«Мектептегі Психология» журналы 2012 жыл №2 Ұлттык бірыңғай тестілеуге окушыларды психологиялык түрғыла лайынлау тренингі
жүктеу/скачать 129,56 Kb.
|
| «Мектептегі Психология» журналы 2012 жыл №2
Ұлттык бірыңғай тестілеуге окушыларды психологиялык түрғыла лайынлау тренингі А. МЕНПИБЕКОВА
Мақсаты: оқушылардың ҰБТ-ге дайындық кезіндегі сенімділігің мінез- құлық, эмоциялық ерік сфера дағдысын психологиялық тұрғыда қалыптастыру, оқу-танымдық қабілеттерін арттыру. ҰБТ тапсыру кезіндегі ең қажетті сапа: Бір істен тез екіншіге ауысып кету; Іс-әрекеттің жоғары деңгейде ұйым- дастырылуы; Жоғары және турақты жұмыс қабі- леті; Жоғары деңгейлі зейін тұрақтылығы, еркіндігі; Ойдың анық және қүрылымдылығы; Ішкі әрекет жоспарының қалып- тылығы; ҰБТ-ге жақсы дайындалуға арналған тестілер мен жаттығулар: «Моральдық турақтылық» тесті. Мақсаты: жасөспірімдерге өз өмір сал- тына көңіл бөлуіне, айналадағылар қалай қарайтынын білуіне мүмкіндік жасау және де мінезімен адамдарға жағымсыздық ту- ындатпайтынын ойлау. Уақыты: 15 минут. Тестің кілті Әрбір «иә» жауабына 1 балдан беріңіз және жалпы санын шығарыңыз. Мен әрқашанда сөзімде тұрамын және басқалар алдындағы міндеттерімді орындаймын; Мен достарыма шын көңіліммен көмектесемің муны риясыз жасаймын; Мен әділетсіздік көргенде, әдетте маған ол жағымсыздық тудырады; Адамдардың дөрекілігі мен тәрбие- сіздігі менде ыза тудырады; Мен кекшіл адам емеспің басқаларға кек сақтамаймың Мен жануарларды жақсы көремін; Мен қарт адамдардың жасы мен даналығын құрметтеймін; Басқаларға, сонымен бірге өзіме де әділ болуға тырысамын; Мәселемді шешу кезінде өзгелерді ешқашан ұмытпаймын; Сыйлық сыйлауды жақсы көремің маған адамның қуанғаны унайды. Нәтижені анықтау және оны өңдеу: 1-3 ұпай. Сізде өте жоғары мо- ральдық турақтылық. Сіз, бұл жайында ойланбауыңыз мүмкін немесе басқа адам- дардан үлгі аласыз. Бұл жағдайларда сіздің жолыңыз болмаған. Егер өзгергіңіз келсе, мінезіңіз жайында ойлануыңызға кеңес берер едік. 4-6 ұпай. Сіз өмір салтыңызда негізі- нен қоғамда қабылданбаған моральдық нормаларға сүйенесіз. Бірақ бұл нормалар ішкі қажеттілікке айналу үшін, сізге жұмыс жасау керек. 7-10 ұпай. Сіз айналадағыларға ті- рек боларлық, идеал адамсыз. Бірақ, босаңсудың қажеті жоқ, өзіңізбен ары қарай жұмыс істегеніңіз жөн. Емтихандағы мінез-құлық. Қажетті құралдыр: аудио баспалары бар магнитофон, ватман, түрлі көркем-су- рет құралдары, А4 ақ қағазы, тест және әдістеме өткізетін бланкілер, қарындаш. «Сәлемдеме хат» жаттығуы. Мақсаты: жағымды көңіл-күй орнату, топ ұйымшылдығын арттыру. Уақыты: 5 минут. Нұсқау: мен сіздерден өз сәлемде- мелеріңізді параққа жазып, мына тақташаның үстіне қоюларыңызды сұра- намын. Ад енді бұларды араластырамын. Сіздер оны қайтадан алып, өзіңізге кел- ген сәлемдемені оқисыздар. Қаласаңыз оны кездесудің естелігі ретінде өзіңізге қалдырасыз. Талдау: Сәлемдеме жазу қиын бол- ды ма? Сіз сәлемдемені оқығанда өзіңізді қалай сезіндіңіз? Біздің тренинг сабағын жалғастыруға дайынсыздар ма? «Жарайсың» жаттығуы. Мақсаты: стресс кезіндегі сенімді мінез- қулықты қалыптастыру. Уақыты: 10 минут. Нұсқау: сіздерге топты мына ұстаным бойынша екіге бөлу қажет: сыртқы, ішкі. Енді сіздердің не істейтіндеріңізді айтамын. Екі сыртқы және ішкі шеңбер жасаңыздар. (шкі және сыртқы топ қатысушылары жүбын тауып, менің белгі беруіммен кезектеп өз жетістіктері жайлы айтып, бір-біріңнен саусақтарымен есептеп, жетістік айтқан сайын «Сен жарайсың! Бір! Сен жарайсын! Екі!» деп ары қарай жалғастырады. Сіз өзіңіз жайлы жаман ойласаңыз да, жақсы пікір айтуға тырысыңыз. Егер де кімде-кім өзін ыңғайсыз сезін- се, онда осы жаттығуды орындау бары- сында былай десін: «Мен өзімді жақсы көремін, мен қайталанбасдарамын!» Сіздің ойыңызға өзіңіз туралы жағымсыз ойлар келгенде, езіңізді дамыту қажет екеніңізді есте ұстаңыз. Менің белгім бойынша ішкі шеңбердің қатысушылары орында қалып, сыртқы шеңбердегілер солға қарай жылжып, жұптарын өзгертеді. Ойын осы тәртіппен жалғасады. Талдау: Өзіңіз туралы кеп есіңізге түсті ме? Өзіңізге кейде «Мен жақсы жасадым» деп айтасыз ба? Қателік жіберсеңіз, езіңізге не дейсіз? Не үшін өзіңіз туралы жақсы айту ма- ңызды? Өз жұбыңыздан нені үйрендіңіз. 3. «Кіші топтардағы пікір-сайыс» Мақсаты: теориялық материалды бе- кіту. Уақыты: 25 минут. Материал: 4 ватман қағазы, фло- мастерлер, стрестен арылудың 4 түрлі сөздері бар таратпалар қатысушы үшін дайындалады. Нұсқау: сіздерге келесі тәсілмен 4 кіші топтарға бөліну қажет. Менің қолымда сөздер жазылған таратпа салынған 16 қобдиша бар. Әрқайсыңыз қобдишадан сөздер жазылған таратпа сөздер аласыз- дар, өз сөзіңізге ұқсастар бір топ бола- сыздар. Іздегенде дыбыс шығармай жа- нама емес тәсілді пайдаланыңыз. Әрбір жиналған топ оны ым-ишарамен көрсетеді. Сөздер: витаминдер, жаттығулар, релаксация, жанұя. Ал енді 4 топ құрыңыздар, таймер, хатшы, спикер, төраға немесе төрайым таңдаңыздар. Қазір мен сіздер- ге талқыланатын сұрақтарды таратамын. Пікір-сайыс барысында ми шабуылы ұстанымы мен топ қағидасын сақтаңыздар. Жұмысқа 2 минут беріледі.
Ал енді спикерлерді талқылау барысында өңделген топтық идеялармен танысты- руды суранамыз. ш
«Эмоция және мінез-құлық» 4. «Менің бетім» жаттығуы.
Талдау: Мұндай кезіңіз қашан болады? Сіздің қайғырып турғаныңызды айналадағылар тағы қалай көруіне болады? Өз уайымыңызды қалай білдірер едіңіз? Өз сезіміңізді білдіргенді жөн көресіз бе? Бет-әлпеті жоқ адамдар бейнесін тө- мендегі сезімдерге қарап суретке салыңыз. Жаттығулар рефлексиямен аяқталады (оқушылармен сабақты талқылау). Қатысушылар бір-бірінің артына стикер жабыстырып, тілек жазады және алдарындағы жатқан эмоция бейнесін таңцап, тренингтен алған әсерлері жайлы әңгімелейді. Бақыттымын Қайғылымын
ЕМТИХАНҒА ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ӘЗІРЛЕНУ САБАҒЫ А. Шадманова Сабақтың мақсаты: емтиханға әзіряе- нудің тиімді әдіс-тәсілдерін қолайлы фор- мада жеткізу; Адамның ойлаған ойы мен алдына қойған мақсатына жету жолың онда кездесетін қиындықтарды жеңу жол- дарын түсіндіру. Сабақтың түрі: психологиялық тренинг. Сабақтыңәдісі: түсіндіру, сүрақ-жауап, тест, пікірталас, ойындар. Көрнекіліктер: суреттер, сызба нұсқа, тест сүрақтары, слайд, қағаз, түрлі-түсті бояу. Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі: Шаттық шеңбері: «Өміршеңдік ережесі». Пікірталас: оқушылар 2 топқа бөлінеді топтарға мынадай сұрақтар беріледі. Оқушылар өз ойларын ортаға салады. Емтиханға қалай әзірленген тиімді? ¥БТ-ге әзірлену үшін жұмыс орнын қалай үйымдастыру керек? Емтихан алдындағы күнді қалай үйымдастыру керек? Емтиханды сәтті тапсыру үшін не істеу керек? Психологиялық тұрғыдан даярлану, психолог кеңесі Дағдарыс жағдаяттарында сасқалақ- тамау үшін, жоғары мақсаттарға жетуде өзіңізге жоғары міндеттер қоймағаныңыз дұрыс. Жағдай тығырыққа тірелгенше, күтпеу қажет. Емтиханға әзірлікті ерте бастау керек, аз-аздан, бөліп-бөліп байсалды әзірлену керек; Егерде сізге бар күшіңізді салып, ойыңызды жинақтау қиын болса, бірін- ші жеңілдерін есте сақтап, содан кей- ін күрделі материалдарды оқуға көшуге тырысыңыз; Ішкі күштерді, шаршауды түсіруге арналған босаңсуға жағдай жасайтын жаттығуларды күнде орында. Көз шаршағанда не істеуге болады? Емтиханға әзірлік кезеңінде көзге ауырлық көп түседі. Егерде көз шарша- са, ағзаның да шаршағаны, яғни емтихан тапсырмаларын орындауға күшіңіз жетпеуі мүмкін. Көзді демалту үшін қажетті әрекет жасау қажет.Жаттығудың кез келгенін орындау: Жоғары - темен алма кезек қара (25 секунд), солға оңға; Көзбен өз есіміңді, әкеңнің атын, тегіңді жаз; Алыс жердегі заттарға қадалып қара (20 секунд), содан соң алдыңдағы қағаз бетіне қара (20 секунд); Шаршы, үшбүрыш caл Бірінші сағат тілімен, содан кейін сағат тіліне қарсы сал; Күн тәртібі. Тәулікті үшке бел: Емтиханға күніне 8 сағат әзірлен; Спортпен айналыс, таза ауада серу- енде, би кешіне бар; 8 сағаттан кем ұйықтама; егерде қажеттілігің мен тілегің болса, түсқайта демалып ал. Тамақтану. Күніне 3-4 рет тамақтану керек, калориялы және дәруменді тағамдар болу керек. Тағамға: грек жаңғағы, сүт тағамдары, балық, ет, жеміс, көкөніс, шоколад пайдалан. Тағы бір кеңес: емтихан алдында тойып ас ішпе! Сабаққа әзірлену орны: Өзіңнің жұмыс орныңды дұрыс ұйым- дастыр. Үстел үстіне сиякөк, сары түсті картина немесе заттарды қой, себебі бұл түстер интеллектуальдық белсенділікті арттырады. Көлемді материалды қалай есте сақтау керек? Материалды сұрақтар бойынша қайтала. Бірінші есіңе түсір және оны мін- детті түрде қысқаша жаз, содан кейін ғана даталардың, негізгі фактілердің дұрыстығын тексеруді ұмытпа. Оқулықты оқи отырып, басты ойды анықта, оған жауап бергенде сүйенетін боласың. Әр сұраққа бөлек-бөлек қағаздарға жауаптың қысқаша жоспарын жасауға үйрен. Емтиханның алдындағы соңғы күні, сол әр бетке жазылған қысқаша жоспарды оқып шық. Еске сақтаудың кейбір заңдылықтары
Еске сақтау қиыншылығы көлемге бай- ланысты емес. Шығармадан үзінді оқыған, нақыл сөздерден әлдеқайда жеңіл. Бір затты бірнеше рет қайталағанда есте көп қалады, әрі түсініктілік жоғары- лайды. Бір материалдан басыңды алмай оқығаннан гөрі, бөліп-бөліп оқыған жөн. 4. Үздіксіз оқи бергеннен гөрі, қайталауға, яғни есте қалдыруға уақытты жіберген ти- імді. 5. Егерде екі материалмен жүмыстануда, оның біреуі көлемді, екіншісі шағын болса, көлемдісінен бастаған жөн. 6. Ұйқыда адам еске сақтамайды, бірақ умытпайды да. Жумыс қабілеттілігін сақтау ережесі Ақыл ой мен дене еңбегін алмастырып отыру; Айналу, баспен туру, майшам сияқты гимнастикалық жаттығуларды жасау керек, себебі ми жасушаларына қан жақсы барып, айналыс күшейеді; Көзді сақтау керек, әр 20-30 минут сайын үзіліс жасау керек (кітаптан көзді ажыратып, алысқа көз тігу); Теледидар бағдарламаларын барын- ша азайт! Треинг. «Өз жулдызыңды тап» Мақсаты: Оқушының өзіне деген сенімділігін арттыру. Ал енді жулдызды аспанды көз алдыңызға елестетіңіз. Жұлдыздар алып және кішкентай, жарық немесе күңгірт. Біреуіңіз үшін ол бір немесе бірнеше жүлдыз. Олар бірде жақындайды, бірде алыстайды. Жулдыздарға анықтап қарап өзіңізге унағанын таңдаңыз. Мүмкін ол сіздің балалық арманыңызға ұқсайтын бо- лар, мүмкін ол сізге қуаныш бақыт, сәттілік серпіліс сәттерін есіңізге түсіретін болар. Тағыда сол жулдызыңызды тамашалап енді бар күшіңізді салып сол жүлдызға қолыңызды созыңыз және міндетті түрде сол жулдызыңызға қол жеткізіңіз. Аспан- нан муқият түсіріп алып, ептеп алдыңызға қойыңыз, қандай екенін, қалай сәуле ша- шатынын есіңізге сақтаңыз. Енді қағаз қаламдарыңызды алып сол жулдыздың суретін салыңыз. Сіздің әрқайсыңыздың әдемі жулдызыңыз сізге мейірімділік, достық өзара көмек қолдау сәулесін шашып турады. Енді жулдыздарыңызды арман кар- тасын жасап соған орналастырасыздар. Арман картасына ҰБТ-дан қанша балл жинай- сыз, алдыңызға қандай мақсат қойдыңыз, соны жазасыз. Арман карталарыңыз өте әдемі болуы керек. «Жүректен жүрекке». Релаксация «Сиқырлы көл». Көздеріңізді жұмыңыздар. Біздің жер шарымызда бір жер бар. Ол жердің ауасы таза, шипа, сол ауамен дем алса ләззат сезіміне бөленеді. Айналасы көз тоймай- тын табиғи сұлулық. Жерге қараса айналасы толған хош иісті гүлдер қоршап тур. Ол көлдің суы мөлдір, астында булақ болғандықтан дәмі өте тәтті, қайта-қайта ішкің келеді. Айдынында екі аққу жүзіп жүр. Сол жерде бір адам тұрады. Ол өзін ең бақытты адаммын деп сезінеді. Әрқайсысыңыздың қасыңызға барған кезде көзіңізді ашасыз, мен сол адамды көрсетемін сіз ол адамды көрген кезде күліп қараңыз Менің түйгенім
ТЕСТ ОРЫНДАУДЫК СӘТТІДІГІ ҮШІН КАЖЕТ ЖАДПЫДАМА РЕЦЕПТІДЕР Э. ҚАМАЖАНОВА - Назарыңды аудар. Тестілеудің бастапқы бөлімдерін орындаған соң (бланкі толтыру), өзіңе белгісіз сәттердің бәрін анықтаған соң айналадағыларды умытуға тырыс. Сен үшін тапсырмалардың мазмұны және тест орындауға бөлінген уақыт қана маңызды болуы тиіс. Асықпай жылдамдат. Уақыт сенің жауаптарыңның сапасына эсер етпеуі тиіс; Жеңілден баста. Ұзақ ойлауды қажет ететін сұрақтың орнына өзің білетін сұрақтарға жауап беруден баста; Қиын немесе түсініксіз тапсырмаларды кейінге қалдыр. Есіңде болсын, сен артынан шешетін тапсырмалар кездесіп отырады; Тапсырманы аяғына дейін оқы; Өзің қарап отырған тапсырманы ғана ойла. Жаңа тапсырманы көрген кезде, алдын- да не болғаны жөнінде барлығын умыт. Әрбір жаңа тапсырманың балл алуға мүмкіндік екендігі жөнінде ғана ойла; Уақытты үнемде, барлық берілген уақыттың үштен екісін барлық жеңіл тапсырмаларды орындауға жумса. Сосын ойлануды қажет ететін тапсырмаларға орал; Тексер. Өз жүмысыңды тексеріп, қателерді байқауға уақыт қалдыр; Ойлап, шеш. Жауабыңа күмәнмен қарасаң, жауаптың қайсысы дүрыс екенін индук- тивті түрде анықта; Ренжіме. Барлық тапсырмаларды орындауға тырыс, бірақ, есіңде болсын: іс жүзінде бүндай болмайды. Тест тапсырмалары қиындықтың ең жоғары деңгейіне есептелген, сондықтан сенің шешкен тапсырмаларың жақсы баға үшін жеткілікті болуы мүмкін. жүктеу/скачать 129,56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|