Тақырыбы: Радиациялық қаупсіздік нормасы Мазмұны

1. 
   Радиацияның нормалану тарихы
   
2. 
   ҚР қабылданған радиациялық қаупсіздік нормасы, және оны бағалау
   

3. 
   Радиациялық қауіпсіздік шегі туралы теориялық көзқарастар
   
4. 
   Радиациялық әсерлердің экологиялық нормалануы
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004г, 99-115 б

1. 
   Семинар сабағына және СОӨЖ-ге жауап беруге дайындық
   

1. 
   Радиациялық апат жағдайында ортаның радиациялық ластануының әсерін алдын алатын шараларды ұйымдастыру
   
2. 
   Радиоактивті территориялардың дезактивациясы және агроценозды қайта қалпына келтіру шаралары
   
3. 
   АЭС апаттарының халықаралық шкалалары
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004г,117-126 б

1. 
   Конспект жазу: АЭС-ғы апаттардың халықаралық шкалалары
   
2. 
   ҚР-сы, БҚО–сының және ЧАЭС апатты аймақ территориясының радиоактивті ластануына сарамтама (анализ) жасау
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004г, 90 б.

Интернетпен, баспа материалдарымен жұмыстану
Кредиттік сағат 2

Семинар сабақ -11

Тақырыбы: Ортаның радиоактивті ластануының әсерін болжау және алдын алу, радиациялық-экологиялық бақылау

Мазмұны:

1. 
   Радиациялық апат жағдайында ортаның радиациялық ластануының әсерін алдын алатын шараларды ұйымдастыру
   
2. 
   Радиоактивті территориялардың дезактивациясы және агроценозды қайта қалпына келтіру шаралары
   
3. 
   АЭС апаттарының халықаралық шкалалары
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004г,117-126 б

1. 
   Семинар сабағына және СОӨЖ-ге жауап беруге дайындық
   

1. 
   Орман алқабының ластануын алдын алу шаралары және радиациялық-экологиялық бақылау жүргізудің ерекшеліктері
   
2. 
   Су қоймаларының ластануын алдын алу шаралары және радиациялық-экологиялық бақылау жүргізудің ерекшеліктері
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004,126-134 б

1. 
   Ауыл шаруашылық дақылдарындағы ¹³⁷Cs жинақталуына байланысты топырақтың қышқылдылығын өлшеу. 126 - беттегі кестені толтыру.
   
2. 
   Әртүрлі типтегі экожүйедегі элементтердің радииоактивтілігінің әр түрлі типтегі суммасы 128-129
   
3. 
   Жазбаша түрде сарамтама жасау
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004, 126 б

3. 
   Орман алқабының ластануын алдын алу шаралары және радиациялық-экологиялық бақылау жүргізудің ерекшеліктері
   
4. 
   Су қоймаларының ластануын алдын алу шаралары және радиациялық-экологиялық бақылау жүргізудің ерекшеліктері
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004,126-134 б

1. 
   Семинар сабағына және СОӨЖ-ге жауап беруге дайындық
   

1. 
   Медико-административті қорғаныс шаралары
   
2. 
   Жалпы фармокодиетиалық қорғаныс
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004,136-159 б.

1. 
   Ағзаның жалпы тұрақтылығы және………..жоғарлатанын өсімдіктер мен шөптер
   
2. 
   Рекацияның коррекциясы үшін ортаның радиоционды деформациясына қажетті дәрумендер мен микроэлементтер
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004ж.,145,157 б.

1. 
   Медико-административті қорғаныс шаралары
   
2. 
   Жалпы фармокодиетиалық қорғаныс
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004,136-159 б.

1. 
   Семинар сабағына жауап беруге дайындық
   

1. 
   Бәсекелестік туралы
   
2. 
   Нысана туралы
   
3. 
   Ионды қорғаыс
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004, 159-167 б.

1. 
   Констект жазу: «Балалардың тамақтануы туралы еркін мәлімет»
   
2. 
   Кесте құру: «¹³⁷Cs және ⁹⁰Sr-дың жинақталуына кедергі келтіретін, бәсеке құрамды азық-түліктер»
   

1. 
   Бәсекелестік туралы
   
2. 
   Нысана туралы
   
3. 
   Ионды қорғаыс
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004, 159-167 б.

1. 
   Семинар сабағына және СОӨЖ-ге жауап беруге дайындық
   

1. 
   Ядролық физиканың пайда болуына және дамуына байланысты хроника.
   
2. 
   Ядролық радиациялық гигиенаның пайда болуына және дамуына байланысты хроника.
   
3. 
   Ядролық экологияның пайда болуына және дамуына байланысты хроника.
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004, 168-172 б.

4. 
   Ядролық физиканың пайда болуына және дамуына байланысты хроника.
   
5. 
   Ядролық радиациялық гигиенаның пайда болуына және дамуына байланысты хроника.
   
6. 
   Ядролық экологияның пайда болуына және дамуына байланысты хроника.
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004, 168-172 б.

1. 
   Радиоэкология пән ретінде
   
2. 
   Рентген сәулелерінің және радиоактивтіліктің ашылуы
   
3. 
   Радиоактивті заттар шығаратын иондаушы сәулелер реакциясы
   

1. 
   Пивоваров Ю.П., Михалев В.И. «Радиационная экология», М.,Академия,2004.,61-64 б.
   
2. 
   Ярмоненко С.П. «Радиобиология человека и животных», М., «В/шк.», 1977.,8,11-15 б.
   

РАДИОЭКОЛОГИЯ мәліметтері, халықаралық келісім шарттар, ядролық қару сынағына байланысты құжаттарда, радиоактивті қалдықтарды сақтауда, қауіпсіз ядерлік реакторлар жұмыснда, халықтың ауыл шаруашылық өнімдерін пайдалану мүмкіндігінде маңызды роль атқарады.

1896 жылы - Анри Беккерель уранның табиғи радиоактивтілігін ашты;

1898 жылы – Кюри–Мария Складовская мен Пьер Кюри полонии мен радийдің радиоактивті қасиетін ашты.

1903 жылы физикадан радиоактивтілікті ашқандары үшін Нобель сыйлығын Пьер и Мари Кюри және Анри Беккерельалды. 1911 жылы радиациялық химия Мария Кюри екінші Ноб. сыйлығын алды. Оған барлығы 10- сыйлығын және 16 медаль берілді. 1935 жылы Нобель сыйлығы олардың қызары Ирен өзінің жолдасымен – жасанды радиоактивтілікті ашқаны үшін берілді. Пьердан басқалары сәуле ауруынан қайтыс болды, ал ол катастрофа нәтихесінен дүниеден озды.

6 маусым 1905 жылы, Пьер Кюри Стокгольм ғылым Академиясында Нобель сөзімен шыға, ұлағат сөздер айтты: «Можно себе представить, что в преступных руках радий способен быть очень опасным, и в связи с этим следует задаться вопросом: является ли познание тайн природы выгодным для человечества, достаточно ли человечество созрело, чтобы извлекать из него только пользу, или же это познание для него вредоносно? Я лично принадлежу к людям, думающим, что человечество извлечет из новых открытий больше пользы, чем зла».
3 сұрақ:

Табиғи және жасанды радиоактивті заттар заттар қоршаған ортада біркелкі таралған. (исключение аномальные зон и антропогенных районов повышенной радиоактивности) және оның активті метаболиттері болып табылады. Мұндай метаболизмдер сәуле шығаратын радиоактивті заттардың ыдырауынан пайда болады, олар фотоэффект типінде жүреді: электронды атом қабықшаның қозуы сәулелеуші заттың аз ғана дозасында жүреді. Табиғи радиоактивті элементтерге – уран, торий, плутоний жатса, жасанды радиоактивті изотоптар – күрделі физикалық қондырғыда ядролық реакцияларды жасау нәтижесінде алынады.

Бақылау сұрақтары:

1. радиациялық экологиянені зерттейді?

2. радиациялық экология қандай ғылымдардың негізінде дамиды?

3. ионизация дегеніміз не?

4.радиоактивті заттардың ыдырауы қандай реакция типі бойынша жүреді?

5. полоний мен радийдің радиоактивті қасиетін ашқан кім?

6. уранның табиғи радиоактивтілігін ашқан кім?

7. радиациялық экологияның міндеттері.

1.Жердің табиғи радиациялық фоны :

а.(⁴⁰К)- оның сипаттамасы

в. ²³⁹ U (уран)- оның сипаттамасы

с. Радий (Ra) және радиоактивті торий (²²⁷ Th ²²⁸Th ²³²Th ).

д. Радионуклидтер – тритий (³Н) и көміртегі (¹⁴С)- β – сәулелеушілер

е. Радон (²²²Rn) и торон (²²⁰Tu) күшті α - сәулелеушілер

Әдебиет:

1. Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004г,7-18 б.

Табиғи радиациялы фонға жататын радионуклидтерге калий-40 (⁴⁰К), уран-238 (²³⁸11), торий және уран, торий ыдырауының өнімдері (радий, радон, торон и др.) жатады. Радионуклидтердің геологиялық алғашқы көздеріне литосфераның беткі қабаты жатады (граниттер, құмдақтар, сланцы). Литосфераның радионуклидтері экожүйенің алмасуы бірінші қатарымен әсерлескенде метоболизм белсенділігі, топыраққа миграциялануын, өсімдіктерін, жануарлар әлемін қосады.

«жұмысағырақ» сәулеленуші фонға калий-40, фото­ндар және фотоэффект типі бойынша β -бөлшектердің заттармен әректтесуі жатады. Химиялық қасиетіне байланысты радионуклидтер жасуша мебранасының метоболизміне қатысады (ионды калийнатрилі «насос», жүйке импульсінің өтуі, жүйке жасушаларының қозғыштығы). Радионуклидтердің көп мөлшері қызметі доғары жасуша мембраналарында кездеседі,. Оларға: эритроциттер, жүйке, бұлшықет, қан жасаушы ұлпалар жатады. Изотопағзада жинақталмайды. Оның белсенділігінің екі есе азаюы уақыты ағзадан шығарылу есебінен және радиоактивті ыдырауы 58 тәулікке созылады. Ағзаның орташа жылдық сіңіруінің ⁴⁰К 170— 190 мкГр (17— 19 мбэр)ге сәйкес.

Эффективті (по ОБЭ) көпспектральды (а-, β-, у-) сәулеленушілерге а-бөлшекті энергиясымен 5МэВ реттіге уран, тории, және олардың ыдырау өнімдері жатады.

• 
  Космостық сәулелер алғашқы (до взаимо­действия с атмосферой и экранами планеты) және екіншілік
  

атмосфераның газды ядросымен әсерлескенде және аз сақталатын радионуклидтер - тритии (³Н), көміртегі ("С) фонды радиоактивтілікке айтарлықтай маңызды роль атқармайды; газдардың химиялық активациясы (азот, оттегі) атмосферада озон қабатын түзуде әсерин тигізеді.

Жер бетіне фотонды және нейтронды сәклелер жетеді. Фотонды сәулеленудің дозасы, нейтронды компонен­ті және олардың суммарлы салыстырмалы би(радон, аэрозоли с сорбированными а-излучате-лями)ологиялық эффективтілігі жоғарыға көтерілген сайын және полюстерге жақындаған сайын артады. Средние значения фонды радиационды әсердіңорташа маңызы орта широттарында 300 мбэр шамасында,жоғарыға көтерілген сайын 5 км биіктікте онвң мөлшері 10 есе артады. .

4. 
   Фонды космостық сәулелену және есептелген сәуле нагрузксы экватордан солтүстікке қарай (оңтүстік) 1,3 (30º) және 1,8 (50°) жылжыған сайын артады, олар полюске жылжудың биіктікке көтерілу үйлесімділігімен қарағанда 0,8 — 4,5 бэр/жылына көрсеткішіне жетеді. Мұндай радиационды нагрузканың күші үйдің қабырғасы мен шатырының экранирлену нәтижесінде тез өседі. Жылды4 сал0ын периодында тұрғын үйлерді жылыту үшін жағылған отында сәуле нагрузкасының артуына әкеледі және радиоактивті әсердің сәулелену спекторының эффективтірек жағына ығысуын әкеледі. Жылға сәйкес келетін радиациялы нагрузка табиғи фоннан 1,5 – 2 есе жоғарырақ және а-сәулеленушілердің әсерлесу құрамының тез өсуінен және сәулелі нагрузканың өкпеге ығысуынан (радон, а-сәулеленушілермен сорбирленген аэрозольдер). болады.