Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы заттық МӘдениет лексикасы
Шаппа шот. Мәшһүр-Жүсіп шаппа шотты
жүктеу/скачать 6 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- , шап
| Шаппа шот. Мәшһүр-Жүсіп шаппа шотты да қару есебінде қолданады. Ол бұрын Тоқмұхамед барған екен, Оған да шаппа шотты салған екен (М-Ж., 147); Оған да шаппа шотты салған екен (М-Ж., 142); Ќара тас ењ болѓанда ќайраќ болар, Балта, шот, пышаќтарды ќайрап болар (М-Ж., 100);
Шаппа шот – шот, ағаш жаратын шот орнында Батыс Қазақстан облысының Жәнібек ауданында да айтылады. Онда «шаппашоттың басын бассаң, сабы айналып келіп маңдайыңа тиеді» деген атам заманнан бері айтылып келе жатқан мақал бар. Шаппашот сөзіндегі шаппа сол шоттың қандай іске арналғанын, атқаруға тиісті міндетін көрсетеді. Басқаша айтқанда, шаппашот шабуға арналған, не шабатын шот деген сөз. Шаппашот сөзі, осы мағынада Семейдің Абай, Аякөз аудандарында да қолданылады [32, б.95]. Шап +па + шот. В. Радлов: чап ~ шап – 1) стръла съ желъзнымъ наконечникомъ, 2) махать, бить, ударить махомъ (жалпы бес мағынасы бар-А.Қ.) (1905. Том. III. Часть 2. 1916) Демек, шап өз алдына дербес жебенің аты да болған. Бізше, шап `кесу, шабу, қиып түсіру` деген мағынасы алғашқы түбірдің мағынасы деп ойлаймыз. Ал, екінші компоненті шот ~ чот кäркä мотыга* (төрт мағынасы бар – А.Қ) (В. Радлов, 1905. Том. III. Часть 2. 2025); *Мотыга, -и,ж. Ручная земледельческое орудие для рыхления, копки – металлический или каменный наконечник, насаженный под углом на длинную рукоятку (ТСРЯ, 1999: 368). Шот – ұзын сапты, ұшында тастан не темірден үшкірленіп жасалған құрал. Түйін. Мүмкін арбаның үстіне орнатылған шаппасы бар ататын құрал да болуы. Шап + па + шот > соғыс қаруы `шабу, кесу, қиып түсу`. Шаппа шоттың бес мағынасы бар. Соның бірі – ұшында үшкір темірі бар оқ; Екінші ұратын шоқпар сияқты қару. Семсер шабатын, түйрейтін қару. жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|