МЕББМ ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ НУО КАЗАХСТАНСКО-
МЕДИЦИНАЛЫҚ РОССИЙСКИЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТІ УНИВЕРСИТЕТ
ЖАЛПЫ ЖӘНЕ КЛИНИКАЛЫҚ КАФЕДРА ОБЩЕЙ И КЛИНИЧЕСКОЙ ФАРМАКОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ ФАРМАКОЛОГИИ
Силлабус
2011-2012 оқу жылы
Пән:Фармакология Код: 5В110400
Мамандығы: Медициналық-профилактикалық іс
Оқу сағаттарының көлемі: 45
Оқы курсы және семестрі: 2 курс4 семестр
Алматы 2011ж
1.7 Оқытушылар туралы мәліметтер:
Рахимов Кайролла Дюсенбаевич – КРМУ клиникалық және жалпы фармакология кафедра меңгерушісі. ҚР ТҒҰА Академик медицина ғылымынң докторы, профессор, ҚР техника және ғылыми бөлімдегі мемлекеттік премия лауреаты - әйгілі ғылыми – фармаколог, қоғамдық қызметкер, ғылымның және ҚР жоғарғы білімінің ірі ұйымдастырушысы, ғылымды әртүрлі фармакологиялық әсерлі жаңа түп нұсқалы отандық фито препараттарды жасау саласында фундаментальді қолданбалы зерттеулермен байытқан.
Талантты педагог және ірі ғалым Қ.Д Рахимов осы жылдар бойы оқу үрдісіне және университет ғылымының дамуына жаңа формаларды енгізуге жоғары мән бере отырып, жоғары квалифицирленген мамандарды дайындаумен айналысуда. Ол үнемі жас ғылыми кадрларды дайындауға және студенттер мен курсанттарды ғылыми зерттеу жұмысына тартуға үлкен көңіл бөлуде. Оның жетекшілігімен орындалған студенттер мен курсанттардың ғылыми жұмыстары халықаралық және республикалық конкурстар ме конференцияларда жоғары бағаланып, мақтау қағаздары және дипломдармен марапатталады.
Қ.Д Рахимов мемлекеттік және орыс тілдерінде жалпы және клиникалық фармакологиядан тәжірибелік сабақтар, семинарлар өткізіп, лекция курстарын оқиды.
Тиімді ғылыми қызығушылықтар: 700- ден астам ғылыми жұмыстар, 20 астам патенттер, 10- нан астам монографиялар, оның ішінде мемлекеттік тілде.
Темиргалиева Эльмира Маратовна – жалпы және клиникалық фармакология кафедрасының орынбасары.
Медицна ғылымынң кандидаты, доцент, ҚР денсаулық сақтау үздігі.
Оқу және ғылыми үрдісте фармакологияны зерттеуде, студенттерді дайындауда лайықты дайындықты қамтамасыз ететін оқу және ғылыми үрдіске аса қажет 50- ден астам ғылыми жұмыстардың, 24- тен астам оқу- методикалық кеңестердің, монографиялардың (мемлекеттік тілде) – 3 авторы.
1.8 Байланыс ақпараттары: Жалпы және клиникалық фармакология кафедрасы, Төрекулова 71, 4 қабат, 28 және 32 каб.
1.9Пән саясаты:
Пән саясаты оқу үрдісін бағытталған мақсатта орындау. Мұғалімдердің студенттерге сұранысы жоғарғы мектепте оқудың және сырттан (үтіктелген, ақ халаттың немесе хирургиялық костюмның, қалпақтың, масканың болуы ) қатал бақылаумен толтырылған негізгі принциптерге негізделген. Студенттердің клиникалық базада жұмыс істеуіне қажетті санитарлық кітапша болып табылады.
Тәжірибелік сабаққа 15 минут кешіккен студент сабаққа жіберілмейді. Кешіккен немесе келмеген студенттер жіберілген сабақты аралық бақылауға дейін тапсыру керек. Егер пән бойынша жіберілген сабақтары бар студенттер аралық және қорытынды бақылауға жіберілмейді.
2. Бағдарлама
2.1 КІРІСПЕ:
«Фармакология» дәрінің ағзаға әсері мен жаңа дәрілік заттарды іздеу туралы ғылым. Ол иедициналық-биологиялық пәндердің дамуына үлкен әсер етеді. Фармакология медициналық-биологиялық, клиникалық пәндермен қатар, фармациямен және токсикологиямен байланысты. Тәжірибе жүргізушілер үшін фармакологиялық заттардың негізгі құндылығы көптеген биологиялық және физиологиялық үрдістерді кеңінен басқару мүмкіндігіне ие болуы. Теориялық және клиникалық пәндер аралығында орын алуы фармакология бойынша көптеген ғылыми бағыттардың дамуына ықпал етеді. Фармакология саласындағы жаңа бағыттар, жаңа препараттарды алуға және оларды енгізуге байланысты қолданбалы бағыттармен қатар фундаменталды мәселелерді де қарастырады.
Жаңа, белсенділігі жоғарғы дәрілік заттардың пайда болуы фармакотерапиядағы табыстармен қатар дәрілердің жанама және уытты әсерінің жоғарылауына алып келеді, сондықтан әртүрлі мамандық дәрігерлері үшін, соның ішінде медико-профилактикалық профилді мамандар үшін де фармакология бойынша білім қажет.---
2.2 ПӘН МАҚСАТЫ: студенттерде дәрілік заттардың фармакокинетикасы және фармакодинамикасының жалпы заңдылықтары, сонымен қатар дәрілік заттардың жанама әсерлерін анықтай білу және олардың алдын алу туралы түсінікті қалыптастыру.
2.3 ПӘННІҢ МІНДЕТТЕРІ:
дәрілік заттардың фармакодинамикасы және фармакокинетикасының зағдылықтары туралы білім беру;
фармакологиялық қасиеттері бойынша дәрілік заттардың тобын анықтау;
дәрілік қалыпты таңдаудың жалпы заңдылықтары мен дәрілік заттарды қолдану тәсілдері бойынша түсінікті қалыптастыру;
патогенді микроорганизмдерге, қарапайымдарға, гельменттерге әсер ететін дәрілік заттар туралы білім беру;
дәрілік заттардың жағымсыз жанама әсерлері туралы түсінік беру, оларды анықтау білу, алдын алу және жою;
дәрілік заттармен жедел улануды емдеудің жалпы принциптері туралы білім беру.
2.4 ОҚЫТУДЫҢ ҚОРЫТЫНДЫ НӘТИЖЕЛЕРІ:
Студент білу қажет:
фармакология және токсикологияның негізгі міндеттері мен мазмұны, анықтамасын;
дәрілік заттардың фармакодинамикасы және фармакокинетикасының жалпы зағдылықтарын;
улы және күшті әсер ететін заттардың негізгі тобтарын;
дәрілік заттардың негізгі жанама әсерлерін;
дәрілік заттардың уытты әсерлерінің көріністері және көрсетілетін шаралар;
улануларда жедел көмек көрсету үшін қолданылатын антидоттар және антагонисттер.
Студент үйреніп алуы қажет:
фармаколгиялық қасиеттері жиынтығына байланысты дәрілік заттардың әсерін сараптау;
дәрілік заттардың жанама әсерлерін анықтау және алдын алу;
препараттың бір реттік және тәуліктік мөлшерлерін анықтай білу.
Студент машықтануы қажет:
улануларда дәрілік заттардың уытты әсерлерін олардың антидоттары мен антагонистерін қолдана отырып реттеу;
ғылыми әдебиеттерді рефераттау және фармакология бойынша өз бетінше жаңа білім алуға дағдылану.
2.5 ПРЕРЕКВИЗИТТЕР: физиология, анатомия.
ПОСТРЕКВИЗИТТЕР: клиникалық практика енгізу, жұқпалы аурулар, эпидемиология дезинфекциялық іс негіздерімен, жалпы гигиена, кәсіптік аурулар.
2.6 ПӘННІҢ ҚЫСҚАША МАЗМҰНЫ: фармакологиядағы прогрес клиникалық пәндердің дамуында көрініс береді. Жоғарыәсерлі препараттардың толық ассортиментінің пайда болуының нәтижесінде фармакотерапия көптеген аурулардың емінің негізгі әмбебап әдісі болып табылады және кез-келген мамандықтағы дәрігерге фармакологияны білу міндетті түрде қажет болып табылады. Қазіргі уақытта көптеген заманауи препараттар өте жоғары белсенділікке ие. Осыған байланысты оларды тағайындаудағы кішігірім дәлсіздік науқас жағдайына қатерлі әсер ететін оның жағымсыз әсерінің себебі болуы мүмкін. Барлық айтылғандар фармакологияда өндірілетін ғылыми бағыттардың әртүрлілігін көрсетеді. Ол заттардың әсер механизмін зерттеуге арналған фундамнтальды проблемалар және жаңа препараттар алумен және олардың медициналық тәжірибеге енгізілуіне байланысты тәжірибелік апектілер болуы мүмкін.
2.7 ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАР
ДӘРІСТІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
№
|
Дәріс тақырыптары
|
Ұзақтығы, сағ
|
1
|
Фармакология. Ғылыми пән және оқыту мақсаттары. Дәрілік заттардың фармакокинетикасы мен фармакодинамикасының жалпы заңдылықтары. Дәрілік заттардың тосикокинетикасы және тосикодинамикасы – 1 с.
|
1
|
2
|
Антисептикалық және залалсыздандырушы заттар – 1 с.
|
1
|
3
|
Химиотераиялық заттар: антибактериаллық заттар – 1 с.
|
1
|
4
|
Химиотераиялық заттар: паразиттерге қарсы заттар – 1 с.
|
1
|
5
|
Дәрілік заттармен және улармен жедел улануды емдеудің негізгі принциптері. Медициналық мекемелер және фармацевтикалық өндірістер қызметкерлері ағзаларына дәрілік шикізаттардың және препараттардың уытты әсерлері – 1 с.
|
1
|
Жалпы сағаты:5
ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРДЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
№
|
Тәжірибелік сабақтардың тақырыптары
|
Ұзақтығы, сағ
|
1
|
Жалпы фармакология. Фармакокинетика және фармакодинамика негіздері. Жалпы токсикология сұрақтары – 2 с.
|
2
|
2
|
М, Н-холинорецепторларға әсер ететін дәрілік заттардың негізгі фармакологиялық әсерлері. Антихолинэстеразалық заттар. Негізгі қолдануға көрсетулері, жанама әсерлері. Улану, көрсетілетін көмектер – 2 с.
|
2
|
3
|
ОЖЖ әсер ететін заттар: Ұйықтатқыш заттар. Этил спирті. Анальгетиктер – 2 с.
|
2
|
4
|
Микробтарға қарсы заттар. Антисептикалық және залалсыздандырушы заттар. Химиотерапиялық заттар. Негізгі антибактериалық препараттардың сипаттамасы – 2 с.
|
2
|
5
|
Туберкулезге және вирусқа қарсы заттар. Қарапйымдыларға және құрттарға қарсы заттар – 2 с.
|
2
|
Жалпы сағаты:10
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
№
|
Тақырыптар
|
Ұзақтығы, сағ
|
1
|
Жалпы рецептура. Әртүрлі дәрілік қалыптарға рецепт жазудың жалпы принциптері. Адренергиялық және антиадренергиялық заттардың негізгі фармакологиялық әсерлері. Қолдануға көрсетулері, жанама әсерлері.
|
3
|
2
|
Психотропты заттар (транквилизаторлар, тыныштандырғыш заттар, психостимуляторлар). Аралық бақылау: коллоквиум.
|
3
|
3
|
Қабынуға және аллергияға қарсы заттар. Витаминдер және коферменттік препараттар.
|
3
|
4
|
Жүрек қан-тамырлар жүйесіне әсер ететін заттар. Тыныс алу мүшелері ағзалары қызметтеріне әсер ететін заттар. Ас қорыту мүшелері қызметтеріне әсер ететін заттар.
|
3
|
5
|
Спирохетозға, саңырауқұлақтарға қарсы заттар. Дәрілік заттармен жедел улануды емдеудің негізгі принциптері. Аралық бақылау: коллоквиум.
|
3
|
Жалпы сағат:15.
СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
№
|
Тақырыптар
|
Ұзақтығы, сағ
|
1
|
Афференттік иннервацияға әсер ететін заттар. Жергілікті анестетиктер, қармаушы, қаптаушы, адсорбирциялаушы және тітіркендіргіш заттар. Темекі шегудің және алкоголдік ішімдікті қолданудың зиянды әсерлері. Әлеуметтік және медициналық бағыттары.
|
3
|
2
|
Тырысуға қарсы заттар. Антидеприссанттар. Ноотропты заттар. Аналептиктер. Дәріге тәуелділік шақыратын заттар.
|
3
|
3
|
Гормоналды препараттар, олардың синтетикалық орын алмастырушылары (глюкокортикоидтар, қалқанша, ұйқы және бүйрек үсті бездерінің гормоналды препараттары, анаболикалық стероидтар). Семіруде қолданылатын заттар. Гипертензивті заттар.
|
3
|
4
|
Зәр айдайтын заттар. Ағзада қышқыл-негіздік жағдайды және иондық тепе теңдікті реттеуші препараттар. Плазмаалмастырушы және дезинтоксикациялық ерітінділер. АИВ инфекциясын (ЖИТС) емдеу және алдын алу үшін қолданылатын заттар.
|
3
|
5
|
Сәуле ауруында қолданылатын заттар. Қотырға және педикулезге қарсы заттар. Инсекцидтік заттар.
|
3
|
Жалпы сағат:15.
2.8 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАПСЫРМАЛАРЫ:
№
|
Тақырыптың атауы
|
Тапсырма
|
Сағаттар саны
|
1
|
Афференттік иннервацияға әсер ететін заттар. Жергілікті анестетиктер, қармаушы, қаптаушы, адсорбирциялаушы және тітіркендіргіш заттар.
|
Реферат
|
1
|
2
|
Темекі шегудің және алкоголдік ішімдікті қолданудың зиянды әсерлері. Әлеуметтік және медициналық бағыттары.
|
Презентация
|
1
|
3
|
Тырысуға қарсы заттар.
|
Реферат
|
1
|
4
|
Антидеприссанттар. Ноотропты заттар. Аналептиктер. Дәріге тәуелділік шақыратын заттар.
|
Презентация
|
1
|
5
|
Дәріге тәуелділік шақыратын заттар.
|
Реферат
|
1
|
6
|
Гормоналды препараттар, олардың синтетикалық орын алмастырушылары (глюкокортикоидтар, қалқанша, ұйқы және бүйрек үсті бездерінің гормоналды препараттары, анаболикалық стероидтар).
|
Презентация
|
1
|
7
|
Семіруде қолданылатын заттар.
|
Реферат
|
1
|
8
|
Гипертензивті заттар.
|
Презентация
|
1
|
9
|
Зәр айдайтын заттар.
|
Реферат
|
1
|
10
|
Ағзада қышқыл-негіздік жағдайды және иондық тепе теңдікті реттеуші препараттар. Плазмаалмастырушы және дезинтоксикациялық ерітінділер.
|
Презентация
|
1
|
11
|
АИВ инфекциясын (ЖИТС) емдеу және алдын алу үшін қолданылатын заттар.
|
Реферат
|
1
|
12
|
Сәуле ауруында қолданылатын заттар.
|
Презентация
|
1
|
13
|
Қотырға және педикулезге қарсы заттар.
|
Реферат
|
1
|
14
|
Инсекцидтік заттар.
|
Презентация
|
1
|
2.9 Ұсынылатын әдебиеттердің тізімі
Негізгі:
Харкевич Д.А. Фармакология: Учебник.-10 изд, перераб, доп.испр.-М.: «ГЭОТАР – Медиа», 2008 – 734 с.
Харкевич Д.А. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии, М.: Медицинское информационное агентство (МИА), 2004 – 452 с.
Қосымша:
1. Машковский М.Д. Лекарственные средства. издание пятнадцатое. М.: новая волна, 2008.-
1206с.
2. Аляутдин Р.Н. Фармакология. Учебник. Москва, Изд. дом «ГЭОТАР – Мед», 2004– 516 с.
Лужников Е.А., Костомарова ЛюГ. Острые отравления: Руководство для врачей. 2-е изд, переработанное и дополненное. – М.Медицина, 2000.-434с
Қазақ тілінде
Негізгі:
Харкевич Д.А. Фармакология. Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық. Мемлекеттік тілдердегі аудармасы – алматы, 2008.-608б.
Ағылшын тілінде
Негізгі:
Tripathi R.D. Essentials of Medical Pharmacology. New Delhi, 2004. 937p.
2.10 Оқу және сабақ беру әдістері:
Дәріс:шолулық дәрістер.
Практикалық сабақтар:ауызша сұрау, жағдайлық е септерді шешу, тесттңк тапсырмаларды орындауі препараттардың бір реттік және тәулікттік мөлшерін анықтау.
Оқытушының жетекшілігімен студенттердің қзіндік жұмысы
(ОСӨЖ):барлық туындаған сұрақтар бойынша кеңес беру, таұырыпты өз бетінше меңгеру, жағдайлық есептерді, тесттік тапсырмаларды орындау, кестемен, үлгімен, суреттермен жұмыс істеу, аралық бақылау.
Студенттердің өзңндңк жұмысы:(СӨЖ): негізгі және қосымша әдебиеттермен және компьютерлік оқу бағдарламаларымен өз бетінше жұмыс істеу, тақырыптық рефераттар, презетациялар, эссе дайындау және қорғау, тест түрінде тапсырмалар орындау, кестелер, кроссвордтар құрастыру.
Студенттердің білімін бағалау.
Ағымды бақылау: тестілеу, ауызша сұрау, жағдайлық есептьердің практикалық сабаққа арналған нұсқауы бойынша тапсырмалардың орындалуын тексеру.
Аралық бақылау:коллоквиум.
Қорытынды бақылау:емтихан (ауызша жазбаша, әңгімелесу, тестілеу және практикалық дағдыларды бағалау).
Құралдар мен жабдықтар
Құралдар:мультимедиялық проекторлар, графопроектор, компьютер, экран, диапроекторлар, микрофон.
Жабдықталуы:компьютерлік бағдамалардың және мультимедиялық оқу құралдарының жиынтығы, препараттар жиынтығы және әрбір тақырып бойынша проспекттер, кһрнекті құралдар (кестелер, үлгілер, суреттер).
2.11 Білім бағалаудың критерийлері және ережелері:
Оқудың нәтижелерін бағалау және бақылау студенттің ағымдық және қорытынды бақылау біліміне негізделіп өткізіледі.
Ағымдық бақылау тәжірибелік сабақ кезінде орындалады.
Ағымдық бақылаудың мақсаты – жүйелік тексеру теориялық материалды жақсы білу, теориялық білімдерді тәжірибелік қызметте қолдана алу. Тәжірибелік сабақтармен қатар студенттерге аудиториядан тыс уақытта өзіндік жұмыстар беріледі. Әр сабақтан кейін студент баға алады, ол тәжірибелік сабақтарда теориялық білімдерін көрсетеді.
Қорытынды бақылау дифференциалды сынақ түрінде өткізіледі.
Студент білім бағалайтын шкала
Ағымдық жетістіктердің орташа баллын есептеу формуласы:
Рср. = (Р1 + Р2 + Рсем)/3
Р1, Р2 – аралық рейтинг (бірінші, екінші)
Рсем – семестірлік жетістіктің орташа баллы
Әріптік баға және оның баллдағы сандық эквивалентін төменгі кесте арқылы анықтайды
Баға
|
%
|
Балл
|
Әріп
|
Салтты
|
95-100
|
4,0
|
А
|
Үздік
|
90-94
|
3,67
|
А-
|
85-89
|
3,33
|
В+
|
Жақсы
|
80-84
|
3,0
|
В
|
75-79
|
2,67
|
В-
|
70-74
|
2,33
|
С+
|
Қанағаттандырлық
|
65-69
|
2,0
|
С
|
60-64
|
1,67
|
С-
|
55-59
|
1,33
|
D+
|
50-54
|
1,0
|
D
|
0-49
|
0
|
F
|
Қанағатсыз
|
Қорытынды баға:
Орташа жылдық баға - 60%
Экзамен (дифференциалды сынақ) - 40%
Экзаменде (дифференциалды сынақ) алған қорытынды бағаны есептеу формуласы: РИ = РСР x 0,6 + РЭ x 0,4
РИ – экзамендегі (дифференциалды сынақ) қорытынды баға
РСР - ағымдық жетістіктердің орташа баллы
РЭ – экзамендік баға (дифференциалды сынақтағы баға)
РЭ =Т х 0,5 + У х 0,5
Т – тестің бағасы
У – экзамендегі (дифференциалды сынақ) ауызша жауап
Достарыңызбен бөлісу: |