Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы заттық МӘдениет лексикасы
Түйін. Мәшһүр-Жүсіп Көпеев темір кебіс
жүктеу/скачать 6 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тізілдірік етік , мәсі
| Түйін. Мәшһүр-Жүсіп Көпеев темір кебіс, кебіс мәсі, шоңқайма өкшелі етік, қара етік, көн етік, сары етік аяқ киімдерін қолданады.
Етік. Өкшесі етігінің мыжырайып (М-Ж., 88); Аяғыма кигенім шоңқайма өкшелі етік (М-Ж., 125); Қара етігің қолпылдап, Тоғай кезбе келіншек (М-Ж., 22); Сары етігің салпылдап Сазды кешпе келіншек; Көн етігің көлпілдеп, Ауыл кезбе келіншек (М-Ж. Ауыз әдеб. үлгісі, 22); М. Қашқари оғиқ-оғұқ мәсінің сыртынан киілетін тері байбақ сияқты көне аяқ киімнің бір түрін атайды [10; б.96-101]. Сығзығ: мәсі не етік тіккенде екі тігіс арасына салынатын сақтиян, былғары. Тізілдірік етік, мәсі секілділердің тұмсығына сәндік, әсемдік үшін тағылатын теңгелер, бастырма қапсырма әшекейлер (МҚ, 96, 524, 539). Етіктің бөлшектері: бас, қоныш, бас пен қоныш арасы белтір (балтыр), табанын – ұлтан, ұлтан мен бастың ұштасқан жерін жұлық деп атаған (С. М., 117). Р. Сыздыкова: Обратим еще раз внимание на мотивирующий семантический признак слова тон- `закрывать`, поскольку подобное нам встретится и в слове эдик ~ этÿк, обозначающем `обувь`, а также различные ее виды, чаще всего сапоги`, реже – `башмаки, ботинки` и.т.п., а в целом, как отмечал Э. В. Севортян, это в основном `закрытая обувь, которая в древности представляла собой полусапожки или сапожки` (ЭСТЯ, I 320). Основная версия происхождения этого тюркского слова, приводимая и в ЭСТЯ, принадлежит Г. Рамстедту, который сопоставлял еtük с маньчж. еtu- `одевать (ся), носить (об одежде)` и первоначально восстанавливал для тюркских языков глагол еtü- а затем исправил его на *ät- (очевидно, с подобной же семантикой). Кроме этого, в тунгусо-маньжурчких языках отмечено еще эевнское этик `одежда верхняя, женская (ПЭТЯ, 150). жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|