Мазмұны 1-тарау. Спирт технологиясы
Егілетін және өндірістік ашытқыны алу
жүктеу/скачать 1,41 Mb.
|
Технология спирта111 (копия)
| Егілетін және өндірістік ашытқыны алу
Спирт ашытқысының көбеюі 2 сатыда өтеді: егілетін (аналық) ашытқыны алу; өндірістік ашытқыны алу. Егілетін ашытқыны өндірістік маусым басында және өндірістік ашытқының қатты инфекциялануы кезінде таза культуралар әдісі бойынша көбейтеді. Ашытқының таза культурасы зауытқа келіп, сусло-агарда дәнекерленген пробиркаларда сақталады. Ашытқының ТК-сын сақтау 8-10 0С температурада 2 айдан көп емес уақыт қайта егуді жүргізбей өткізілуі тиіс. Көбейту мына сұлба бойынша өтеді: пробирка – 500 см3, колба – 5 дм3, үлкен бөтелке – 5 далға ТК аппараты (аналық). Әрбір сатыда орта ретінде құрғақ заттар концентрациясы 12-15% және қышқылдылығы 0,8 0 зарарсыздандырылған уыт немесе уытты-қарабидай суслоны пайдаланады. Егу және қайта егу микробиологиялық техниканың барлық ережелерінің сақталуымен жүргізіледі. Аналық аппаратта ашу 24 сағатқа жуық ашу қалдығының мөлшері (сахарометр бойынша көзге көрінетін құрғақ заттар мөлшері) 5-6%-ға дейін жалғасады. Егілетін ашытқы құнарлы, жоғары ашу қабілеттілігіне ие болуы тиіс, олардың көбеюі кезінде қышқылдылық өспеуі тиіс, өлі жасушалар мөлшері 3%-дан аспау керек. Алынған ашытқыны өндірістік ашытқының көбеюі үшін егілетін ашытқы ретінде қолданады. Өндірістік ашытқы көбеюінің бірнеше тәсілдері бар: периодты; жартылай үздіксіз; үздіксіз. Периодты тәсіл бойынша ашытқының көбеюі ашытқы ыдыстарында сүтқышқылды ашу үдерісінде түзілетін күкірт немесе сүт қышқылымен қышқылданған қанттандырылған суслода жүзеге асырылады. Осыған байланысты ашытқыны күкіртқышқылды не сүтқышқылды деп атайды. Күкірт қышқылын қанттанған суслоға қажетті қышқылдылықты жасау және бөгде микрофлораны басу үшін енгізеді. Суслоның қышқылдылығы бұл жағдайда күкірт қышқылы шикізаттан суслоға өтетін олардың тұздарынан ығыстыратын органикалық қышқылдармен жасалады. Сүтқышқылды ашытқыны алуда қышқылдылық тікелей сүтқышқылды ашу кезінде жиналатын сүт қышқылымен жасалады. Ондай орта ашытқы үшін көбірек қолайлы, оған қоса сүтқышқылды ашуда ашытқымен сіңірілетін еритін азотты заттар жиналады. Дегенмен оларды сирек дайындайды, себебі ашытқылы суслода алдын-ала сүтқышқылды бактериялардың көбеюін жүргізу керек, көбінесе бұл ашытқы алынуының жалпы кезеңін ұзартады, сонымен қатар бактериялар микробиологиялық ластанудың ықтимал көзі болуы мүмкін. Құрғақ заттар концентрациясы 16-18% қанттанған суслоны қанттандыру температурасында (57-59 0С) қанттандырғыштан іріктеп алады және ашытқы ыдысына ауыстырып құяды. Қанттандыру материалдары ретінде микробты ферментті препараттарды пайдаланғанда, ашытқылы суслоға қосымша оның нормасы есебінен 1 г крахмалға 12 бірл. ГҚ глюкоамилазаны енгізеді, ал жүгеріні қайта өңдеуде – 15 бірл. дейін ГҚ/г крахмал. Ашытқылы суслоны 70 0С температурада 20 минут пастеризациялайды, 50 0С-қа дейін суытып, күкірт қышқылымен астық суслосында 0,7-0,8 0-қа дейін, картоп суслосында 0,8-0,9 0-қа дейін қышқылдатады. Бұл кезде ашытқылы суслоның рН 3,8-4,2 болуы тиіс. Суслоны 30 0С-қа дейін суытады, сусло көлемінен 10% мөлшерінде егілетін ашытқыны енгізеді, 18-22 0С-қа дейін суытады және 30 0С-тан аспауы тиіс температураны бақылай отырып, ашытуды жүргізеді. Ашу суслодағы бастапқы құрғақ заттар мөлшерінен 1/3-ін құрайтын ашу қалдығына дейін өткізіледі. Одан кейін егілетін ашытқы ретінде келесі көбею кезеңі үшін дайындалған ашытқы ыдысына жетілген ашытқыдан орта көлемінен 10% іріктеп алады, ал ашытқы ыдысында қалғанын ашытуға бағыттайды. Өндірістік ашытқы астық суслосында 0,7-1,2 0, картоп суслосында 0,9-1,30 қышқылдылыққа ие болуы тиіс. Ақаулы шикізатты қайта өңдегенде, өндірістік ашытқыны ашу үшін суслоға қарағанда құрғақ заттар мөлшері 1-2%-ға көп уытты қоректі қоса отырып, суслода көбейтеді, егілетін ашытқыны да көбірек мөлшерде салады: 12%-ға дейін. Өндірістік ашытқыны өндірістің микробиологиялық күйі мінсіз болса, ашып жатқан суслодан алынған бөліктерде дайындауға болады. Ол үшін ашыту күбісінен көрінетін ашу қалдығы 9-11% болғанда, суслоны іріктеп алады да, күкірт қышқылымен 0,75-0,8 0 қышқылдылыққа дейін қышқылдатады және ашытқы ыдысында ашу аяқталуы үшін 5-6 сағатқа ашу қалдығы 5-5,5% болғанша қалдырады. Ашытқы инфекцияланса, бұл көбею үдерісінде қышқылдылық өсуі бойынша анықталады, ондай жағдайда аналық ашытқыны күкірт қышқылымен өңдейді. Ол үшін ашытқы ыдысынан егілетін ашытқы ретінде іріктеліп алынған ашытқыны аналық аппаратта алдын-ала сумен 8-10 есе сұйылтылған күкірт қышқылымен қышқылдатады. Ашытқы қышқылдылығын 1,7 0-қа дейін жеткізіп, 3-4 сағат ұстап тұрады немесе 2-2,5 0 қышқылдылықта 30-40 минут ұстайды. Өңдеуден соң аналық ашытқыны қышқылдылықты 0,1-0,2 0-қа төмендетілген суслосы бар ашытқы ыдысына береді. Бұл жағдайда тазартылған ашытқыны қолданғанда, бастапқы ашу температурасын 1-2 0С-қа және ашытқыны енгізу нормасын 15-20%-ға арттырады. Дайын өндірістік ашытқыны сусло көлеміне 8-10% мөлшерінде ашуға жібереді. Ашытқыны культивациялаудың жартылай үздіксіз тәсілі ашытқыны культивациялау мен ашытқылы суслоны дайындауды бөлек өткізуді ескереді. Қондырғыға пастеризатор және екі ашытқы ыдысы кіреді. Құрғақ заттар концентрациясы 14-15% ашытқылы суслоға егілетін ашытқыны енгізеді және сусло концентрациясы 4-5%-ға дейін төмендегенше көбейтеді. Содан соң оның ішіндегісінің жартысын басқа ашытқы ыдысына көшіреді және екеуін де жаңа дайындалған сусломен толтырып құяды. Айтылған параметрлерге дейін көбейтіп, дайын ашытқыны әр ашытқы ыдысынан 1/3-інен іріктеп алып, ашытуға береді, ал ашытқы ыдыстарын қайтадан сусломен толтырып құяды. Ашытқыны осылай көбейтуді көп рет жүргізеді. Бұл кезде ашытқыны культивациялау ұзақтығы қысқарады, алайда бұл тәсілде жабдықтардың зарарсыздандырылуы ескерілмеген, сол себепті ол қолданыс таппаған. Жартылай үздіксіз тәсілдің модификациясы ашытудың үздіксіз-ағынды тәсілінде ашытқыны культивациялау үшін қолданылады. Басты ашыту күбісіне ашытқыны егу оның көлемінен 50% кем емес құрауы тиіс, сондықтан ашытқыны үш ашытқы ыдысы мен ашытқышта көбейтеді. Ашытқы ыдысының көлемі ашытқыш көлемінен 25%-ды құрайды. Егілетін ашытқының көбеюі үшін ашытқы бөлімінде орнатылған аналық аппараты қызмет етеді, оның көлемі ашытқы ыдысының көлемінен 20%-ды құрайды. Өндірістік маусым алдында егілетін ашытқыны периодты тәсілде сияқты дайындайды. 1-ашытқы ыдысында ашытқыны таза культурадан периодты тәсіл үшін ескерілген режим бойынша дайындайды. Бұл ашытқыны басқа екі ашытқы ыдысына егу үшін пайдаланады. 2 мен 3 ашытқы ыдыстарына суслоны олардың пайдалы көлемінің жартысына жинайды, пастеризациялайды, қышқылдатады және суытады. Кейін 1-ашытқы ыдысының ішіндегісін теңдей басқа екеуіне салады. Босаған 1-ашытқы ыдысы жуылып, бумен өңделеді, қанттандырғыштан сусломен толтырылады. Сусло 57-58 0С температурада қантталып бітеді, пастеризацияланады, суытылады және периодты культивациялау режимі бойынша қышқылдатылады. Суслоның температурасы 30 0С болғанда, басқа екі ашытқы ыдсының біреуінен ашытқы сусло көлемінен 15% мөлшерінде ауыстырып құйылады. 2-ші және 3-ашытқы ыдыстарынан жетілген ашытқыны ашытқышқа егу үшін, ал 1-ашытқы ыдысынан жоғарыда түсіндірілгендей 2 және 3 ашытқы ыдыстарына егу үшін пайдаланады. Ашытқышқа өндірістік сусло беріліп, 0,4 0 қышқылдылыққа дейін қышқылдатылады және ашытқы қосылады. Көбейту әрбір 36 немесе 48 сағаттан соң ашытқыштан жетілген ашытқы басты күбіге түсуі есебімен жүргізілуі тиіс. Көбейту жылдамдығы температуралық режиммен реттеледі. Жетілген ашытқыда ашытқы жасушаларының концентрациясы 100 млн жас/см3 деңгейінде болуы тиіс. Ашытқыны культивациялаудың үздіксіз тәсілі ашытудың үздіксіз-ағынды тәсілінде ашытқы культурасын көбейту үшін ескерілген. Ол құрамына бір-бірімен дәйекті түрде жалғанған 3 басты ашытқы генераторы, бір аралық және бір соңғы ашытқы генераторлары кіретін қондырғыда жүзеге асырылады. Осы аппараттардың көлемдері соңғы ашытқы генераторының көлемі ашыту батареясының басты аппаратының көлеміне тең болатындай үлкейеді. Қанттандырғыштан сусло бөлек жинағышта қанттанып бітеді, түйіспелі баста 75-78 0С температурада қыздырылады, сақтағышта 20-30 минут пастеризацияланады, жылу алмастырғышында суытылады және үздіксіз ағынмен басты ашытқы генераторларына келеді. Екінші және үшінші саты ашытқы генераторларына өндірістік сусло келіп түседі. Ағып келу жылдамдығы ашытқы жасушаларының концентрациясын 80-90 млн жас/см3 деңгейінде тұрақты ұстау үшін реттеледі. Ашытқы генераторлары дәйекті түрде босатылады және зарарсыздандырылады, бұл ашытқы культурасының микробиологиялық тазалығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 1,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|