Мәселе дегеніміз не? Мәселе - белгілі бір түсінікпеушіліктен туындайтын, мәселелік жағдаятқа талдау жасаудан бастау алып танымдық мәселені субъектің түсінуі, танымдық түрткінің тууы, мәселелік жағдаяттың танымдық міндетке айналуы.
Шешім дегеніміз не? Шешім - сюжеттің құрамдас бір бөлігі, шығармадағы оқиға желісінің әбден шиеленісіп барып, тиянақталатын, кейіпкерлер арасындағы тартыс-қақтығыстар, әр түрлі қайшылықтардың бір арнаға келіп тоғысып, оқиғаның даму барысындағы байланған түйіндер шешілетін тұсы. Шешімнің сюжет құрылысындағы негізгі бір кезең ретіндегі үлкен мәні - мұнда кейіпкерлердің тағдыры түгелдей анықталады, олардың мінез-бітімі айқын, толымды сипат алады. Егер шешім алдында күрес, тартыс асқындап, мейлінше үдей түсіп, оқиға әбден ширығып, шарықтау шегіне жетіп, оқырман тоғыз жолдың торабында тұрғандай болса, ол оқиғаның тағы қандай шырғалаңға соғарын, немен тынарын ойлап, кейіпкерлердің тағдыры не жағдаймен аяқталуына көзі жетпей, сан-сауалға жауап күтіп толғанатын болса, ал шешім тұсында осының бәрінің соңғы нүктесі қойылып, шиеленіскен түйіні тарқатылады. Шешімнің оқиғаны өмірдің логикасына сәйкес әр түрлі арнаға салып жіберу, кейіпкерлердің тағдырын әрқалай тиянақтау мүмкіндігі мол. Өйткені қандай оқиға болсын, оны әр түрлі аяқтап, бітіруге болатыны аян. Оқиғаны қалай өрбіту, кейіпкерлер тағдырын қандай күйге алып келу - бұларды жазушы өмірдің заңына, шындыққа сәйкес, кейіпкерлердің характеріне орайлас келтіреді және өзінің идеялық мақсатымен ұштастырады. Ендеше шығарманы аяқтаған тұста өмірде болуға мүмкін жағдайлардың қайсысын негізге алуды лайық көреді - ол жазушының таңдауында. Міне, шешімнің шығарма мазмұнын, идеясын, тәрбиелік мәнін айқындауда айрықша орны бар екені осыдан аңғарылады. Бұл тұста кейбір жағдайлардың сыры ашылып, басқаша танылып, тіпті кейіпкердің жағымды көрініп келген әрекеті керісінше жағымсыз болып шығуы да ықтимал.
Мәселені шешу әдістері. Мәселелерді шешуде жұмыс барысында бірнеше психикалық процестер бар. Оларға мыналар жатады:
Ағымдағы мәселеге қатысты тиісті ақпаратты қарастыру
Мәселенің әр түрлі аспектілерін анықтаңыз
Мәселені белгілеу және сипаттау
Мәселелерді шешу стратегиясы
Алгоритмдер: Алгоритм - әрдайым дұрыс шешім шығаратын қадамдық қадам. Математикалық формула мәселені шешу алгоритмінің жақсы мысалы болып табылады. Алгоритм дәл жауапты қамтамасыз етсе де, бұл мәселені шешуге ең жақсы тәсіл емес. Бұл стратегия көптеген жағдайлар үшін практикалық емес, өйткені ол көп уақытты қажет етеді. Мысалы, алгоритм көмегімен құлыптауға барлық сандық құрамдарды анықтауға тырыссаңыз, бұл өте ұзақ уақытты қажет етеді!
Эвристика: Эвристикалық жағдай - белгілі бір жағдайларда жұмыс істей алатын немесе мүмкін болмайтын ақыл-ой ережесі. Алгоритмдерден айырмашылығы, эвристика әрдайым дұрыс шешімге кепілдік бермейді. Дегенмен, осы проблеманы шешу стратегиясын пайдаланып, адамдар қиын мәселелерді жеңілдетуге және барынша басқарылатын жиынтыққа мүмкін шешімдердің жалпы санын азайтуға мүмкіндік береді.
Сынақ-қате: Мәселені шешуге арналған қате және қате көзқарас бірқатар шешімдерді қолдануға және жұмыс істемейтіндерді жоюға бағытталған. Егер сізде қол жетімді нұсқалар өте шектеулі болса, бұл тәсіл жақсы таңдау болуы мүмкін. Көптеген әртүрлі таңдау болса, сынақ және қателік жасамас бұрын басқа мәселені шешу әдісін қолданып, ықтимал опцияларды қысқартатын жақсы.
Анықтама: Кейбір жағдайларда проблеманы шешу кенеттен түсінік ретінде көрінуі мүмкін. Зерттеушілердің айтуы бойынша, бұл мәселе сіз бұрын өткен мәселелерге ұқсас болғаныңызды түсінесіз, бірақ көбінесе түсінікке апаратын түсінікке алып келетін негізгі психикалық процестер.