Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы рухани мәдениет лексикасы
Ќарабауыр мен бауырына салып алды
жүктеу/скачать 3,93 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қарабауыр мен қарғыбау
- Қарғыбау
- Бала ќылып асырап алыпты
| Ќарабауыр мен бауырына салып алды семантикалыќ маѓынасы бірдей дєст‰рлер. Тек ќана ‰лкенді, кішілігіне байланысты айырмашылыѓы болуы м‰мкін. Шµпкіндікке мал атаѓан да, еткіндікке адам байлаѓан. М±ндаѓыларѓа шµпкіндікті малды бердім, саѓан еткіндікті адам ќойдым, мына Бµктек, онан туѓан Ќосжетер сеніњ еншіњ болсын, Ќарабауыр ќылып ал, меніњ кісілігім, бас єруаѓым сенде ќалады деп батасын берген (М-Ж., Олжабай батыр);
Ќ±н орнына кейде ќарабауыр берген. Біраќ, б±л сирек жаѓдай да ѓана кездескен. Ќ±нѓа кµбіне «жетім» атаѓан. Ќарабауыр туыстыќ пен жаќындыќты ныѓайтатын «ант» сияќты дєст‰р болѓан. Қарабауыр мен қарғыбау семантикалық мағынасы жағынан жуық мәндес сөздер. Қарғы бау деп келінге берілетін қалың мал сияқты сыйлық. Қызға жіп тағу, ен салу (құлағына сырға салып кеткен). Екіншісі, екі рудыњ арасын бекіту, татуласу маќсатында берілетін (адам): «Мінекей, бергенімнің алды осы»,- деп, Қарғыбау Айбас құлды берген екен (М-Ж. Көпеев ңұсқасы, ҚКБС: 170); Ќ±нанбай ќарѓыбау ќылып Камшатты Бµжейге бергізеді. Абылайѓа к‰ндебау деп, бір µз нєсілінен жетім ќыз беріпті (Қазақ тарихы). С. Толыбеков: В то же время экзогамный род считал, что если девушка из другого рода засватана кем- нибуть из данного рода, то она оказывалась невестой – жесыр (в ХVII в.- ясыр-пленница. – С. Т.) этого рода деп жазды [270, б.292-293]. Бала асырап алу дєст‰рі де болѓан: ... Ол Жанту тоќтауыл баласыныњ кµптігі сондай кµшіп келе жатќанда бір баласы т‰сіп ќалып, балаларына тамаќ ‰лестіргенде бір аяќ (ыдыс) артылып ќалып, б±л аяќтыњ ас ішет±ѓын иесі ќайда деп сонда жоќтап, ол Баланы Алшын тауып алыпты. Бала ќылып асырап алыпты... Арѓын болып бас ќосып дауласып, бір Тілмємбет деген Жан беріп, асырап – саќтаѓаны ‰шін торы ат беріп, сонан Торы атанѓан (М-Ж., 34); Мємбетбай тµртк‰л ошаќ ќаздырып, тµбел Бие сойдырып, бір келімсек жігітті бала ќылып, асырап алып, атын Алдаберді ќойѓан (М-Ж., 47); Е. Жанпейісов қарғыбау мен жыртыс өзара мәндес сияқты дейді [215, б.118]; Ќарѓы бау – деп ќ±дандалыќќа байланысты да сол сияқты жыртыс сала келуді айтады 1973: 90); [271, б.90]. Қарғыбау қызға берілетін сыйлық. Бұл туралы жоғарыда айтылды. К‰нде+бау (к‰нделікті мєњгілік ‰зілмес достыќты бекіту, ќарѓыбау (иттіњ ќарѓысы) бєрі бір сµз басы байлы, т‰пкілікті деген ±ѓымды беретін сияқты. Мына дерек жоғарыда жазылған еді, кезі келген соң қайыра жазуға тура келіп тұр: кир. قارغي каргы 1) ошейникъ (для собакъ). қарғилау قارغيلاو надтъ ошейникъ: قاينداغي كوياودن قارغينلاغان ايت ارتوقсобак съ ошейникомъ лучше, чмъ зятю проживающему у женщиной родни (послов.) 2) тур.= قرغو қарғу – деп жазған сөздігінде (Будагов, 1871: 11). жүктеу/скачать 3,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|