Мазмұны Кіріспе Тарау -I. Кеңестік шығармашылық интеллигенциясы калыптасуының бастапқы кезеңІ
Кеңестік шығармалылық интеллигенцияның алғашқы
жүктеу/скачать 0,85 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланылған әдебиеттер ....................................................................... 48-49 Кіріспе Тақырыптың өзектілігі.
| 2.2. Кеңестік шығармалылық интеллигенцияның алғашқы
өкілдерінің қызметі...................................................................................... 32-45 Қорытынды ................................................................................................... 46-47 Пайдаланылған әдебиеттер ....................................................................... 48-49 Кіріспе Тақырыптың өзектілігі. ХIX ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басында Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуында болған өзгерістер қазақ халқының рухани өміріне терең әсер етті. Ұлттық зиялылардың қалыптасу жолы бірдей болған жоқ, күрделі және ұзаққа созылған үрдіс болды. Бұл жағдайдың халық шаруашылығана да, мәдениетте де мамандар санының өсуінен көрінгені күмәнсіз. Оның барысын отаршылдық режим жағдайлары, патша өкіметінің бағындырылған халық жөніндегі кемістушілік саясаты тежеп отырды. Дегенмен ХIX ғасырдың аяғы мен ХХ ғасыр басы халықтың интеллектуалдық күштері дамуындағы жаңа кезең болып табылады. Еліміздің тарихында өзіндік елеулі із қалдырған қайраткерлер ХIX ғасырдың соңы мен ХХ ғасыр басында тарих сақнасынан шыққан қазақ зиялыларын жатқызуға болады. Бүгінгі таңда сол зиялы қауым өкілдерінің бірқатарының ғұмырнамасы жасалып, көпшілік қауымға ұсынылып жатыр. Дегенмен бұл бағыттағы ғылыми – зерттеу жұмыстарын тереңдете жүргізіп, қазақ зиялыларының ғұмырнамасы қатарын толықтыра түсуіміз керек. Қазақ зиялыларының өмір жолы Кеңестік дәуірде аракідік зерттелді. Олардың көпшілігі революциялық қозғалыстарға кеңестік құрылысқа ат салысқан қайраткерлерге арналды. Алайда мұндай іріктеме зерттеулер марксизм-ленинизм идеологиясы аясынан аса алмады.Ол дәуірде қазақ зиялыларының өмір жолын атқарған қызметін объективті тұрғыда ашып көрсетуге кеңестік тарих ғылымның ұстанған идеологиясы тосқауыл болды. Кеңестік тарих ғылымы сүйенген идеология кеңестік империя мүддесі жолында ұлттық мүддені ескермеді. Ұлтшылдыққа қарсы күресемін деп ұлттық сипаты бар құбылыстарды аяққа басты. Кеңестер Одағында аз халықтардан шыққан ұлтжанды, елін сүйген қайраткерлер ұлтшылдар болып қудалана түсті. Марксизм-лениензим методологиясын басшылыққа алған зерттеушілер 1917 жылғы қазақ революциясына дейін қазақта ұлттық интелигенция қалыптасып үлгермеді деген тұжырымды ұстанды. Ал, революцияға дейінгі кезеңде саны аз болған қазақ зиялыларының қызметі «Ұлттық буржуазия мен үстем тап өкілдерінің мүддесін қорғау жолындағы әрекет» ретінде түсіндірілді. Таптық мүддені қызғыштай қорғаған кеңестік тарих ғылымы біз қарастырып отырған кезеңдегі қазақ зиялыларының ұлттық еркіндікті қамтамасыз ету жолында атқарған қызметін жоққа шығарып, теріс бағалады. Осыған орай қазақ зиялыларының арасында өзіндік ұстанымдарымен дараланған жеке бір тұлғалардың қоғамдық-саяси қызметі мен шығармашылық мұралары объективті, шынайы тұрғыда бағаланбай қалды. Қазақ халқының әлем қауымдастығы қатарынан егемен ел ретінде өз орнын тауып, тәуелсіздік туын тіккен осы бір өзгерістер заманында еліміздің өткен тарихына деген көзқарас та мүлдем жаңа сипатқа ие болды. Оның бір көрінісі осы уақытқа дейін бұрмаланып, ақиқаты айтылмаған немесе біржақты қаралған тарихи құбылыстарды ой елегінен өткізіп, оларға объективті баға беруге деген талпыныс. Қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылықты қамтамасыз етіп, демократиялық мемлекет құруды мақсат тұтқан елімізде төл тарихымыздың олқылау жазылған тұстарын толықтыра түсуге барынша жағдай жасалып жатқаны белгілі. Осынау сәтте, яғни халқымыздың тарихи санасын қалыптастыруға бағытталған шаралар жүзеге асырылып жатқан мезгілде, қазақ халқының тарихында өзіндік терең із қалдырған қайраткерлердің ғұмырнамасын жасауды да қолға алғанымыз абзал. Мұндай ғұмырнамалық зерттеулер жекелеген қайраткерлердің өмір жолын танып білумен бірге, олар өмір сүрген дәуірдің қыр- сырын түсінуге де өз септігін тигізеді. Өткен тарихымызды еркін қорытып, одан объективті теориялық тұжырымдар жасауға жол ашылып отыр. жүктеу/скачать 0,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|