Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы рухани мәдениет лексикасы
жүктеу/скачать 3,93 Mb.
|
| Сеп. Е. Жанпейісов: сеп сөзін М. Әуезов қаралы үйге байланысты қолданған. Ал, түркі тілдерінің көбінде сеп «қыздың жасауы» ретінде қолданылады дейді [208, б.70]. Р. Ахметьянов: Сеп – т‰ркі тілдерінде: күйеу баланың қалыңдығына сыйлық, ата-анасынан жас-ж±байларѓа сый (алт., ќ±мыќ., ќаз., ќќалп., ќырѓ.); seр –кµне т‰р., säр-±йѓ., seb-ќалм., сэп-як., ±сақ-т‰йек, ќалыњдыќтыњ єшекейі, ата-ананыњ ‰йінен алынѓан заттар, ќару-жараќ, саймандар т.б. [214, б.92]. Е. Жанпейісов сеп - тек қазақтарда ғана `қаралы үйге байланысты` айтылатын. Ал, қазақтарда сеп сөзінің баламасы ретінде «қыз жасауы» тіркесі қолданылатынын айтады [208, б.71, 215, б.35-36]. Л. Будагов кир. алт سب (ب) сепъ (см. حساب ), құм., алт., қосымша, әсемдеу, жасау сияқты мағына береді.سبتا септе – қосу, киіндіру, жабдықтау бұл сөз арабтың сөзі емес түріктің өз сөзі болуы да мүмкін дейді. Немесе, сепъ – деген ыдыстың түрі, сол сияқты теріні ірейтін аспапты да атаған, сеп – онша өңделмеген тон (салст: қыр. сеп). Бұл тері жаман сылып алынған. Ал, мына тері сеппен алынған [212, б.618-619].
Сип. О. Субракова: «Употребляется в парном сочетании: ис-сип, образуя сложное слово. Основное его лексическое значение содержится в первом компоненте – ис, обозначающем `добро, богатство, имущество`. Второй компонент самостоятельно не употребляется. В других тюркских языках встречается в вариантах сип, сеп и функционирует как самостоятельная лексема. Например, в киргизском – сеп 1) приданое (одежда, украшения, утварь, на нескот)`, 2) `наряд, украшение невесты`, в алтайском сеп 1) `приданое невесты, украшения, утварь (но не скот)`, 2) перен. `прибавка` (Севортян. ЭСТЯ, 1974, 634) , у Радлова сäп с пометами алт., тел., леб. Означает прибавка, придача`, кыстың сäб `приданое, приданный наряд, убор, убранство`, кирг. `прибавка, приращение, приданный наряд`, сäптä (сäп+lä) `привбаить, обрядить, снарядить, снабдить приданым`. Генетическое родство рассматриваемых слов не вызывает сомнения. Вероятно, в хакасском языке в прошлом существовало слова сип, которое сейчас сохранилось только как компонент парного словосочетания иссип. В героических сказаниях ис-сип как раз обозначает понятие `имущество, приданое девушки`» – дейді (ПЭТЯ, 1990, 135-136). Бұл арада қазақ тіліндегі күректің т.б. сабы дегендегі сап түбір тұлғасы осы сеппен тығыз байланысты болуы мүмкін. Каталог: fulltext -> transactions transactions -> Казахстан республикасының Ғылым және білім министрлігі transactions -> Азамат Тілеуберді transactions -> Қырықбай Аллаберген тарих және баспасөЗ Қазақ мерзімді баспасөзінде тарихтың «ақтаңдақ» мәселелерінің жазылуыбаспасөзінде тарихтың transactions -> Екінші кітап transactions -> МӘШҺҮР – ЖҮсіптің лингвистикалық КӨЗҚарастары оқу құралы Павлодар Кереку transactions -> МӘШҺҮр тағылымы жинақ 2 Том transactions -> Е. Жұматаева жоғары мектепте оқытудың біртұтас дидактикалық ЖҮйесінің теориясы монография Павлодар 2012 Кереку жүктеу/скачать 3,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|