7. Қүқықтық қатынастардың объектілері
- бүл қүқықтық
қатынастар субъектілерінің құқықтары мен міндеттері бағыт-
талған және осыған байланысты олар заңды байланысқа түсетін
категория. Аталған категорияны түсінуде екі бағытты бөліп ка-
растырады:
олардың біріншісіне сәйкес, күқықтық қатынастың объектісі
болып тек субъектілердің әрекеттері табылады;
екінші көзқарасты көптеген ғалымдар жақтайды, оған сәйкес,
объектілердің түрлері өте көп, олар:
1) материалдық игіліктер (заттар, қүндылықтар, мүлік жэне т.б.);
2) материалдық емес игіліктер (өмір, денсаулық, қадір-қасиет,
абырой және т.б.);
3) рухани шығармашылық өнімдері (әдебиет, өнер, музыка,
гылым туындылары және т.б.);
4) қүқықтық қатынастар қатысушыларының әрекеттерінің нә-
тижелері (мысалы, тасымалдау шартының, мердігерлік шартының
нэтижесінде туындайтын құқықтық қатынастар);
5) бағалы қағаздар мен қүжаттар (ақша, акциялар, диплом және
т.б.).
8. Субъективтік қүкыктар жэне зацды міндеттер.
Егер қо-
гамдық қатынастар қүқықтық қатынастардың материалдық
мазмүны болыи табылса, субъективтік құқықтар мен міндеттер
субъективтік мазмұны болып табылады. Құқықтар мен міндеттер
арқылы қүқықтық қатынастар қатысушыларының арасындағы
занды байланыстар жүзеге асырылады.
Субъективтік қүқық - бүл субъектінің өз мүдделерін қана-
ғаттандыруға мүмкіндік беретін заңды мүмкін жүріс-тұрыс ша-
масы.
Занды м індет-бүл заңды қажет жүріс-түрыс шамасы. Міндет
- бүл субъективтік қүқықтың жүзеге асырылуынын, кепілі.
Субъективтік қүқық пен заңды міндеттің арасындағы айырма-
шылықтар:
егер субъективтік құқық түлғаның өз мүдделерін қанағаттан-
дыруга бағытталса, занды міндет бөтен мүдделерді (мысалы,
мемлекеттің, басқа тұлғалардың) қанағаттандыруға бағытталған;
егер субъективтік құқық занды мүмкін жүріс-түрыс шамасы
болып табылса, заңды міндет қажетті жүріс-түрыс шамасы болып
табылады.
77
жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу: |