Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидалары 1-тарау. Жалпы ережелер 1. Осы Жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған бiлiм беру ұйымдары қызметiнiң үлгiлік қағидалары (бұдан әрi – Қағидалар) "Бiлiм туралы" Қазақстан Республикасының Заңының (бұдан әрі – "Білім туралы" Заң) 5-бабының 11-1) тармақшасына сәйкес жетiм балаларға және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған бiлiм беру ұйымдарының қызметiн реттейдi.
2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) арнаулы әлеуметтік қызметтер – өмірлік қиын жағдайда жүрген адамға (отбасына) туындаған әлеуметтік проблемаларды еңсеру үшін жағдайларды қамтамасыз ететін және оның қоғам өміріне қатысуына басқа азаматтармен тең мүмкіндіктер жасауға бағытталған қызметтер кешені;
2) баланың заңды өкілдері – ата-ана, бала асырап алушылар, қорғаншы, қамқоршы, патронат тәрбиелеуші, баланы қабылдайтын ата-аналар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес балаға қамқорлық жасауды, білім, тәрбие беруді, оның құқықтары мен мүдделерін қорғауды жүзеге асыратын олардың орнындағы басқа да адамдар;
3) өмірлік қиын жағдай – адамның тыныс-тіршілігін объективті түрде бұзатын, ол оны өз бетінше еңсере алмайтын, "Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген негіздер бойынша танылған ахуал;
4) өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталықтары – тұрақты немесе уақытша (күндіз) болуды ұсына отырып, сондай-ақ қызметі өмірлік қиын жағдайдың алдын алу жөніндегі шараларды жүзеге асырумен байланысты заңды тұлғаларға ақпараттық, консультациялық, делдалдық көрсетілетін қызметтерді ұсыну жолымен арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін білім беру органдарының қарамағындағы ұйымдар.
5) кәмелетке толмағандарды бейiмдеу орталықтары – ата-анасын немесе басқа да заңды өкiлдерiн анықтау үшiн үш жастан он сегiз жасқа дейiнгi қадағалаусыз және панасыз қалған балаларды, уақтылы орналастырылуы мүмкiн болмаған жағдайда ата-анасының немесе оларды алмастыратын адамдардың қамқорлығынсыз қалған балаларды, қорғаншылық және қамқоршылық органы балалардың өмiрiне немесе денсаулығына тiкелей қатер төнген кезде ата-анасынан (олардың бiреуiнен) немесе қамқорлыққа алған басқа адамдардан алып қойған балаларды, арнаулы бiлiм беру ұйымдарына жiберiлетiн балаларды, сондай-ақ әлеуметтiк бейiмсiздiкке және әлеуметтiк депривацияға әкеп соққан қатыгездiкпен қарау салдарынан өмiрлiк қиын жағдайда жүрген балаларды қабылдауды және уақытша бағып-ұстауды қамтамасыз ететiн, бiлiм беру органдарының қарамағындағы ұйым.
3. Жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған бiлiм беру ұйымдары (бұдан әрi – Ұйым) – жетiм балаларға, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға тұратын орын берiп, олардың тәрбиеленуiне, бiлiм алуына қолайлы жағдай жасалатын бiлiм беру жүйесiнiң ұйымдары болып табылады.
4. Ұйымдарының түрлері "Білім беру ұйымдары түрлерінің номенклатурасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 22 ақпандағы № 50 бұйрығына (Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2013 жылғы 26 наурызда № 8390 болып тіркелген) айқындалған.
5. Мемлекеттік ұйымдарында оқитын және (немесе) тәрбиеленетін жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар толық мемлекеттік қамтамасыз етіледі.
6. Ұйым өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясына, "Білім туралы" Заңына, "Қазақстан Республикасындағы Баланың құқықтары туралы" (бұдан әрі – "Бала құқықтары туралы" Заң), "Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы" Заңдарына, осы Қағидаларға және ұйымның жарғысына сәйкес жүзеге асырады.
2 тарау. Білім беру ұйымдары қызметінің тәртібі жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар үшін 7. Ұйым тәрбиеленушілердің психофизиологиялық ерекшеліктеріне, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың денсаулығын сақтау, құқықтары мен мүдделерін қорғау талаптарына сәйкес тәрбиелеу бағдарламасын дербес әзірлейді.
Ұйым оқушылардың бойында тамақтану мәдениетін қалыптастыру, оның ішінде теңгерімді дұрыс тамақтануды және табиғи және жаңа піскен өнімдерді тұтынуды насихаттау арқылы қалыптастыру бойынша жұмыстар жүргізеді.
8. Орталықтың міндеттері:
1) мемлекеттiк көмек пен қолдауды қажет ететiн балаларға жататын орын бере отырып өмip сүру, оқыту және тәрбиелеу үшiн қажеттi жағдайларды қамтамасыз ету арқылы білім беру бағдарламаларын игеруге жағдай жасау;
2) тәрбиеленушілердің жақын туыстарын анықтау және оларды жақын туыстарының отбасына қайтару жөнінде шаралар қабылдауда қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдарға жәрдем көрсету;
3) тәрбиеленушілерді асырап алушы отбасыларындағы (қорғаншылыққа, патронатқа, асырап алуға, баланы қабылдайтын отбасына) өмірге психологиялық дайындау;
4) кәмелетке толмағандарға, олардың ата-аналарына және өзге де заңды өкілдеріне өмірлік қиын жағдайды еңсеруде Әлеуметтік және психологиялық көмек көрсету;
5) кәмелетке толмағандардың әлеуметтік мәртебесін анықтау бойынша жұмыс;
6) кәмелетке толмағандар арасында қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу бойынша профилактикалық жұмыс;
7) тұлғаның шығармашылық, рухани және дене мүмкiндiктерiн дамыту, адамгершілiк және салауатты өмiр сүру салтының берiк негiздерiн қалыптастыру, дара тұлғаны дамыту үшiн жағдайларды жасау арқылы зияткерлікті байыту;
8) азаматтық пен елжандылыққа, өз еліне - Қазақстан Республикасына сүйiспеншiлiкке, мемлекеттiк рәмiздердi құрметтеуге, халық дәстүрлерiн қастерлеуге, Конституцияға қайшы және қоғамға қарсы кез келген көрiнiстерге төзбеуге тәрбиелеу;
9) Қазақстан Республиканың қоғамдық-саяси, экономикалық және мәдени өмiрiне қатысу қажеттiлiгiн, жеке адамның өз құқықтары мен мiндеттерiне саналы көзқарасын қалыптастыру;
10) әлемдiк және отандық мәдениеттiң жетiстiктерiне баурау, қазақ халқы мен басқа да халықтардың тарихын, әдет-ғұрып дәстүрлерiн зерделеу, мемлекеттiк, орыс, шетел тiлдерiн білу;
11) оқытудың жаңа технологияларын енгiзу, бiлiм берудi ақпараттандыру;
12) тәрбиеленушілерді әлеуметтік қорғауды, медициналық- психологиялық-педагогикалық оңалтуды және әлеуметтік бейімдеуді қамтамасыз ету;
13) тәрбиеленушілерге оқыту, тәрбиелеу, емдеу, әлеуметтік бейімдеу, оңалту және қоғамға кіріктіру үшін жағдай жасауды қамтамасыз ету.
9. Ұйымда балалардың тұрақты және уақытша (күндіз) болуы үшін әртүрлі жастағы және бір жастағы топтар құрылады. Топтардағы балалар саны он бес адамнан аспауы тиіс.
10. Ұйымда медициналық қызмет көрсетуді ұйымның әкімшілігімен және денсаулық сақтау жүйесінің аумақтық ұйымдарымен бірлесіп, балалардың денсаулығын сақтауды, олардың психофизикалық жай-күйін нығайтуды, профилактикалық іс-шараларды жүргізуді, Қазақстан Республикасының халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы заңнамасы талаптарының сақталуын қамтамасыз ететін штаттық медициналық персонал жүзеге асырады.
11. Ұйым мынадай блоктардан тұрады:
1) тұрғын үй-тұрмыстық блок (жатын бөлмелер, сабақтарға арналған сынып, ойын бөлмесі, кинозал, кітапхана, гигиена бөлмелері);
2) медициналық блок (медициналық пункт, изолятор);
3) әкімшілік-шаруашылық блок (асхана, қызметтік кабинеттер және шаруашылық Үй-жайлар).
12. Ұйымның техникалық жарақтандырылуы кәмелетке толмағандарды тәулік бойы бақылау үшін еркін кіру және ұйымнан тыс шығу мүмкіндігімен қамтамасыз етеді.
13. Медициналық көрсеткіштер бойынша бұл балаларды тәрбиелеу мен оқыту "Бала құқықтары туралы" Заңға сәйкес бөлек жүзеге асырылатын жағдайларды қоспағанда, бір отбасында тұратын немесе туыстық қатынастарда тұратын балалар бір ұйымға жіберіледі.
14. Күн тәртібі тәрбиеленушілердің ұйымда тәулік бойы болуын ескере отырып жасалады.
15. Жалпы білім беретін мектептердегі оқу-тәрбие процесі "Қазақстан Республикасының бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген) сәйкес жүзеге асырылады.
Ұйымда тәрбие жұмысы балалар мен ересектердің ынтымақтастығы қағидаттарында тәрбиеленушілердің мүдделерін, бейімділігі мен психофизикалық ерекшеліктерін ескере отырып жүргізіледі.
Жергілікті атқарушы органдар мектеп жасындағы тәрбиеленушілерді тиісті елді мекеннің жалпы білім беретін мектебінде мектебі жоқ ұйымдардың оқуын қамтамасыз етеді.
16. Ұйымда тәрбиеленушілердің патриоттық, азаматтық, интернационализм, жоғары мораль мен адамгершілікті қалыптастыруға, сондай-ақ жан-жақты қызығушылықтары мен қабілеттерін дамытуға бағытталған түрлі клубтар, секциялар, үйірмелер, студиялар құрылады.
Ұйым тәрбиеленушілердің мүдделерін ескере отырып, жалпы білім беретін мектепте, оқушылар сарайлары мен үйлерінде, жас техниктер мен жас натуралистер станцияларында, Спорт және музыка мектептерінде, мектептен тыс ұйымдарда үйірмелерге, секцияларға баруын қамтамасыз етеді.
17. Ұйымда мектепке дейінгі бөлімше (топтар) мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалардың туыстық қатынастарын сақтау мақсатында құрылады.
18. Мектепке дейінгі бөлімше (топтар) өз қызметінде осы Қағидаларды басшылыққа алады.
19. Мектепке дейінгі жастағы ұйымдардың тәрбиеленушілерін тәрбиелеу, оқыту және олардың күн тәртібі "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің міндетін атқарушының 2016 жылғы 12 тамыздағы № 499 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14235 болып тіркелген) бекітілген мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес жүзеге асырылады.
20. Ұйымда болған уақытта әрбір тәрбиеленушіге кепілдік беріледі:
1) оның өмірі мен денсаулығын қорғау;
2) оның қадір-қасиетін қорғау;
3) күш көрсету, моральдық немесе психикалық зорлық-зомбылықтың барлық нысандарынан қорғау;
4) оның шығармашылық қабілеттері мен мүдделерін дамыту;
5) дамуында орын алған кемшіліктерді түзетуде білікті көмек алу;
6) оның бейімділігіне, қабілеттеріне, қалауы мен денсаулық жағдайына сәйкес қосымша білім беру, сауықтыру қызметтерін алуға құқығы бар.
21. Ұйым тәрбиеленушілердің мүдделерін ескере отырып, олардың жалпы білім беретін мектепте, оқушылар сарайлары мен үйлерінде, жас техниктер мен жас натуралистер станцияларында, Спорт және музыка мектептерінде, сондай-ақ басқа да қосымша білім беру ұйымдарында үйірмелерге, секцияларға қатысуы арқылы белсенді дамыған жеке тұлғаны қалыптастыруға ықпал етеді.
22. Ұйым тәрбиеленушілердің пікірін ескере отырып, тиісті лицензиясы (рұқсаты) болған кезде білім беру қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғалармен шарттар бойынша тәрбиеленушілерді кәсіптік даярлауды жүргізеді.
23. Педагогикалық, әдістемелік және қамқоршылық кеңестер ұйымды алқалық басқару нысандары болып табылады.
24. Ұйымдардың персоналын жинақтау "Мемлекеттік білім беру ұйымдары қызметкерлерінің үлгі штаттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 30 қаңтардағы № 77 қаулысына сәйкес регламенттеледі.
25. Ұйым жергілікті жағдайларға байланысты оқу шаруашылықтарын, оқу-тәжірибе учаскелерін, оқу-өндірістік шеберханаларды құрады.
26. Еңбекке баулу және оқыту оқу шеберханаларында, қосалқы шаруашылықтарда, кәсіпорындарда, ұйымдарда жұмысшы кадрларға қажеттілікке бағдарланған өңірлік, жергілікті жағдайларды негізге ала отырып және психофизикалық дамудың, денсаулықтың, мүмкіндіктердің, сондай-ақ тәрбиеленушілердің мүдделерін ескере отырып, тәрбиеленушіні жеке еңбек қызметі үшін даярлауды қамтитын еңбек бейінін таңдау негізінде жүзеге асырылады.
27. Мемлекеттік ұйым жергілікті бюджеттен қаржыландырылады.
28. Ұйымдарды құру, қайта ұйымдастыру және тарату "Білім туралы" Заңның 6-бабының 6) тармақшасына сәйкес жүзеге асырылады.
3 тарау. Өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығы қызметінің тәртібі 29. Өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығында күнтізбелік жыл ішінде әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-медициналық, әлеуметтік-психологиялық, әлеуметтік-педагогикалық, әлеуметтік-еңбек, әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік-экономикалық қызметтер түріндегі арнаулы әлеуметтік қызметтерді үш жастан он сегіз жасқа дейін алады:
1) жетім балалар;
2) ата-ана құқықтарының шектелуіне немесе олардан айырылуына, ата-аналарының хабар-ошарсыз кетті деп танылуына, олардың қайтыс болды деп жариялануына, әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеті шектеулі) деп танылуына, ата-аналарының бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеуіне, ата-анасының баланы тәрбиелеуден немесе оның құқықтары мен мүдделерін қорғаудан жалтаруына, оның ішінде ата-аналары өз баласын тәрбиелеу немесе емдеу мекемесінен алудан бас тартқан кезде, оларды уақтылы орналастыру мүмкін болмаған, сондай-ақ олардың өміріне немесе денсаулығына тікелей қатер төнген кезде орган ата-анасынан (олардың бірінен) немесе қамқорлығында болған басқа да адамдардан және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған өзге де жағдайларда іріктеп алған;
3) ата-аналарын немесе басқа да заңды өкiлдерiн анықтау үшiн үш жастан он сегiз жасқа дейiнгi қадағалаусыз және панасыз қалған;
4) арнайы білім беру ұйымдарына жіберілетін балалар;
5) әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға әкеп соққан қатыгездікпен қарау салдарынан өмірлік қиын жағдайда жүрген балалар.
30. Осы Қағидалардың 29-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген, білім беру ұйымына жіберілетін кәмелетке толмағандарға органдар мынадай құжаттарды ұсынады:
1) білім басқармасының білім беру ұйымына жіберу туралы бұйрығы;
2) туу туралы куәлік (жеке куәлік);
3) денсаулық жағдайы және егулер туралы медициналық құжаттар;
4) білім туралы құжаттар (мектеп жасындағы балалар үшін);
5) баланың өмір сүру жағдайларын тексеру актісі;
6) ата-аналары туралы мәліметтер (ата-аналарының қайтыс болуы туралы куәліктердің көшірмелері, соттың шешімі (ата-аналарының ата-ана құқықтарын шектеу немесе айыру туралы, ата-аналарын хабарсыз кетті деп тану, оларды қайтыс болды деп жариялау немесе әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеті шектеулі) деп тану туралы), ауруы туралы анықтама, ата-аналарды іздестіру туралы анықтама және ата-аналарының болмауын немесе олардың өз балаларын тәрбиелеу мүмкін еместігін растайтын басқа да құжаттар);
7) жақын туыстарының бар-жоғы және тұрғылықты жері туралы анықтама;
8) ата-анасы қайтыс болғаннан кейін қалған мүліктің тізімдемесі, оның сақталуына жауапты адамдар туралы мәліметтер;
9) кәмелетке толмағандарға тұрғын үй алаңын бекіту туралы құжаттар.
Осы Қағидалардың 29-тармағының 3) және 5) тармақшаларында көрсетілген кәмелетке толмағандарға:
1) органның қаулысы;
2) баланың туу туралы куәлігі (жеке куәлігі) (бар болса);
3) тұрғын үй-тұрмыстық жағдайларын тексеру актісі (тұрғылықты жерін белгілеу кезінде);
4) кәмелетке толмағанға, сондай-ақ оның ата-анасына немесе басқа да заңды өкілдеріне мінездеме (ата-анасы немесе басқа да заңды өкілдері анықталған кезде);
5) туу туралы куәлік (болған жағдайда);
6) білім беру ұйымынан анықтама (мектеп жасындағы балалар үшін);
7) медициналық құжаттар (бар болса-егу паспорты және амбулаториялық карта).
Осы Қағидалардың 29-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген кәмелетке толмағандарға:
1) сот қаулысы.
31. Түнгі уақытта, демалыс немесе мереке күндері осы Қағидалардың 31-тармағының 1), 2), 3) және 5) тармақшаларында көрсетілген кәмелетке толмағандар өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығына осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша кәмелетке толмағанды өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығына қабылдау туралы актінің негізінде орналастырылады, бұл туралы өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау Орталығының Әкімшілігі жиырма төрт сағат ішінде Қазақстан Республикасының прокуратура органдарына жазбаша.
32. Кәмелетке толмағандарды одан әрі ұстау не орналастыру туралы мәселені шешу үшін өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығының қызметкерлері үш жұмыс күні ішінде қадағалаусыз, панасыз қалу не зорлық-зомбылық, баланың өмірі мен денсаулығына қатыгез қарау белгілерінің болуын негіздейтін органдарға ақпарат жібереді.
33. Консультациялық көмек өз бетінше және өз еркімен жүгінген балаларға және олардың заңды өкілдеріне білім басқармасының жолдамасынсыз көрсетіледі.
34. Тәрбиеленушіні өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығынан басқа ұйымға ауыстыруды Білім басқармасы психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссияның қорытындысы және өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығының қолдаухаты негізінде жүзеге асырады. Бұл ретте білім басқармасы ауыстыру туралы тиісті бұйрық дайындайды.
35. Өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығының тәрбиеленушілерін шығару өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығының педагогикалық кеңесінің шешімі бойынша, ол болмаған кезде – өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығы әкімшілігінің шешімі бойынша жүргізіледі.
36. Кәмелетке толмағандар Кәмелетке толғанға дейін отбасына тәрбиелеуге орналастыру мүмкін болмаған жағдайда оларға көмек көрсету және оларды одан әрі орналастыру мәселелерін шешу үшін алты айдан аспайтын мерзімде өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығында болады.
37. Өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығына келіп түскен сәттен бастап алты ай ішінде жетім бала және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған бала мәртебесі белгіленген кезде өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығына тұрақты тұруға қабылдау осы Қағидалардың 29-тармағына сәйкес белгіленген құжаттар тізбесі негізінде кейіннен отбасына орналастырылғанға дейін жүзеге асырылады.
38. Тәрбиеленушіні өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығынан ауыстырған (шығарған) кезде жеке істер тәрбиеленуші тұратын және оқитын ұйымның өкіліне беріледі, ол туралы журналға тиісті жазба жазылады.
39. Өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығында қызметтер (бөлімдер) ұйымдастырылады):
1) орталық тәрбиеленушілері мен өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды психологиялық және құқықтық қолдау қызметі (бөлімі);
2) қиын өмірлік жағдайдағы балаларды қолдау орталығының тәрбиеленушілерін отбасылық орналастыруға жәрдемдесу, қиын өмірлік жағдайдағы балаларды қолдау орталығының түлектерін асырап алушы ата-аналарды сүйемелдеу және интернаттан кейінгі сүйемелдеу қызметі (бөлімі).
40. Орталық тәрбиеленушілері мен өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды психологиялық және құқықтық қолдау қызметінің (бөлімінің) міндеттері:
1) тәрбиеленушілердің, өмірлік қиын жағдайда жүрген балалардың жеке және зияткерлік дамуына жәрдемдесу, өзін-өзі тәрбиелеу және өзін-өзі дамыту қабілетін қалыптастыру;
2) тез дамып келе жатқан ақпараттық қоғам жағдайында тәрбиеленушілерге, қиын өмірлік жағдайдағы балаларға, олардың табысты әлеуметтенуіне психологиялық көмек көрсету;
3) әр оқушыға және қиын өмірлік жағдайдағы балаға оның жеке басын психологиялық-педагогикалық зерттеу негізінде көзқарасты дараландыруға ықпал ету;
4) психологиялық диагностика жүргізу және қиын өмірлік жағдайдағы тәрбиеленушілер мен балалардың шығармашылық әлеуетін дамыту;
5) өмірлік қиын жағдайдағы тәрбиеленушілер мен балалардың психологиялық қиындықтары мен мәселелерін шешу бойынша психокоррекциялық жұмыстарды жүзеге асыру;
6) психологиялық мәселелерді шешуде және оқу-тәрбие жұмысының оңтайлы әдістерін таңдауда Орталықтың ата-аналары мен қызметкерлеріне консультациялық көмек көрсету;
7) тәрбиеленушілерді патронаттық отбасылардағы өмірге психологиялық даярлауды жүзеге асыру.
41. Қызметтің (бөлімнің) міндеттері өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығының тәрбиеленушілерін отбасылық орналастыруға жәрдемдесу және өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығының түлектерін асырап алушы ата-аналарды сүйемелдеу және интернаттан кейінгі сүйемелдеу:
1) баланы отбасына қайтару мақсатында өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығы тәрбиеленушілерінің туған отбасыларымен жұмысты жүзеге асыру;
2) жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды өз отбасына тәрбиелеуге қабылдауға тілек білдірген, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарын психологиялық даярлауды жүзеге асыру;
3) отбасында өмір сүру және тәрбиелену құқықтарын іске асыру үшін өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығы тәрбиеленушілерінің ата-ана қамқорлығынан айырылуының нақты мән-жайларын анықтау бойынша жұмыстарды жүзеге асыру;
4) жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды өз отбасына тәрбиелеуге қабылдауға және қабылдауға тілек білдірген Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтарға консультациялық көмек көрсету;
5) жетім балаларды және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды өз отбасына тәрбиелеуге қабылдаған отбасыларға психологиялық, консультациялық және өзге де көмек көрсету;
6) тәрбиеленушілерді қабылдаушы отбасына орналастыру бойынша органдармен жұмысты жүзеге асыру;
7) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдардың түлектеріне өз бетінше өмір сүруге бейімделуіне жәрдем көрсету;
8) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдар түлектерінің құқықтары мен мүдделерін қорғауға көмек көрсету;
9) өзін-өзі қамтамасыз ету проблемаларын шешуде, өмірлік қиын жағдайларды еңсеру бойынша мүмкіндіктерді іске асыруда қолдау көрсету;
10) еңбексүйгіштікті, салауатты өмір салты дағдыларын, мінез-құлық мәдениетін, заңға бағынуды қалыптастыру.
42. Өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығында қажеттілігіне қарай басқа да қызметтер (бөлімдер) құрылуы мүмкін.
43. Өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығы қызметі өмірлік қиын жағдайдың алдын алу жөніндегі шараларды жүзеге асырумен байланысты заңды тұлғаларға ақпараттық, консультациялық, делдалдық қызметтер көрсетеді.
4 тарау. Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығы қызметінің тәртібі 44. Мектеп жасындағы тәрбиеленушілер ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығында немесе арнайы білім беру ұйымдарында немесе тиісті елді мекеннің жалпы білім беретін мектебінің арнайы түзету сыныптарында білім алады.
45. Білім беру процесін ұйымдастыру (оқу жылының, каникулдардың, оқу сабақтарының басталуы мен ұзақтығы, мемлекеттік (қорытынды) аттестаттауды өткізу, білім туралы құжаттарды беру тәртібі және білім беру сипатындағы басқа да мәселелер) білім беру саласындағы уәкілетті органның бұйрығына сәйкес жүзеге асырылады.
46. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды қолдау орталығындағы жалпы білім беретін сыныптардың саны санитариялық нормаларды ескере отырып, білім беру процесі үшін жасалған жағдайларға байланысты және қажеттілікке (санға) қарай айқындалады.
Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығында сыныптардың толықтырылуы 20 адамнан аспауы тиіс.
47. Сыныпты 2 топқа бөлу қалалық жалпы білім беру ұйымдарында в сыныбын 24 және одан да көп білім алушылар, ал ауылдық ұйымдарда – 20 және одан да көп білім алушылар толтырған кезде жүзеге асырылады:
оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін 1-11 сыныптардағы қазақ тілі бойынша;
қазақ әдебиеті бойынша оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін 5-11 сыныптарда;
қазақ және ұйғыр, тәжік және өзбек тілдерінде оқытатын 3-11 сыныптарда орыс тілінен;
1-11 сыныптарда шет тілі бойынша;
информатика бойынша 5-11 сыныптарда;
бейіндік пәндер бойынша;
5-11 сыныптардағы технология бойынша (сыныптың толымдылығына қарамастан ұлдар мен қыздар топтары);
дене шынықтыру бойынша 5-11 сыныптарда.
48. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды қолдау орталығында Мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған арнайы (түзету) топтар (сыныптар) ашылады. Осы топтарға (сыныптарға) балаларды айқындау психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссияның қорытындысы негізінде ғана жүзеге асырылады.
49. Денсаулық мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған арнайы (түзету) сыныптарының 1-11 сыныптарының толықтырылуы 12 білім алушыға дейін белгіленеді. Дайындық сыныбының толықтырылуы 8 адамнан аспауы тиіс.
Орташа ақыл-ой кемістігі бар балалар мен 3-тен 6 адамға дейін аралас ақауы бар балаларға арналған сыныптардың толықтырылуы.
50. Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау, кәсіптік-еңбекке оқыту бойынша арнайы сабақтар сыныпты 2 топқа бөле отырып жүргізіледі. Бұл топтарды жинақтау білім алушылардың танымдық, психофизикалық ерекшеліктерін, дәрігердің ұсынымдарын ескере отырып жүргізіледі. Кәсіптік-еңбекке оқыту бойынша топтардың толымдылығы 5-тен 7 адамға дейін.
51. Логопедтік сабақтар, емдік дене шынықтыру (бұдан әрі - ЕДШ), психомоториканы және сенсорлық процестерді дамыту бойынша топтарды жинақтау сөйлеу, қозғалыс және басқа да бұзылулардың біркелкілігі мен айқындылығын ескере отырып, Ал ЕДШ сабақтарында медициналық ұсынымдарға сәйкес жүргізіледі. Кесте бойынша сағаттар күннің бірінші және екінші жартысында беріледі. Сабақтың ұзақтығы-бір білім алушыға оқу уақытының 15-20 минуты.
ЕДШ бойынша сабақтар білім алушылармен 3-5 адамнан тұратын топтарда өткізіледі. Сөйлеуді түзету бойынша логопедиялық сабақтар 2-4 адамнан тұратын топтарда, сондай-ақ жеке ұйымдастырылады.
52. Егер ақыл-ой кемістігінің күрделі нысандары бар білім алушылар жекелеген пәндер бойынша оқу бағдарламасын меңгермесе, оларды оқыту жеке жоспар бойынша жүргізіледі және олардың жеке ілгерілеуіне сәйкес бағаланады. Орталықтың педагогикалық кеңесі үлгермеу себептерін зерделеу туралы деректер негізінде балаларды жеке жоспар бойынша оқытуға көшіру туралы шешім қабылдайды. Жекелеген пәндер бойынша жеке жоспарларды педагогтер әрбір оқу жылына жасайды және оларды педагогикалық кеңес бекітеді.
53. Орталықтың оқу-тәрбие қызметі "Білім туралы" Заңның 5-бабының 5-1) тармақшасына сәйкес мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары негізінде әзірленген оқу жоспарлары мен бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылады..
54. Оқу аптасының ұзақтығын білім беруді басқарудың тиісті органының келісімі бойынша педагогикалық кеңес белгілейді және орталықтың жарғысында бекітіледі.
55. Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген) бекітілген білім берудің барлық деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес қазақ тілін білуді, сондай-ақ орыс тілін, шет тілдерінің бірін оқытуды қамтамасыз етеді.
56. Еңбекке баулу және тәрбиелеу жергілікті жағдайлар мен қажеттіліктерді ескере отырып, оқытуды қоғамдық пайдалы, өнімді еңбекпен біріктіру, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға қатысу, клубтар мен үйірмелердегі, оқу шеберханаларындағы, қосалқы шаруашылықтағы, оқушылар кооперативтеріндегі, басқа да оқушылар бірлестіктеріндегі, кәсіпорындардағы, фермерлік шаруашылықтардағы жұмыстар негізінде жүзеге асырылады.
57. Тиісті жағдайлар болған кезде білім алушы тәрбиеленушілерге оқу-өндірістік шеберханаларда, зертханаларда, оқу шаруашылықтарында, оқушы орындарында, құрылыс объектілерінде, егістіктерде, Тапсырыс беруші кәсіпорындардың, жұмыс берушілердің фермаларында белгіленген тәртіппен біліктілік беру туралы куәлік (куәлік) бере отырып, кәсіптік және өндірістік оқыту ұйымдастырылуы мүмкін.
58. Кәсіптік практиканың түрлері, мерзімдері мен мазмұны "Білім туралы" Заңның 5-бабының 6) тармақшасына сәйкес техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарының оқу жоспарлары мен бағдарламаларында айқындалады.
59. Тәрбиеленушілердің тәрбие, еңбек, спорт, мәдени-бұқаралық жұмыстардың әртүрлі нысандарына қатысуы балалар мен ересектердің ынтымақтастығы қағидатына, қызығушылықтарды, бейімділіктер мен психофизикалық ерекшеліктерді ескере отырып, ұжымдық іс-әрекетке жеке және сараланған көзқарастардың үйлесуі негізінде құрылады.
60. Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығында тәрбиеленушілердің патриоттық, азаматтық, интернационализм, жоғары мораль мен адамгершілікті қалыптастыруға, сондай-ақ жан-жақты қызығушылықтары мен қабілеттерін дамытуға бағытталған түрлі клубтар, секциялар, үйірмелер, студиялар құрылады.
61. Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығының тәрбиеленушілері өз базасында кәсіподақ, мәдени-ағарту, мектептен тыс, спорттық және басқа да ұйымдар құратын музыкалық, көркем, спорттық және басқа да мектептердегі, түрлі үйірмелер мен секциялардағы сабақтарға қатыса алады, конкурстарға, олимпиадаларға, спартакиадаларға, көрмелерге, байқауларға және мектеп оқушыларымен бұқаралық іс-шаралардың басқа да нысандарына қатысалады.
62. Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығына барлық күнтізбелік жыл ішінде қабылданады:
1) жетім балалар;
2) ата-ана құқықтарының шектелуіне немесе одан айырылуына, ата-аналарының хабарсыз кетті деп танылуына, олардың қайтыс болды деп жариялануына, әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеті шектеулі) деп танылуына, ата-анасының бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеуіне, ата-анасының баланы тәрбиелеуден немесе оның құқықтары мен мүдделерін қорғаудан жалтаруына, оның ішінде ата-анасының өз баласын тәрбиелеу немесе емдеу мекемесінен алудан бас тартуына, сондай-ақ ата-анасының қамқорлығы болмаған өзге де.
63. Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығына айқындау үшін білім басқармасының мынадай құжаттарды қоса бере отырып, ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығына жіберу туралы бұйрығы негіз болып табылады:
1) туу туралы куәлік (жеке куәлік);
2) денсаулық жағдайы және егулер туралы медициналық құжаттар;
3) Білім туралы құжаттар (мектеп жасындағы балалар үшін);
4) баланың өмір сүру жағдайларын тексеру актісі;
5) ата-аналары туралы мәліметтер (ата-аналарының қайтыс болуы туралы куәліктердің көшірмелері, соттың шешімі (ата-аналарының ата-ана құқықтарын шектеу немесе айыру туралы, ата-аналарын хабарсыз кетті деп тану, оларды қайтыс болды деп жариялау немесе әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеті шектеулі) деп тану туралы), ауруы туралы анықтама, ата-аналарды іздестіру туралы анықтама және ата-аналарының болмауын немесе олардың өз балаларын тәрбиелеу мүмкін еместігін растайтын басқа да құжаттар);
6) жақын туыстарының бар-жоғы және тұрғылықты жері туралы анықтама;
7) ата-анасы қайтыс болғаннан кейін қалған мүліктің тізімдемесі, оның сақталуына жауапты адамдар туралы мәліметтер;
8) кәмелетке толмағандарға тұрғын үй алаңын бекіту туралы құжаттар.
64. Тәрбиеленушіні ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығынан басқа ұйымға ауыстыруды Білім басқармасы психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссияның қорытындысы және орталықтың қолдаухаты негізінде жүзеге асырады. Бұл ретте білім басқармасы ауыстыру туралы тиісті бұйрық дайындайды.
65. Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығының тәрбиеленушілерін шығару орталықтың педагогикалық кеңесінің шешімі бойынша, ол болмаған жағдайда – орталық әкімшілігінің шешімі бойынша жүргізіледі.
66. Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығынан тәрбиеленушіні ауыстыру (шығару) кезінде жеке істер тәрбиеленуші тұратын және оқитын ұйымның өкіліне беріледі, ол туралы журналға тиісті жазба жазылады.
67. Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларды қолдау орталығы жергілікті жағдайларға байланысты оқу шаруашылығын, оқу-тәжірибе учаскесін, оқу-өндірістік шеберханаларды құра алады.
5 тарау. Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығы қызметінің тәртібі 68. Кәмелетке толмағандарды бейімдеу Орталығына қабылданады:
1) ата-аналарын немесе басқа да заңды өкiлдерiн анықтау үшiн үш жастан он сегiз жасқа дейiнгi қадағалаусыз және панасыз қалған;
2) оларды уақтылы орналастыру мүмкін болмаған жағдайда, сондай-ақ олардың өмірі мен денсаулығына тікелей қатер төнген кезде орган ата-анасынан (олардың бірінен) немесе қамқорлығында болған басқа да адамдардан іріктеп алған ата-аналарының немесе оларды алмастыратын адамдардың қамқорлығынсыз қалған балалар;
3) арнайы білім беру ұйымдарына жіберілетін балалар;
4) әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға әкеп соққан қатыгездікпен қарау салдарынан өмірлік қиын жағдайда жүрген балалар.
69. Кәмелетке толмағандарды кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына орналастыру үшін негіздер:
1) осы Қағидалардың 68-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген кәмелетке толмағандарға қатысты сот қаулысы;
2) осы Қағидалардың 68-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көрсетілген кәмелетке толмағандарға қатысты органның қаулысы;
3) кәмелетке толмағанды (оларды) осы Қағидалардың 68-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына жеткізген адамның өтініші.
Органның кәмелетке толмағанды кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына орналастыру туралы қаулысына:
1) тұрғын үй-тұрмыстық жағдайларын тексеру актісі (тұрғылықты жерін белгілеу кезінде);
2) кәмелетке толмағанға, сондай-ақ оның ата-анасына немесе басқа да заңды өкілдеріне мінездеме (ата-анасы немесе басқа да заңды өкілдері анықталған кезде);
3) туу туралы куәлік (болған жағдайда);
4) білім беру ұйымынан анықтама (мектеп жасындағы балалар үшін);
5) медициналық құжаттар (бар болса-егу паспорты және амбулаториялық карта).
70. Осы Қағидалардың 68-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көрсетілген кәмелетке толмағандар түнгі уақытта, демалыс немесе мереке күндері осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша кәмелетке толмағанды кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына қабылдау туралы актінің негізінде кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына орналастырылады, бұл туралы жиырма төрт сағат ішінде кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығының әкімшілігі прокуратура органдарына жазбаша хабарлайды.
71. Осы Қағидалардың 68-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көрсетілген кәмелетке толмағандарды одан әрі ұстау не орналастыру туралы мәселені шешу үшін кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығының қызметкерлері үш тәулік ішінде қорғаншылық және қамқоршылық органдарына қадағалаусыз, панасыз қалу не зорлық-зомбылық, қатыгез қарау белгілерінің, баланың өмірі мен денсаулығына қатердің болуын негіздейтін ақпарат жібереді.
72. Органдар үш жұмыс күні ішінде кәмелетке толмағанды кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына орналастыру туралы қаулы дайындайды.
Органның қаулысы бойынша кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына орналастырылған кәмелетке толмағандар көрсетілген органның қаулысы негізінде ғана шығарылады.
73. Кәмелетке толмағанды қабылдау және оның кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығынан шығуы кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығы директорының бұйрығымен ресімделеді.
74. Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына қабылданатын кәмелетке толмағандар туралы деректер осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жеткізілген кәмелетке толмағандарды есепке алу журналында тіркеледі.
Кәмелетке толмағанның сауалнамалық деректері және кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына орналастыру себептері нақтыланғаннан кейін оған осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша есептік-статистикалық карточка ресімделеді.
75. Осы Қағидалардың 68-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көрсетілген кәмелетке толмағандар оларға көмек көрсету және оларды одан әрі орналастыру мәселелерін шешу үшін үш айдан аспайтын мерзімде кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығында болады.
76. Кәмелетке толмағандардың кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығында болу мерзіміне Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган жариялаған карантин кезеңі, сондай-ақ кәмелетке толмағанның ауруына байланысты стационарлық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымында болу уақыты кірмейді.
Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығының әкімшілігі, органдар баланың одан әрі өмір сүруі үшін оның мәртебесін растайтын құжаттарды жинау жөнінде барлық қажетті шараларды қабылдайды:
1) білім басқармасының балалар үйіне жіберу туралы бұйрығы;
2) туу туралы куәлік (жеке куәлік);
3) денсаулық жағдайы және егулер туралы медициналық құжаттар;
4) білім туралы құжаттар (мектеп жасындағы балалар үшін);
5) баланың өмір сүру жағдайларын тексеру актісі;
6) ата-анасы туралы мәліметтер (ата-анасының қайтыс болуы туралы куәліктердің көшірмелері, ата-анасының ата-ана құқықтарын шектеу немесе одан айыру туралы, ата-анасын хабарсыз кетті немесе әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеті шектеулі) деп тану, оларды қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі, ауруы туралы анықтама, ата-анасын іздестіру туралы анықтама, адасқан (тастанды) баланы жеткізу туралы акт, ата-ана құқықтарынан бас тарту және баланы асырап алуға келісу туралы өтініш, баланы Денсаулық сақтау ұйымында қалдыру туралы, патронаж туралы акт және ата-анасының жоқтығын немесе олардың өз балаларын тәрбиелеу мүмкін еместігін растайтын басқа да құжаттар);
7) аға-інілерінің, апа-сіңлілерінің (қарындастарының) және басқа да жақын туыстарының тұратын мекенжайы, телефоны, жұмыс орны көрсетілген олардың бар-жоғы және тұрғылықты жері туралы анықтама;
8) ата-анасы қайтыс болғаннан кейін қалған мүліктің тізімдемесі, оның сақталуына жауапты адамдар туралы мәліметтер;
9) кәмелетке толмағандарға тұрғын үйді бекіту туралы құжаттар, кезек нөмірін көрсете отырып, мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үй алу үшін есепке қою туралы мәліметтер;
10) ата-аналарда жылжымайтын мүліктің болуы туралы мәліметтер;
11) әлеуметтік жәрдемақы алатын баланың атына жеке шот ашу туралы шарттың көшірмесі (болған жағдайда), алименттерді өндіріп алу туралы сот шешімінің көшірмесі (ата-анасы немесе оны алмастыратын адам балаға алған кезде);
12) психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссияның қорытындысы;
13) балаға арналған сауалнама.
77. Осы Қағидалардың 68-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген кәмелетке толмағандар сот қаулысы бойынша кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығында болады, бірақ арнайы білім беру ұйымына жіберу туралы сот шешімі заңды күшіне енген кезеңнен аспайды.
78. Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына алкогольдік, есірткілік немесе уытқұмарлық масаң күйдегі кәмелетке толмағандар, сондай-ақ психикалық, мінез-құлықтық бұзылулардың (аурулардың) айқын белгілері бар кәмелетке толмағандар орналастырылмайды.
79. Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығында кәмелетке толмағандармен профилактикалық және бейімдеу жұмыстары жүргізіледі.
80. Ұстаудың белгіленген тәртібін бұзған кәмелетке толмағандармен психолог жеке тәрбие жұмысын жүргізеді, бұл туралы кәмелетке толмағанның жеке ісіне тиісті жазба жасалады.
81. Кәмелетке толмағандарды қабылдау кезінде оларға бастапқы медициналық тексеру жүргізіледі, кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына келіп түскен сәтте кәмелетке толмағанда бар заттар мен құндылықтар алып қойылады, бұл туралы осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша кәмелетке толмағанды кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына қабылдау актісіне жазба жасалады және орталықтан шыққан кезде қайтарылады. Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына тазаланбаған киіммен келген кәмелетке толмағандарға сыртқы киімдері мен іш киімдерін ауыстыру жүргізіледі.
82. Білім беру процесі "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес және кәмелетке толмағандардың кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығында болу уақытын, оқу даярлығының деңгейін ескере отырып ұйымдастырылады. Қажет болған жағдайда кәмелетке толмағандардың білім алу нысаны туралы шешім психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияның келісімі бойынша қабылданады.
83. Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығына орналастырылған кәмелетке толмағандарға осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жеке істер жүргізіледі, олардың түпнұсқалары одан әрі орналасатын жеріне жіберіледі.
84. Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығында ұсталатын кәмелетке толмағандармен профилактикалық және бейімдеу жұмысын ұйымдастыру үй-жайдың негіздеріне, педагогикалық елеусіздік дәрежесіне, жасына, отбасы-тұрмыстық жағдайларына қарай жүзеге асырылады.
85. Арнаулы білім беру ұйымдарына жіберілетін кәмелетке толмағандармен құқықтық оқыту және арнаулы білім беру ұйымында болудың алдағы жағдайларына әлеуметтік-педагогикалық бейімдеу бойынша жұмыс жүргізіледі.
86. Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығынан шығару кезінде кәмелетке толмағандар тұрғылықты жеріне қатаң түрде ата-аналарының немесе басқа да заңды өкілдерінің еріп жүруімен жіберіледі не осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша кәмелетке толмағанды қабылдау-беру актісі бойынша кәмелетке толмағанды бейімдеу орталығынан кәмелетке толмағанды шығару туралы бұйрықтың негізінде кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығының әлеуметтік педагогының алып жүруімен одан әрі орналасатын жеріне жеткізіледі.
87. Арнаулы білім беру ұйымдарына жіберілетін кәмелетке толмағандар кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығының әлеуметтік педагогының ілесіп жүруімен жеткізіледі.
Кәмелетке толмаған қыздарды алып жүруді тек қана әйел жынысты әлеуметтік педагог жүзеге асырады.
88. Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығынан шығатын кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығының әлеуметтік педагогының алып жүруімен кәмелетке толмағандарды орналастыру орнына тегін жол жүрумен және тамақ өнімдерімен немесе жол жүру уақытына ақшалай ұстаумен қамтамасыз етіледі.
89. Кәмелетке толмаған баланы кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығынан шығарған кезде оның ата-анасына немесе басқа да заңды өкілдеріне кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығында болғаны туралы, денсаулық жағдайы туралы анықтамалар, үлгерімі туралы табель, психологиялық-педагогикалық мінездеме беріледі.
Жетім балалар мен қалған
балаларға арналған білім беру
ұйымдарының қызметі ата-
анасының қамқорлығынсыз
үлгі ережесіне
1-қосымша