III. 1 Зат есім мен етістікті байланыстыра оқыту

III. 1 Зат есім мен етістікті байланыстыра оқыту.

3-сыныпта етістік тақырыбын өткенде, эуелі 2-сыныпта берілген материалдар еске түсіріледі, яғни заттің әр алуан іс-әрекетін, қимыл процесін білдіретін сөз табы етістік екені, етістіктерге қойылатын сұрақтар, етістік дара, күрделі болып бөлінетінін, етістіктің зат есіммен байланысы туралы берілген түсініктер кеңейтіле түседі.

Етістік тақырыбына байланысты ендігі міндет - оқушыларға олардың негізгі және туынды болып бөлінетінін білдіру. Оқушылар түбір сөзден болпға етістік деп, ал түбір сөзге жұрнақтар жалғану арқылы жасалған етістік туынды етістік деп аталатынын білуге тиіс.

Оқулықтағы 337-жаттығу осы мақсатқа орай берілген. Жаттығуда зат есіммен етістіктің байланысқан түрін де байқауға болады.

Ой — ойла

Ем - емде.

Арқан - арқанда

Үтік - үтікте

Бү_л сөдерге сұрақ қою арқылы салыстыра отырып, нәтижесінде осы етістіктердің түбірі зат есімнен жасалып түрғаын аңғартамыз. Немесе төмендегі кестені пайдаланып, негізгі етістіктер мен туынды етістіктерді салыстыру арқылы теңгереміз:

Етістік
Негізгі етістіктер	Туынды етістіктер
оқы, жаз, ки, ал, айт, көр, біл, қуан	жырла, баста, ойла, алды, тазала

Оқулықтағы 388-344-жаттығулар туынды етістіктің зат есіммен әр алуан жұрнақтар жалғану арқылы жасалатынын оқушыларға саналы түрде меңгерту мақсатын көздейді.

340-жаттығуда берілген зат есімдерге -ла, -ле, -да, -де, -та, -те жұрнақтарының тиістісін жалғап, туынды етістік жасап жазу.

Төр-ле, арқан-да, ем-де, ара-ла, сабын-да, бу-ла, тіс-те, тізе-ле.

3-сыныпта қазақ тілін оқыту бағдарламасындағы етістік сөз табын оқытуда оқушыларды етістіктің болымды, болымсыз түрлерінің (жаз-жазба, ойна-ойнама, бар-барма т.б.) мағыналарын салыстырып байқатқанан кейін бірден оқулықтағы ережемен таныстыруға болады. Олай дейтініміз, етістіктің бұл екі түрін жаттығулар арқылы танысқанымен, олардың болымды, болымсыз екенін оқушылар өздіктерінен айта алмайды. Соныдықтан алдымен етістіктердің болымды, болымсыз деп білетінін айтып, түсіндіріп алу қажет. Сонда оқушылар жаттығуларды орындау барысында болымды, болымсыз етістіктерді тез әрі қателеспей орындайды.

Кейінгі 356-360-жаттығулар етістік туралы берілген жалпы ұғымдарды жинақтап, қортындылау мақсатында ұсынады.

Осыған орай сабақ жоспарын былай бөлуге болады.

3-сыныпта қазақ тілін оқыту бағдарламасындағы етістік сөз табын оқыту.

Сабақтың жоспары:

1. 
   Сабақтың тақырыбы: Етістік
   
2. 
   Сабақтың мақсаты: а) етістік туралы 2-сыныпта берілген білімді
   еске түсіру.
   

э) Етістікьің дара және күрделі болып бөлінетіні туралы ұғымды кеңейту.

б) Етістіктің негізгі және туынды, болымды және болымсыз болып бөлінетінін түсіндіру.

3. 
   Сабақтың тәрбиелігі: әдемі, таза, сауатты жазуға дағдыландыру.
   Отан сүйгіштікке, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.
   
4. 
   Дамытушылығы: Оқушылардың өз беттерінше шығармашылық
   ізденулерін қалыптастыру, сұраққа деп, айқын жауап беруге
   дағдыландыру.
   
5. 
   Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, бақылау, баяндау, тест.
   
6. 
   сабақтың түрі: сұрақ-жауап.
   
7. 
   Сабақтың барысы:
   

I. Үйымдастыру.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

Сұрақ - жауап әдісмен өткен сабақты қортындылап өтеміз.

1. 
   Етістіктің түрлері.
   
2. 
   Суретке қарап сөйлем құрау.
   
3. 
   Үй тапсырмасын тексеру.
   

III. Кріспе. Әңгіме.

Кей сөздер нәрсенің істейтін ісін атайды. Мәселен арт, ал, бар, кел, жүр, көр. Мұндай сөздер етістік деп аталады.

Етістік не істеді? қайтті? неғылды? не істемек? қайтпек? не қылмақ? Сұрауларын жауап береді. Яғни етістік - заттардың болған-болмаған ісьерін көрсететін сөздер.

Мысалы: Бұлт қаптады. От жанды. Бұлт қаптамады. От жанбады. Мүндағы «қаптады, жанды» деген сөздер болған істерді көрсетсе, «қаптамады, жанбады» деген сөздер болмаған істерді көрсетеді. Оқушыларға «етістік» деген пән сөзін ең алғаш тілімізге енгізген, ережесін берген атамыз — Ахмет Байтұрсынов екенін айтып өткен дұрыс. Ахмет ата «Тіл — құралы» деген кітабында етістікті осылай түсіндіреді.

IV. Оқулықпен жұмыс.

355-жаттығудағы жұмбақты шешіп, көшіріп жазу тапсырылған.

Ұшып - қонып тынбайды, Қанша соқсаң сынбайды. Суға салсан, батпайды. Түскен жерге жатпайды.

(Мүз)

Болымсыз етістіктердің астын сыздыру.

5. 
   Өз беттерінше жұмыс. Суретке қарап, шағын әңгіме қүрғызу.
   Етістіктерді табу.
   

5. 
   Сергіту сәті.
   

Тербеледі ағаштар, Алдымнан жел еседі. Кіп-кішкене балалар, Үп-үлкен болып өседі. Бір, екі, үш Отырымыз тыныш.

VII. Етістік тақырыбынан алған білімдерін тест әдісі бойынша

қорытындалау.

№ 1. Оқыды деген сөз қай сөз табына жатады?

1. 
   Зат есім.
   
2. 
   Сын есім
   

З.Етістік.- [

4. Сан есім. 5. Есімдік

№2. Жазды

1. 
   Дара етістік.
   
2. 
   Күрделі етістік.
   
3. 
   Сара етістік
   

№3. Оқып отыр

1. 
   Дара етістік.
   
2. 
   Күрделі етістік.
   

№4. ¥йықтамады

1. 
   Болымды етістік.
   
2. 
   Болымсыз етістік.
   

VIII. Үйге тапсырма белгілеу.

IX. Бағалау.

III. 2 Зат есім мен сын есімді байланыстыра оқыту.

3-сынып оқушысының сын есім туралы бұрын алған білімі мен түсінігі кеңейтіледі. Мүнда сын есімдерді жікке бөліп таныту, сын есімдерді зат есімдермен дұрыс тіркесе білу, негізгі, туынды сын есімдер айырту талабы қойылды.

Сын есімді оқытқанда оған объекті болатын сөздері мол мәтіндерді пайдаланған жақсы нәтиже береді.

Мысалы: Гүлдер, гүлдер, шоқ гүлдер, Қызыл, гүлдер, көк гүлдер...

Деген сияқты мәтінді алдық дейік, сонда осындағы гүлдер сөзіне қандай сұрақ қойылады? Ол қандай есім? Қандай тұлғада? Деген сұрақтарға жауап алғаннан кейін, екінші қатардағы гүлдер деген сөздің екі жерде екі түрлі сын айтылғанын оқушы аңғаратын болсын, соларды салыстырулары керек, қызыл, көк сөздерді заттың түсін білдіретін сын есімдер екенін айтсын. Заттардың түсін білдіретін тағы қандай сөздерді білесіңдер? Деген сұраққа мүдірмей дұрыс жауап қайыра білген оқушы оған дейінгі сабақты дұрыс түсінген деп айтуға болады.

Үлгі бойынша берілген сын есімдерді оқушылар зат есімге қатыстырып айтуға тиіс. Тиісті зат есімдерді оқушылардың өздері айтады. Олар нақты заттар болғаны дұрыс. Сонымен, сол сын есімдер тіркесе алатын да, тіркесе алмайтын да заттар болатынын оқушы білуге тиіс. Мысалы: семіз ешкі, семіз адам деуге болады, семіз кітап, семіз киім деуге болмайды, қалың кітап, қалың киім дейміз. Мұндай мысалдар ойшыл, сезімтал, талғампаз болуға итермелейді.

Сын есімнің мағыналық тобын сөйлем ішінде тауып, бірін екіншісінен айырып, жеке сөйлемдерді көшірту қажет. Мұндай тапсырмаларды сыныпта орындалуы керек. Ол үшңн мұғалім алдын ала жеке, сөйлемдерді балаларға оқытып:

Діңмұхаммед, бірінші сөйлемде сын есім бар ма? Болса, қайсы? Үлкен сөзі қай сөзге қатысты? Сурет қандай сөз? Оларға қандай сұрақтар қойылады? - дегендей сұрақтар қойып, сынесім мен зат есім таптарын талдап, айқындап алу керек.

Зат есімдерге қатысты болатын сын есімдерді, сын есімге қатысты зат есімдерді таптыру, оларды тіркестіре білуге үйретілетін жаттығулар жүргізу тиімді. Сондай-ақ жаттығулардын ерекшеліктерін ескере отырып, балаға сын есімдердің қызметі заттардың сындық — сапалары болу екенін білдіру керек.

3-сыныпта негізгі және туынды сын есім туралы алғашқы мағлұмат беріледі. Бұл жаттығу жұмыстары арқылы, яғни берілген сын есімдердің түбірі мен қосымшасын ажырату арқылы жүзеге асады. Мәселен ақылды адам, тәртіпті бала, шүрайлы жер, эдепті келін, қызық ертегі тәрізді тіркестерді тақтаға жазып, сын есімдердің түбірі мен қосымшасын ажыратып байқату тәсілмен зат есімдерге әр түрлі жұрнақтар жалғану арқылы туынды сын есім жасалып тұрғаны түсіндіріледі. Содан соң негізгі сын есім мен туынды сынесімді салыстырып, олардың бір - бірінен өзгешелігін аңғартамыз.

Тағы бір ескертіп кететін нәрсе: сын есімнің салыстырмалы шырай жұрнақтарыменіс жүзілік түрғыда таныстыру көзделеді.

Өйткені оқушылар заттардың әр алуан қасиеттерін бір-бірінен салыстырып айту барысында аталған жұрнақтарға кездеспей түрмайды. Сол себепті жаттығулар орындау барысында салыстырмалы шырай жұрнақтарымен таныстыра беру артықтық етпейді, керісенше оқушылардың сөз байлығын молайтады, заттарды сипаттай білуге, өзара салыстырып айтуына мүмкіндік береді. Оқулықтағы 389-392 -жаттығулар осы мақсатқа берілген.

389-жаттығуда негізгі сын есімдерге -дау, -деу, -лау, -тау, -теу, -шыл, -шіл, -ғылт, -ғыш жұрнақтарын жалғап жазып, негізгі сын есімдердің мағынасында қандай өзгеріс болғанын айту.

Мысалы: Ақ-ақшыл, боз-бозғылт, жасыл-жасылдау, сары-сарылау, үлкен-үлкендеу, көк-көкшіл, үсақ-үсақтау.

3-сыныпта сын есімге арналған күңделікті сабақ жоспарының үлгісі:

1. 
   Сабақ тақырыбы: Негізгі және туынды сын есімдер.
   

1. 
   Сабақтын мақсаты: Негізгі және туынды сын есімдер туралы
   мағлұмат беру; олардың бір-бірінен өзгешелігін саналы түрде меңгерту.
   

3. Тәрбиелік мәні: Оқушыларды имандылыққа, сауаттылыққа,
еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

4. 
   Сабақтың әдісі: әңгімелеу.
   
5. 
   Сабақтың көрнектілігі: кітап, кесте, сурет.
   
6. 
   Сабақтың барысы.
   

I. ¥йымдастыру.

• 
  Оқушылардың кітап, дәптерін түгелдеу.
  
• 
  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
  

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

1. Кіріспе. әңгімелеу.

Оқушылардың назары тақтадағы плакатқа аударылды. Одан біраз мысалдар келтірілді.

Негізгі сын есім	Туынды сын есім
Талап, білім Ажар, әдеп	Талапты, білімді Ажарлы, эдепті
Сана, көңіл		Саналы, көңілді

Мұғалім кестедегі мысалдарды талдаудан бастайды. Талап сөзіне сұрақ қойыңдаршы. He?

Талапты сөзіне сұрақ қойыңдар. Қандай?

Талап - түбір, -ты - жұрнақ, Таланты - сын есім. Осы арада балалар туынды сын есім тек сын есімнін; өзінен ғана емес, басқа сөз таптарынан да жасалатынын аңғарады.

Туынды сын есімдер зат есімдерден жасалады. Ол үшін -ты, -ті, -ды, -ді, -лы, -т т.б. жұрнақтар жалғанады.

IV. Сергіту сәті.

Аппақ болып таң атып, Түтін тіке шығады. Қарлығаштар қанатын, Самғап биік ұшады.

2. Оқулықпен жұмыс.

373-жаттығуды орындау. Сөздерді салыстырып оқу. Қосымшалы сөздерді көшіріп жазып, олардың қай сөз табынан жататынын айыру ақылды, тәртіпті, білгіш, айнадай.

374-жаттығу Мақалмен жұмыс. Сьн есімдердің негізгі және туынды екенін ажырату.

Сулы жер құрақсыз болмас,

Таулы жер Бұлақсыз болмас.

3. Ойын. «Кім тез табады?»

Жақсы деген сын есімге тіркес келетін біренеше зат есім ойлап жаз.

қыз оқушы

Жақсы бала адам жер

Керісінше «бір зат есімге көп сын есім» ойыны.

Инабаты-

Ажарлы

әдепті қыз

көңілді

сүлу
V. Сабақты қорытындалау мына сұрақтар бойынша іске асырылады:

• 
  Сын есімнің қандай түрлерін өттік?
  
• 
  Туынды сын есім қалай жасалады?
  
• 
  Негізгі және туынды сын есімнің айырмашылығы неде?
  Мысал келтір.
  

Әр оқушы осы сұрақтарға жауап береді, сын есімнің ережесі мен сұрақтарын айтып берілуі керек. Өз ойларынан мысалдар келтіріп, сұрақтар қойып, өткен сабақты қортындылап кетеміз, оқушыларға жалау, машина, қоян, сэбіз, жапырақ, түлкі т.б. суреттерін үлестіріп беріп, осы сурет бойынша заттың түсін айыру үшін сөйлем қүр деп тапсырылады. Қай бала тез, дұрыс сөйлем қүрап, Бұл сөйлемдегі заттың түсін білдіретін сөздердің сын есім болатынын түсіндіріп, қандай сұраққа жауап беретінін айыра алса, үтқан болып шығады.

Мысалы, сурет бойынша оқушылар мынадай сөйлемдер ойлап табуға тиісті.

Ту Қара торғай

Көгілдір Қара торғайға

Желбіреді ¥я жасадық

Машина Қоян

Бақытжан жеңіл Сұр қоян

Машинаға мінді қашты

Алма Жапырақ

Мамам қызыл Күзде жапырақ

Алма әкелді сары түске боялады.

VI. 388-жаттығуды жазып келу тапсырылды.

VII. Оқушылардың берген жауаптарына қарай бағалау.

III. 3 Зат есім мен сан есімді байланыстыра оқыту

3-сынып -оқушылары «Сан есім» \ туралы 2-сыныпта алған білімдерін одан әрі тереңдете, бекіте түседі. Сан есімдердің есептік және реттік болып бөлінетінін білсе де оларды өзара салыстыру және оларға сұрақ қойғызу арқылы мағыналарындағы өзгешелікті байқату жолымен ұғындырылады. Сондай-ақ жинақтық сан есімдерге де назар аударылады.

3-сыныпта сан есімге арналған күнделікті сабақ жоспары:

Сабақтың тақырыбы: Есептік және реттік сан есімдер.

Сабақтың мақсаты: Сан есімдердің есептік және реттік болып бөлінетін білдіру, олардың мағыналарындағы өзгешелікті байқату.

4. Тәрбиелік мәні: Оқушыларды мейірімді, адал болуға,
сауаттылыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

5. 
   Сабақтың әдісі: әңгімелеу.
   
6. 
   Сабақтың көрнектілігі: кітап, кесте, сурет.
   
7. 
   Сабақтың барысы.
   

I. Ұйымдастыру.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

1. Кіріспе. әңгімелеу.

Оқушылардың назары тақтадағы плакатқа аударылды. Одан біраз мысалдар келтірілген.

Есептік сан есім	Реттік сан есім
Бір, екі, Үш, алты	Бірінші, екінші Үшінші, алтыншы

Мұғалім кестедегі мысалдарды талдаудан бастайды.

Бір сөзіне сұрақ қойыңдаршы.

Неше?

Бірінші сөзіне сұрақ қойыңдар.

Нешінші?

Мүндағы бір - түбір, -інші - жұрнақ, бір - есептік сан есім, бірінші - реттік сан есім. Осы ретпен басқа да сөздер талданады. Сонымен, балалар сан есім жасалу жолына қарай нешеге бөлінеді екен?

Сан есім есептік және реттік болып екіге бөлінеді екен. Мұғалім оқушылардың жауаптарын толықтырып, қортындалайды. Қанша? неше? сұрақтарына жауап беретін сан есімдерді есептік деп, есептік сан есімге -ыншы, -інші, -нші, -нші жұрақтары жалғану арқылы болатын сан есімді реттік сан есім деп аталады екен. IV. Сергіту сәті. Бір, екі, үш, Бойға жинап күш. Жалқаулықты тастаймыз, Жаңа сабақ бастаймыз. 2. Оқулықпен жұмыс.

409-жаттығуды орындау. Мәтінді оқып, сан есімді теріп жазу, оларға сұрақ қойып салыстыру.

VI. Өтілген жаңа сабақты тест сұрақтары арқылы бекіту.
№1 Сан есімнің астын сыз.

Бір, ат, тоғыз, парта, бесінші, түйме. №2 Жеті сөзі қай сөз табына жатады?

1. 
   Зат есім.
   
2. 
   Етістік.
   
3. 
   Сан есім.
   
4. 
   Сын есім.
   

№3 Сан есімнің сұрақтарын астын сыз.

Кім? неше? нелер? қайтті? нешінші?

№4 Қанша сұрағына жауап беретін сөздердің астын сыз.

Екі алма, қызыл гүл, екінші орын.

VII. Сабақты қортындалау мына сұрақтар бойынша іске
асырылады:

• 
  Сан есімнің дегеніміз не?
  
• 
  Сұрақтары қандай?, Мысал келтір.
  
• 
  Сан есімнің қандай түрлерімен таныстық?
  
• 
  Есептік және реттік сан есімдердің сұрақтарын айт?
  
• 
  Есептік және реттік сан есімдердің айырмашылығы неде?
  Мысал келтір.
  

VIII. Бағалау: Үй тапсырмасын орындап келген, жаңа сабақта
белсене қатысып отырған оқушыларды басқаларға үлгі етіп, марапаттап,
тиісті бағасын қоямыз.

IX. Үйге тапсырма: Есептік және реттік сан есімнің ережесін оқып,

мысал келтіріп келу.

411-жаттығуды жазып, реттік сан есімдерді сөз құрамына талдап келу тапсырылады.

Қорытынды

Қорыта айтқанада, жас ұрпақтың рухани дүнеиесі мен ой-қиялын бірінші болып білім жарыныңымен нұрландыратын адам - бастауыш мектеп мұғалімі.

Қазіргі танда қазақ тілін оқыту әдістемесін жетілдіру мақсатында мұғалімдер алдында қалай және нені оқыту керек деген сұрақтар туы заңды. Білімді толығымен ендіру, бағдарламаны толық ұғындыру-әрбір мұғалімнің алдында тұрған мақсат. Сондықтан казіріг екзеңде қазақ тілін оқыту әдістемесінің жаңа көзқарастары шығуда, соған орай жаңаша бағдарламалар жасалып, оқытудың бағыттары беріле бастады. Сонымен бірі - бастауыш сынып оқушыларына арналған "Атамұра" баспасынан шыққан жаңа бағдарламаларға негізделген "Қазақ тілі" оқулықтары. Бұл оқулықтар жаңаша оқыту бағыттарын талап етеді.

Оқулық әдістері тек оқулықтағы берілген тапсырмалар мен жаттығуларға сәйкестеліне жасалуы қажет деген пікір қалыптасқан. Осыдан оқушы тек тапсырманы ғана орындауы қажет, басқа тапсырмалардың қажеті шамалы деген қағида шықты Бұл сабақта өту жұмысын бір тектес, бір сарынды етіп қойды. Балалардың сабаққа деген қызығушылығын төмендетіп, белсенділігін артыруға негіз-түрткі екендігі қазір барша әдіскерлерге аян. Түрткісіз сабақ шаблон секілді алдын - ала белгілі, пәнге деген қызығушылығын тудырмауы заңды.

Сондықтан, қазіргі кезеңде қазақ тілін оқыту әдістемесінің жаңа көзқарастары оған жаңаша әдіс-тәсілдерді қажет ететіні белгелі. Бү_л ретте алған қойылған бағдарламалық талаптарды бір-біріне бөле қарауға болмайды. Түпкі мақсат, тәрбиелік міндеттерге қоса, оқушылардың өз ойларын тұжырымды да түшымды айтуға үйрету, сауатты да сындарлы жазып жеткізі алатын болуына қол жеткізу десек, ең алдымен олардың , сөздік қорын үнемі молайтып, тілдік түйсік-талғамын жетілдіре беруде бастауыш сынып мұғалімдірінің ететін еңбегі зор.

Мұндай нәтижеге мұғалім өзінің сабақ өту әдістерін үнемі жетілдіру, оны тиімді пайдалану арқылы қол жеткізеді. Қандай әдіспен өтсе де балаға бағдарламаға сай білімді сіңдіру түпкі мақсат. Сондықтан мұғалімдер казіргі кезеңдегі ғылым жетілдіктерін пйдалана отырып, әдіскерлердің ұсынған әдістерін саралай кел өзіне қажетін іріктеп алады. Әрбір әдіс тэжірбие түрінде сыналып, жинақталынып алынған нұсқау. Егер де мұғалім әдістерді дұрыс қолдана білсе, Бұл әдістер тек оқушылардың пәнге деген қызығушылығын тудырып қана қоймай, сонымен қатар пәннің мазмұнын терең түсіріп меңгеруді, толыққанды білім мен тәрбие алуына, білім көрсеткіштерін арттыруды қамтамасыз етеді. Бірінші сынып оқулығында — қазақ тілінің дыбыстық заңдылықтары мен жүйесі жөнінде, лексика мен грамматиканың алғы шарттары ғана берілген.

Екінші сынып оқулығында - қазақ тілінің дыбыстық жүйесінің заңдылықтарына жекелей тоқталып, грамматика мен емле үйретіле бастайды.Үшінші мен төртінші сынып оқулықтарында - бүкіл бастауыш мектепте үйретілуге тиіс материалдар толығымен оқытылып, жоғары сыныптардағы оқуға негіз жасалынады. Оқулықтардың осындай принциптеріне негізделе жасалуы - заман талабы. Лингводидактика - бүкіл тіл ғылымының психологиялық, педагогикалық заңдылықтарын өзіне жинақтайтын оқыту әдістері жиынтығы. Оған ең алғашқы болып, балдырғанадарға білім есігін ашып, оларды сабаққа, мектепке қүрмет сезімін оятьш, сүйіспеншілігін қалыптасытыру жауапкершілігі жүктелген. Кішкентай шәкірттер мұғалімінің көмегімен оқудың, жазудың, сөйлем құраудың, ойлау дағдыларын игере бастайды. Сөйтіп олардың әрқайсысының жан-жақты үйлесімді дамуына кең жол ашылып, мүмкіндіктер жасалады. Мектеп формасында атап көрсетілгендей мұғалім балалардың ұжымымен бірге өмір сүріп, жұмыс істеу қабілетін қалыптастыруына, олардың өз күш-жігерін қоғамға пайдалы, қажетті, жақсы оқу, еңбекке эзірлену, өзін үлгілі жасау, жасы үлкендерге көмектесу секілді істерге бағыттауына барынша көмектесу керек.

Дүние жүзі педагогтары айтып та, жазып та жүргендей балалардың оқуға ықыласы болмаса, үлкендердің барлық ізденісі, идеялары бос қиялға айналады. Міне, сондықтан да мектеп формасы құрылымы біркелкі, көңілсіз, шабытсыз өтетін сабақтарды бұзып, оны шығармашылық биікке көретуді талап етеді. Бү_л үшін, ең алдымен, мұғалім шығармашылық ізденісі биігінен көрінуі тиіс, ол әдістемелік тұрғыдан нені іздену, өсу жолында болуға міндетті.

Оқу еңбегі шәкірттерге, әсіресе, мектеп табалдырығын енді аттаған балдырғандарға куаныш әкелуі керек. Білім жиынтығы оларды рухани байытып, балалардың қабілетін дамытуға, кішкентай болса да өздері үшін жаңалық ашуға, қиындықтарды жеңуге жетелеу тиіс.

Бастауыш сыныптарына дәріс беру, әрине өте жауапты, күрделі де, сонымен бірге қызықты жұмыс. «Елу жылда ел жаңа, жүз жылда қазан», - деп ата-бабаларымыз айтқандай, жаңа ғасырдың алғашқы жылында өмір сүріп отырмыз. XXI ғасыр емктебін өркендетіп, сапасын артыру - біздің мақсатымыз. Келешекте біздің елеміз басқа тәуелсіщ елдеремен терезесі тең болып өмір сүруі үшін қазақ балаларынын мектеп қабырғасынан - ақ жан-жақты білімді, тәрбиелі етіп шығару жолындағы басты тұлға — мұғалім. Сондықтан оқушыларға оқу-тәрбие жұмысын жүргізу барысынын басты міндеті сапалы сабақ беру.

Қазіргі жеткіншектерімізді өзге елдің емес, өз елінің мәдениеті, өнері, дәстүрі этнопедагогика әлементтерін пайдалына отырып, «сегіз қырлы, бір сырлы», ары таза, өнегелі-өнерлі, сауатты етіп тәрбиелеу - әр ұстаздың қасиетті парызы.