«Мейіргерлік істегі психология және коммуникация негіздері» пәні бойынша студентке арналған
Ойлау мен сөйлеудің дамуы және өзара байланысы
жүктеу/скачать 1,16 Mb.
|
силабус2020пс (4444444444)
| Ойлау мен сөйлеудің дамуы және өзара байланысы.
Әркім өзінің басындағы ойларын басқаға айтып, түсіндіру үшін оған лайықты сөз таба білуге тиісті. Егердеондай сөзтабаалмаса, ол ой иесіне де шала, түсініксізболып қалады. Яғни, ойдыңдамуысөйлеудіңдамуыменөте тығызбайланысты. Адам өзініңсөйлеумәдениетінжетілдірмейінше, жоғары ақылмәдениетіне жете алмайды. Сыртқы сөйлеуауызша, жазбаша болып бөлінеді. Бұларданбасқаауызша сөйлеудіңмынандайекітүрі бар: 1. Диалогтықсөйлеу. 2. Монологтықсөйлеу. Диалогтықсөйлеу – екінемесебірнешеадамныңтілдесуі. Монологтықсөйлеу – бірадамныңсөйлеуі, әңгіме, баяндама, лекция жәнебасқа да түрлерікездеседі. Мұндасөйлеушібірадам, тыңдаушы – көпхалық. Осылайшасыртқысөйлесу: ауызшадиалогтықсөйлеу, ауызшамонологтықсөйлеу, жазбашасөйлеуболыпбөлінеді. Адамның айтқан қандай сөзі де белгілі бір мазмұнды білдіреді және сөйлеушінің, жазушының осы мазмұнға қатынасын көрсетеді. Мұнан туатын қорытынды: сөйлеу ойды білдіріп, іштегі сезімді сыртқа шығарады. Сөйлеудің бұл сипаты – оның мәнерлілігі. Ойлаудың әлеуметтік табиғаты. Ойлау ми қыртысында жүзеге асатын психикалық процесс болғанымен ол табиғаты жағынан әлеуметтік болады. адам кез-келген мәселені алға қойып, шешу үшін тәжірибеде ашылған заң, ереже ұғымдары пайдаланып отырады. Ғылымда жинақталған осы заңдар тәуелділіктер, әдістер, ұғымдарды әр адам ойлау үстінде пайдаланып, отырады. әрине бұл үшін ол осы заңдарды білетін болуы керек. Ғылым, техника, өндіріс , ауыл шарушылығының барлық орасан жетістіктері бір ғана адамның емес, көптеген адамдардың , тұтас коллективтердің,тіпті бірнеше ұрпақтық ұзақ жылдар бойы дамылсыз ойлаларының нәтижесі. Адамдар тәжрибелер жасайды, зерттеулер жүргізеді, әр түрлі құбылыстардыңқасиеттерінің бетін ашады, құбылыстар арасындағы тәуелсізділіктерді және оларға әсер ету тәсілдерін ашып отырады. Практика мен теорияның өте күрделі мәселелерін шешу үшін адамдар ашылған байланыстар мен заңдылықтарды пайдаланудың жолдарын міне осылай табады. Ойлаудың әлеуметтік табиғаты адамның оны қандай мәселені шешуге бағыттауынан да ашық көрінеді. Мысалы, атом энергиясы саласындағы, ғылыми зерттеулерді капиталистік елдердегі кейбір ғалымдардың халықты қыру мақсатына бағыттайтыны, ал социалистік лагерь елдердегі ғалымдар атом энергиясын бейбітшілік мақсатында, еңбек өнімділігін, халықтардың тұрмыс жағдайын арттырға пайдаланатыны кездейсоқ нәрсе емес қой. Дара адамның ойлауының ғылымының, өндірістің дамуымен қоғамдағы жаңалықтар және жетістіктермен осылайша байланысуы ойлаудың айқын тарихи, әлеуметтік табиғатын білдіреді. Ойлаудың қалыптасу процессі Энгельстің «Маймылдың адамға айналу процессіндегі еңбектің ролі» деген еңбегінде көқрсетілген. Энгельс адамның еңбек әрекетінің заттар мен құбылыстар арасындағы қабылдаудан жасырын ерекшеліктер мен өзара байланыстарды танудағы маңызын ашып көрсетті. Еңбек адамның алда атқарылатын әрекетті жоспарлауды, оның нәтижелерін бақылап отыруды талап етті. Еңбек адамды құрал жасауға мәжбүр етті. Еңбек адамдарды бірлесіп әрекет жасауға итермеледі, қарым-қатынас құралы – сөздің пайда болуына әсер етті. Еңбек адамның өзін-өзі саналы түрде тануына жол ашты. Әрине, қазіргі заман адамның ойлауының дамуы адам санасының ұзақ тарихи қалыптасуында өткен барлық кезеңдерін қайталап өтпейді. жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|