Әдебиет: [1] [2] [8] [9] [10] [11] [12]
37 кредит саны
№ 29 дәріс
Тақырып: Ағаш материалы халық шаруашылығында
Дәрістің мазмұны:
1. Халық шаруашылығындағы ағаш матери алының орны.
Мақсаты: Халық шаруашылығында ағашты үнемді қолдану.
Ағаш – халық шаруашылығының барлық саласында кеңінен қолданылатын материал. Ағаштың техникалық қасиеттері оның ішкі құрылымы мен механикалық сипаттамаларына тікелей байланысты. Ішкі құрылымынегізінен көлденен, бойлық (ағаштың өзегін бойлай) және тангентальдық (хордасы бойынша) үш кесінді арқылы анықталады. Көлденең кесінен ағаштың өзегін (диаметрі 2 – 3 мм), сақина тәріздес жылдық қабаттарын және қабығын байқауға болады. Ағаш түрлерінің көбі көлденең кесіндісінен қарағанда ақшыл келеді. Бірақ кейбір ағаштың сыртқы жағы (қабығына қарай) ақшыл түстес болғанымен, ортасына қарай бурыл тартады. Осыған орай ағаш ядролы (бал қарағай, қарағай, емен, тал, терек, самырсын, шетен, шегіршін т. б. ) және ядросыс (шырша, қайың, көк терек, қанды ағаш, үйеңкі, бук, жөке т. б. ) болып бөлінеді. Ағаш талшықтары, әдетте, өзек бойын бойлай бағыталған, бірақ кейде бағыты спираль тәріздес шым – шытырық, бұйра да болып келеді. Бұйра талшықты ағаш әсемдік материал
ретінде пайдаланылады. Ағаштың сыртқы түрі түсімен, жалтырауықтығымен, текстурасымен (өрнегімен) бағаланады. Ағаштың техникалық қасиеті оның беріктігі, серпінділігі, қаттылығы сияқты механикалық көрсеткіштерімен сипатталады. Механикалық қасиеттер әр бағытта әр түрлі келеді. Мысалы, ағашты көлденеңінен қысқандағы беріктік көрсеткіші оны бойлай қысқандағыдан кем болады. Шірік, шым- шытырық талшық сияқты ағаш ақаулары оның механикалық қасиеттерін төмендетеді. Ағаштың механикалық қасиеттері оның көлемдік салмағына тығыз байланасты: көлемдік салмақ неғұрлым көп болса; оның механикалық қасиеттері де жоғарлайды.
Достарыңызбен бөлісу: |