің ынтымақтастығын, ұйымшылдығын арттыру. Барлық қатысушылар кабинетте араласып жүреді, кездескен әріптесіне бірінші «сіз маған.... ұқсайсыз» (мысалы, сіз маған ақ көңіл мінезіңізбен ұқсайсыз, сіз маған табандылығыңызбен ұқсайсыз т.б.) (екі минут), содан соң «Сіздің менен айырмашылығыңыз...» (мысалы, сіздің менен айырмашылығыңыз еңбекқорлығыңызда, сіздің менен айырмашылығыңыз деген сөйлемдерді айтады. Қорытындысында біз негізінде бәріміз бір-бірімізге ұқсаймыз және өзіндік айырмашылығымыз да бар, ешкім бізге әр түрлі болуға тыйым сала алмайды.

Жүргізуші қатысушыларға кішкентай мейірімді ергежейлінің рөлін ойнауды ұсынады. Жүргізуші қол соққанда, қатысушылар қолдарының шынтақтарын бүгіп, саусақтарын алдына қарай созып «У» дыбысын қатты қорқынышты дауыспен айтады. Егер жүргізуші қолын ақырын соқса, «У» дыбысын ақырын айтады. Өздеріңіздің мейірімді ергежейлі екендеріңізді ұмытпаңыздар, аздап қана қалжыңдаймыз.

Қатысушылар екі топқа бөлінеді. Бір кенгуру тұрып тұрады, екіншісі – оған арқасымен тұрады, сосын отырып тұрады. Екі қатысушы да қолдарынан ұстайды. Әрбір жұптың міндеті осы тұрғыда, қолдарын айырмай, бөлмені секіріп, айналып шығу. (Қатысушылар рөлдерімен алмасады, сосын жұптарымен алмасады).

Қатысушылар екі қатарға бір - біріне қарама - қарсы тұрады. Бұл өзен жағалаулары. Қатарлардың ара қашықтығы қолдары бір - бірлеріне тимеуі керек. Өзенге кеме көзін жауып жүзіп келеді. Оның қозғалысы ақырын немесе жылдам болуы мүмкін. Жағалаулар қолдарымен кеменің қозғалысына ақырын көмектесуіне болады. Кеме жолды өзі таңдайды; айналуына, бұрылуына, оралуына болады.

Соңында кез келген жағалаудың шетіне тұруы қажет. Осы кезде басқа кеме жолға шығады.
130.«Алақанға жан бітір» жаттығуы

Жүргізуші қатысушыларға альбом парағына алақанын салып, оған жан бітіру керектігін ұсынады. Алақанға ауыз, көз..... салу. Саусақтарын бояу. Әрбір саусаққа ерекше есімдер ойлап тауып жазу. Соңында неге олай аттағандықтары туралы айтып беру.

Әрбір қатысушыға 5 бланкілі ашық хат (открытка) ұсынылады. Әрбір қатысушы 5 ойыншыға тілек жазулары керек. Ашық хатты әдемілеп безендіреді. Хат кімге арналғандығын жазады. Кімнен екені жазылмайды, құпия болып қалады. Ашық хат пошта жәшігіне салынады. Келесі күні жүргізуші жәшікті ашып, хатты хат иелеріне тапсырады.

а) «Жүйрік ой» жаттығуы 

Мынадай сауалдарға ойша өзіңізге ғана іштей жауап беріңіз: /музыканың ақырын әуені ойналады/ 

- Маған қажет қасиеттер, мыналар...... 

- Сол қасиеттердің кейбіреуі менің бойымнан табылады. Олар: ...... 

- Әлі де жетіспейтін, түзетуді қажетсінетін қасиеттерім, мыналар ..... 

- Менің жанымнан мына адамдардың табылғанын қалар едім, себебі ..... 

Рефлексия: бұл жаттығуды орындап болғаннан кейін қандай сезімде болғаныңызды айтыңыз. 
132.«Жағымды сөздер» жаттығуы

Мақсаты: Өзін-өзі одан әрі ашу, өзін - өзі тану, өзінің және айналасындағылардың психологиялық мінездемесін анықтау және талдау іскерлігін дамыту.

Қатысушылар шеңбер бойымен отырады. Жүргізуші жағымды сөздер айта отырып, кез - келген біреуге доп лақтырады. Допты алған ойыншы шеңбердегі қатысушылардың кез келгенін тыңдайды да, оған өз жағымды сөзін айтып допты лақтырады. Доп қатысушылардың бәрінде болып шыққанға дейін ойын жалғаса береді. Жағымды сөздер қысқа, ең жақсысы бір сөзден тұрса болады.

Талдау: Мақтау сөзді айту жеңіл болды ма? Мақтау сөзді естігенде өзіңізді қалай сезіндіңіз? Алған әсеріңіз қандай?

Мақсаты: Әр түрлі мамандық туралы білімді кеңейту.

Оқу орнының бір өкілі (арнаулы орта, кәсіптік, жоғары) орта мектеп түлектеріне алдында тұрған мамандықты алуды ұсынады. Тыңдаушылар сөз сөйлеу соңында сұрақтар қоюы мүмкін. Ойыншылардың бәрі кезекпен оқу орнының өкілі ретінде сөз сөйлеп шығады. Ұсынылған мамандықтар талданады.

Талдау: Қай мамандықтың өкілі ретінде сөйлеу қиындық келтірді? Қиындығы неде болды? Не туралы ойладыңыз? Қандай әсер алдыңыздар?

Мақсаты: Әр түрлі мамандық туралы нақтырақ білу.

Тақтаға топ ойыншыларына ұнайтын мамандықтардың 10 - 12 түрі жазылады. Жүргізуші ол мамандықтардың әрбіреуін көрсетіп, былай дейді: «Ол кім, көрсет?». Барлығы сол мамандыққа лайық ойыншыны көрсетеді.

Талдау: Лайық ойыншыны көрсетуде сіздерге не көмектесті? Қандай әсер алдыңыздар?

Мақсаты: Өзара сенімділік, топтың ынтымақтастық сезіміне зейін қою.

Жүргізуші мамандықтың аты жазылған қағазды бір ойыншының арқасына түйреп қояды. Қалғандары сол мамандықты бейнелеп көрсетеді. Қағаз түйрелген ойыншыны өзінің арқасында не жазылғанын табу керек.

Талдау: Не ұнады? Не ұнамады? Қай мамандықты көрсету қиын болды? Неге?

Мақсаты: Шығармашылықты, оның көрінуіндегі кедергілерді сезінуді дамыту. Топ қатысушылары шеңбер бойымен отырады. Шеңберде түсті қарындаш, бор, фломастерлер, парақтар бар.

Нұсқау: Мен «бастаймыз» деп айтқан кезде, әрбіреуіңіз парақ және сурет салуға қажет нәрселерді аласыз. Сурет салуға 15 секунд беріледі. Уақытты мен қадағалап тұрамын және 15 сек. соң сол жақтағы көршіңізге әрқайсыларыңыз өз парағыңызды беруіңізді сұраймын. Парақты алған соң сіз салынған суретті әрі қарай, мазмұнын дамыта отыра, кез –келген бағытта, тағы бірдеңелерді салуыңыз керек. Әркімнің парағы өзіне қайтып келгенше шеңбер бойымен жүріп шығуы керек».

Талдау: Жасалған жұмысты талқылау кезінде тренер топтың зейінін қатысушылардың күтпеген, дәстүрлі емес, өзгеше қабылданған сюжеттің өрбу сәтіне шоғырландыруына болады.

Келесі  жаттығуды ойдағыдай жасап көрсек сіздің позитивті  бейнеңіз «мұғалім таңбасынан» байқалады. 

 Әр топқа ақ парақ және пиктограммалар таратылады (күн, кемпірқосақ, «жедел жәрдем», жүрек, қолшатыр, магнитофон). Осылардың ішінде тек қана үш пиктограмманы пайдалана отырып ақ параққа «мұғалім таңбасын» жасап шығу қажет. Үш топ үш таңба жасап шығады және де әр топ өз таңбасын ұсынады.

 Кері байланыс сұрақтары:

жұмыс барысында қандай сезімде болдыңыз?

жұмысыңызға көңіліңіз толды ма?

таңбаңызға қарап тұрғанда қандай ой туады?
137. «Сыйлық»  жаттығуы

Тұлғааралық қарым- қатынасты дамыту және де ұжымдық ауызбіршілікті қалыптастыру       мақсатында жүргізіледі. Әр топ мүшелері тек қана қимыл мен ым   арқылы қасында отырған әріптесіне сыйлаған затты көрсету керек, ал      көршісі заттың атын атап сыйлықты алғыс білдіре отырып қабылдайды.

Мақсаты: Топ мүшелерінің логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.

Бәрі шеңбер бойымен отырады. Біреуі қандай да бір тақырыпта әңгіме бастайды (мысалы, детектив), бірақ тек бірінші сөйлем ғана айтады. Жанында отырған қатысушы екінші сөйлемін, оның жанында отырған үшінші сөйлемін және т.с. шеңбер бойымен орындалады.

Талдау: Жаттығу ұнады ма? Не ұнамады? Не қиындық келтірді? Қандай әсер алдыңыздар?

Мақсаты: Қатысушыларды ынтымақтастыққа тәрбиелеу.

Қатысушылар шеңбер бойымен отырады. Әркім қолдарын жұмып отырады, жүргізушінің бұйрығымен бәрі саусақтарын «ашады». Топтың қатысушылары бір - бірлеріне қарамай, бір ғана санды саусақтарымен көрсетуге тырысу керек. Қатысушылар бір - бірімен келісуге, «заңсыз» әдістермен өз әрекеттерін үйлестіруге ұмтылуларына тыйым салынады. Өз мақсаттарына жеткенше, ойын жалғаса береді.

Талдау:

Несі ұнамады?

Тапсырманы орындау оңай болды ма?

Қандай әсер алдыңыздар?

Мақсаты: Топ бірлігін нығайту.

Топтың барлық мүшелері бір ойыншының келтірген ырғағы сол қалпында, шеңбер бойымен кезектесе отырып шапалақтау арқылы қайталайды.

Нұсқау: Әркім өзінің алдына орындық қояды. Кімде - кім қандай да бір ырғақты тықылдатады. Жанында отырған адам сол ырғақты қайталайды және оған өзінің ырғағын қосады. Үшіншісі, алдыңғы екеуінің тықылдатқан ырғағын қайталап, өзінікін қосады және т.с. Ұмытып қалған немесе дұрыс қайталамағандар ойыннан шығады.

Ырғақты аяқпен де тақылдатуға болады. Ондай жағдайда биге барлығы қосылады.

Талдау: Жаттығу ұнады ма? Не қиындық келтірді? Біздің топты аз да болса біз сездік пе? Енді не сезінудесіздер?

Мақсаты: Ой жылдамдығын дамыту.

Қатысушылар шеңбер құрып отырады. Тренердің қолында доп.

Нұсқау: «Қазір біз бір - бірімізге доп лақтырамыз. Доп лақтырған адам мына үш сөздің «ауа», «жер» немесе «су» біреуін айтады, ал допты алған адам «ауа» деген сөзді естіген соң допты алса - құстардың аттарын, «жер» дегенде - аңдардың, «су» дегенде - балықтардың аттарын атайды. Ойын тез ойналу керек». Жұмыс барысында тренер қатысушыларды өз қарқындарын арттыруға қозғау саналады.

Талдау: Ойынды жылдам ойнау қиын болды ма? Сөз ойлап табу жеңіл болды ма? Не қиындық туғызды?
142.«Күтпеген сұрақ» жаттығуы

Мақсаты: Ойдың дәлділігін, өзгешелігін дамыту.

Нұсқау: «Қазір әркім өз орындығын алып, кезекпен шеңберге кіреді және кезекпен шеңберде қалғандардың әрбіреуінің қарсы алдына отырады да, күтпеген сұрақ қояды. Сұрақ берген соң оның жауабын күту керек».

Модификациялау болуы мүмкін: шеңбер бойында отырғандар, өзінің алдына келіп отырған ойыншыға сұрақ береді.

Талдау: Күтпеген сұраққа жауап беру жеңіл болды ма? Не ойладыңыз? Қандай әсер алдыңыз? Енді не сезінудесіз?
143.«Құпияны іздейміз» жаттығуы

Мақсаты: Өз бойыңда жасырылған ерекшелікті іздеу.

Ақылынан адасқан ғалым дәл сіздің көшірмеңіз тәрізді робот жасады. Сіздің сыңарыңыз бар жағынан сізге ұқсады. Бірақ ол – қастандық құралы болғандықтан, оны адамдардың, сіз деп қабылдағанын қаламайсыз.

Дәл сіздікіндей жасауға болмайтындай сіздің бойыңызда не бар? Сізді жақсы білетін адамдар сіздің орныңызға басқа біреуді айырбастағанын біліп қоюы мүмкін бе?

Сіз барлық құпияны аштыңыз, бірақ робот бәрін дәл көрсетіп берді. Сіз – ол сіз, сіздің көшірмеңіз емес екеніне жоқ дегенде өзіңізді сендіру үшін, ең соңында сіз қандай маңызды құпияны ашар едіңіз?

Талдау: Сыңарыңыздың бойынан қандай ерекшелікті көргіңіз келді?

Мақсаты: Өзін - өзі одан әрі ашу, өзін - өзі тану, өзінің және айналасындағылардың психологиялық мінездемесін анықтау және талдау іскерлігін дамыту.

Қатысушылар шеңбер бойымен отырады. Жүргізуші жағымды сөздер айта отырып, кез - келген біреуге доп лақтырады. Допты алған ойыншы шеңбердегі қатысушылардың кез - келгенін тыңдайды да, оған өз жағымды сөзін айтып допты лақтырады. Доп қатысушылардың бәрінде болып шыққанға дейін ойын жалғаса береді. Жағымды сөздер қысқа, ең жақсысы бір сөзден тұрса болады.

Талдау: Мақтау сөзді айту жеңіл болды ма? Мақтау сөзді естігенде өзіңізді қалай сезіндіңіз? Алған әсеріңіз қандай?

Мақсаты: Әр түрлі мамандық туралы білімді кеңейту.

Оқу орнының бір өкілі (арнаулы орта, кәсіптік, жоғары) орта мектеп түлектеріне алдында тұрған мамандықты алуды ұсынады. Тыңдаушылар сөз сөйлеу соңында сұрақтар қоюы мүмкін. Ойыншылардың бәрі кезекпен оқу орнының өкілі ретінде сөз сөйлеп шығады. Ұсынылған мамандықтар талданады.

Талдау: Қай мамандықтың өкілі ретінде сөйлеу қиындық келтірді? Қиындығы неде болды? Не туралы ойладыңыз? Қандай әсер алдыңыздар?

Мақсаты: Өзіңнің ішкі дүниеңді түсінудің алуан түрлі мүмкүндігін көрсету.

Жүргізуші: Сонымен, сөйлемдерді жалғастырамыз (шеңбер бойымен)

Мен – стакандағы су ...

Мен – әдемі гүл ...

Мен – еріп жатқан мұз бөлігі ...

Мен, балық сияқтымын ...

Мен, «О» әрпі сияқтымын ...

Мен – ән ...

Мен – соқпақ жол ...

Мен – жел ...

Мен – құз ...

Мен – қызықты кітап ...

Мен құмырсқа сияқтымын ...

Мен – шам ...

Мен – доллар ...

Мен – тышқан ...

Мен – сары қағаз ...

Мен – дәмді таңертеңгілік ас ...

Мен – пластилиннің бөлігі ...

Мен – сәуле ...

Мен – құрлық ...

Мен – формула
147.«Үнсіз сурет салу» жаттығуы

Тыңдаушыларды жұппен отырғызып, алдарына таза ақпарақ және маркер беру. Нұсқау: «Бастадық» деген бұйрық берілгенде, олар өзара келіспестен маркерді алып, сурет сала бастайды, қандай сурет салады, оны бір біріне айтпайды. Сурет салып біткен соң, талқылау.

-Бірінші қаламды кім ұстады? Неге?

- Қарсыластық болды ма?

-Қаламды бірінші ұстауға не кедергі болды?

- Сурет салуда туындаған қиындықтар?

-Қиындық кімде болды? Бірінші ұстағанда немесе екінші ұстағанда ма?

-Кімге не оңай болды? Бағындыру немесе бағыну ма?

-Кім не салғысы келді? Ойыңдағы суретті сала алдың ба? және т.б.сұрақтар қою арқылы кім басшы, кім бағынушы болғанын және оның себептерін анықтау
148.«Құпия фарватер» жаттығуы

7-8 тыңдаушы бір-бірімен жалғасып, паровоз болып орналасады. Бір тыңдаушыдан басқалардың көздері байланады. Бірінші ойыншы – жүргізуші. Жүргізуші өз кемесін қарсы қабырғаға дейін үндемеген күйде «кедергі-миналардан» өткізуге тиісті. Мұндағы негізгі қиыншылық соңғы ойыншыда, себебі, соңғы ойыншы еркін қозғалып «минаға» тап болуы мүмкін, сондықтан, осы жағдайды болдырмас үшін әрбір ойыншы алдыңғы ойыншының қимыл-қозғалысын тура қайталап отыруға тиіс.

Жаттығуды кеменің ұзындығын өсіріп және миналарды көбейту арқылы қиындатуға болады.

Бір мезгілде жүзуге бірнеше кеме жіберуге болады; ол кезде кемелер соқтығысып, «минаға» жарылмас үшін үлкен тиянақтылық қажет.

Бір-біріне жақындау арқылы «халық» (15-20 адам) автобустағы тығыздалған адамдар секілді жинақталады.

Ойыншының мақсаты осы тығыз массаны алдау, арбаумен емес күштілігімен және өжеттігімен жарып өту. «Автобустағы халық» ойыншыны қолдарымен ұстамайды және өздері бір-бірімен қол ұстасуға болмайды, бұл жерде жай ғана бір-біріне жабысқан тығыз масса бар. Сонымен қатар «тығыз масса» ойыншыны өткізбей жатса да дауыстарымен «Кәне!» «Тағы да!» «Алға» деп оған рухани күш беріп жатады. Бұл мықты жаттығу қарапайым күш көрсету жаттығуы болып кетпес үшін, ойыншы тренердің көмегімен мұндай қиындықты жеңетін жағдай өмірде кездесе ме, бұл жағдай оны неге үйретті, өмірде осы секілді жағдай кездескенде тәжірибенің пайдасы бола ма деген сияқты сауалдарға жауап бере білуі керек.

Мұндай жаттығудан кейін адам түйсігінің өзгерген уақытында психологтың айтқан пікірлері ол адам үшін өте терең жатталып қалуы тиіс. Жаттығу қарама-қарсы байланыспен аяқталады: топ не сезді, не көрді, ойыншы және ойын туралы олар не ойлайды, осылар туралы ойларын айтады.

Мақсаты: Команда жұмыс, сенім, ынтымақтастық дағдыларын қалыптастыру.

Өзіңізден басқаларды дөңгелектеніп тұруды сұраңыз. Кейін барлығын келесі ойыншының арқасына қарайтындай оңға бұрылуын сұраңыз. Барлығы алдында тұрған адамның иығына екі қолын қойсын. Сіз 1,2,3 деп санағаннан кейін барып, «отыр» сөзін айтуын түсіндіріңіз! Барлығы сіздің артыңызда 1,2,3 деп қайталап, «отыр» сөзін айтқаннан кейін алдағы ойыншының иығынан қолдарын алмай артындағы адамның тізесіне ақырын отыру керек. Бұл жаттығу қызықты және жақсы ынтымақтастықты тудырады. Бірақ та барлығы істей алатынына көз жеткізу қажет. Егер де, сіздің тобыңыз мықты болатын болса, сіздер дөнгелек бойымен жүре аласыз және де жаттығуды бірнеше рет қайталауға болады. Кейін ойыншылардан бұл жаттығуды орындаған кезде не сезгендерін сұраңыз. Олар бұл тапсырманы орындай алатындығын сұраңыз? Бұл шынайы өмір тәжірибесін суреттейді ме? (Есте сақтайтын жағдай: бұл жаттығуды сіздің тобыңызда өткізуге болады деп мақсат етіп шешім қабылдайсыз ба?).

“Мейірімділік тақырыбында

1.Танысу тренингі.
- оқушылар шеңбер бойынша өздерін таныстырады.

2. Сағат тілі тренингі.

3.Эмоция тренингі.

4. «Мейірімділік» тренингі.

5. Сергіту сәті.

Бір бұтақпыз, бір бұтақпыз бақшадағы

“Шыншылдық” тақырыбында

1.«Өтірікшілері мен шыншылдар қаласы» Топ 3-4 топшаларға бөлінеді. Екі топ өтірікшілер мен шыншылдар қаласының тұрғындарын сипаттауы қажет те, ал қалған топтар олардың жасырып отырғанын табуы қажет. Не жасырып отырғанын табу үшін сұрақтар қоюларына болады. Ойын аяқталғаннан кейін талқылау жүргізілуі қажет.

2. «Қырық өтірік»

Топтағы тыңдаушылар өз еріктерімен қатыса берулеріне болады. Тазша баланың жолымен өзі қиыстырған өтірік әңгімені басқа тыңдаушыларға жеткізу керек. Әңгіме арасында бірде бір шын оқиғаны қосуға болмайды. Жаттығу аяқталғаннан кейін міндетті түрде өтірік айту қиынға соқты ма, әлде оңай болды ма деген тақырыпта талқылау жүргізу қажет

Қорытындылау: тренинг барысы бойында қатысушылардың алған тәжірибелерін жинақтау, өзі туралы ойларын бекіту болып табылады .

Әңгімені барысында мына сұрақтарды қамтуға болады:

сабақ барысында өзіңізге деген көзқарасың өзгерді ме?

өзіңіз туралы жаңалық аштыңыз ба?

басқалар жайлы не біле алдыңыз?

не ұнады?

не қиындық туғызды?

“Мен өзгелердің көзімен” тақырыбындағы ойындар

1.«Сенің есімің» ойыны.

Ойыншылар шеңбер болып тұрады. Кез келген бір оқушы өз есімін айтады. Кейінгі ойыншалар кезекпен бірінші ойыншының есімін допты шеңбер бойымен жылжыта отырып, түрлендіре айтады. (сәуле, Сәулетай,Сәулежан, Нұрсәуле, т.б.) осылай барлық баланың есімі түрлендіріле айтылып шығады. Ойынға қатысушылар өз аттарын түрлендіре естігенде қандай сезімде болғандықтарын бөліседі.

 Мұғалім:Біздің есіміміз өзіміз үшін дүниедегі ең керемет әуен секілді естіледі. Сондықтан да бір бірімізбен қарым қатынас жасағанда, әңгімемізді міндетті түрде есімімізді айтудан бастайық.

2.«Ассоциация» ойыны.

Қазір ойынды бастап жүретін адамды таңдап алайық. Жүргізуші болам деген бала ортаға шығады. Сонан соң, ойынға қатысушылардың әр қайсысы осы ойыншының неге ұқсайтынын (өсімдікке, затқа, жануарға, құсқа) (тек жағымды жағынан теңеу) қандай ой туғызатынын айтулары керек. Мысалы: Гүлнұр балапандарына жем тасыған қарлығашқа ұқсайды, себебі қашан да өзгелеге көмек көрсетеді. Жансараны бәйшешек гүліне ұқсатамын, себебі ол өте әдемі, нәзік. Т.б.

Мұғалім: ойын үстінде қандай сезімде болдыңдар? Қандай теңеулер сендерді таңқалдырды? Неге?

«Менің бойымдағы құнды қасиеттер» тренингі

1.      «Досым, қалың қалай?» жаттығуы .

Жаттығудың мақсаты . оқушылардың көңіл-күйін көтеру , бір-бірімен қарым-қатынасын нығайту.

Шарты: балалар дөңгелене тұрып, жұп-жұп болып , бір-біріне қарап жазылған сөйлемді аяқтайды. Яғни, сұрақты өз ойларымен толықтырады және екіншісі жауап береді.

Мақсаты : оқушыны стресстік жағдайдан арылтып , сенімділікке үйрету .