Методические рекомендации по преподаванию учебного предмета «основы предпринимательства и бизнеса»

39 
 
Оқыту  нәтижесінде  кәсіпкерлер  қажетті  құзыреттерге  ие  болады: 
көпшілік  іскерлік  қарым-қатынас  дағдылары;  өзінің  кәсіби  қызметінің  бейінін 
өзгерту  қабілеті;  ұйымдастыру-басқару  шешімдерін  қабылдау  және  олардың 
салдарын  бағалау  қабілеті;  бизнес-жоспарларды,  ұйымдастырушылық  даму 
және  өзгерістер  бағдарламаларын  әзірлеу  және  оларды  жүзеге  асыруды 
қамтамасыз  ету  қабілеті  бағдарламаның  тұжырымдамалық  негізі  және 
бизнестің  өзгеретін  жағдайларын  ескере  отырып,  оны  өзгерту  мүмкіндіктері 
кәсіпкерлерді  оқытуда  жүйелі  тәсілді  қалыптастыруға  және  кәсіпкерлік 
қызметке қатысушылар санын арттыруға мүмкіндік береді. 
Құзыреттілік  тәсіл  тұрғысынан  оқу  процесінде  инновациялық 
педагогикалық технологияларды қолдану мақсаттарының бірі білім алушының 
тұлғасын  дамыту,  оның  өзін-өзі  дамыту,  өзін-өзі  анықтау  және  өзін-өзі 
тәрбиелеу, яғни негізгі құзыреттерді қалыптастыру болып табылады. 
Сонымен  бірге,  оқушылардың  ерекшеліктері  олардың  дайындық 
деңгейіне,  бос  уақытының  болуына  немесе  болмауына,  тұратын  аймағына, 
қалада  немесе  ауылдық  жерде  тұруына  байланысты  айтарлықтай  өзгеруі 
мүмкін.  
Case-study  әдісі  немесе  нақты  жағдаяттар  әдісі  (ағылшын  тілінен  case  – 
жағдай,  жағдаят)  –  нақты  міндеттері  –  жағдаяттарды  шешу  (кейстерді  шешу). 
арқылы  оқытуға  негізделген  проблемалық-ситуациялық  белсенді  талдау  әдісі. 
Нақты  жағдаяттар  әдісі  (case-study  әдісі)  ойын  емес  имитациялық  белсенді 
оқыту әдістеріне жатады. [13] 
Case-study әдісінің тікелей мақсаты – оқушылар тобының бірлескен күш-
жігермен  істің  нақты  жағдайы  туындайтын  кезінде  және  практикалық  шешім 
шығаруда case-жағдаят талдау; процестің аяқталуы – ұсынылған алгоритмдерді 
бағалау  және  қойылған  проблема  тұрғысынан  ең  үздігін  таңдау  болып 
табылады. 
Қазіргі  уақытта  case-studyдің  Гарвард  (американдық)  және  Манчестер 
(еуропалық)  классикалық  мектептері  бар.  Бірінші  мектеп  аясында  әдістің 
мақсаты  –  ең  дұрыс  шешімді  іздеуге  үйрету,  екіншісі  –  мәселенің  көп 
нұсқалығын  шешуді  ұйғарады.  Американдық  кейстер  көлемі  жағынан  үлкен 
(мәтіннің  20-25  беті,  оған  қоса  8-10  беті  иллюстрациялардан  тұрады),  ал, 
еуропалық кейстер 1,5-2 есе қысқа. 
Кейстерді жинау және тарату бойынша көшбасшы 1973 жылы 22 жоғары 
оқу орнының The Case Clearing House of Great Britain and Ireland бастамасымен 
құрылған;  1991  жылдан  бастап  ол  European  Case  Clearing  House  (ECCH)  деп 
аталады.  ECCH  – бұл  коммерциялық  емес  ұйым,  ол  кейстерді ұсынатын  және 
оны пайдаланатын әлемнің әр елдерінде орналасқан ұйымдармен байланысты. 
Қазіргі  уақытта  ECCH  құрамына  340-қа  жуық  ұйым,  олардың  ішінде  Гарвард 
бизнес  мектебі,  Лозаннадағы  менеджментті  дамыту  институты  (IMB), 
Швейцариядағы 
INSEAD, 
Франциядағы 
Фонтенбло, 
Испания 
мен 
Барселонадағы  IESE,  Англиядағы  Лондон  бизнес  мектебі,  сондай-ақ 
Кранфилдтегі  менеджмент  мектебі  енеді.  Бұл  ұйымдардың  әрқайсысының 
өздерінің кейстер топтамасы және оларды таратуға ECCH құқығы бар. 

40 
 
Бүгінгі  таңда  case-study  әдісі  оқытуда  жетекші  орындарға  ие  болды, 
шетелдік  тәжірибеде  бизнес  –  білім  беру  белсенді  қолданылады  және 
оқушыларға  типтік  мәселелерді  шешу  дағдыларын  қалыптастырудың  тиімді 
әдістерінің  бірі  болып  саналады.  Гарвард  бизнес  мектебі  бизнесті  оқытудағы 
case-study  әдісінің  басымдығын  сақтай  отырып,  оқу  уақытының  90%  -  ға 
жуығын  нақты  кейстерді  талдауға  бөледі.  Гарвард  әдістемесі  бойынша 
ситуациялық  оқыту  –  бұл  бейнематериалдарды,  компьютерлік  және 
бағдарламалық  қамтамасыз  етуді  пайдалана  отырып  тыңдаушылардың 
қарқынды  тренингі  болып  табылады.  Гарвардтың  немесе  кез-келген  басқа 
бизнес-мектептің  студенті  орта  есеппен  өзінің  оқу  барысында  жүздеген 
кейстерді «өңдейді». Жыл сайын Гарвардта жүздеген жаңа кейстер, әдістемелік 
құралдар  шығарылып,  кейстер  топтамасына  толықтырулар  енгізіледі. 
Жағдаяттық 
оқытуды 
қолдануда 
Солтүстік 
Американың 
әйгілі 
университеттерінің бірі – Батыс Онтарио университеті (Канада) де қолданады. 
Case-study  әдісі  (немесе  жиырмасыншы  жылдары  жазылғандай  «қиын 
оқиғалар  әдісі»)  өткен  ғасырдың  20-жылдарында  біздің  еліміздегі  кеңес 
партмектептерінің  экономика  пәні  оқытушыларына  белгілі  болды.  1926  жылы 
қыркүйекте экономика пәні бойынша оқытушылар конференциясы болды, онда 
оқытудың  түрлі  әдістері  мен  оқыту  әдістемесі,  соның  ішінде  жоба  әдістері 
немесе  қиын  оқиға  әдісін  қолдану  мәселелері  қарастырылды.  1924  жылдың 
қазанынан  1925  жылдың  қазанына  дейінгі  кезеңде  кеңес  партмектептері 
оқытушылары  Гарвард  университеті  ұйымының  американдық  экономикалық 
журналдардың  бірінде  (Harvard  Business  Review)  –  қиын  оқиғалар  әдісімен 
танысты. 
КСРО-да  сase-study  әдісін  экономика  пәні  оқытушылары  жақсы 
түсінгенімен, ол ұзақ қолданылмады. Оған деген қызығушылық  ХХ ғасырдың 
соңында ғана пайда бола бастады. 
Соңғы  жылдары  ресейлік  білім  беруді  модернизациялау  курсына 
байланысты Ресейдің Жоғары мектеп жүйесінде оқытудың жаңа тиімді әдістері 
іздестірілуде. 
Case-study  әдісін  жоғары  кәсіптік  білім  беру  практикасына  енгізу 
проблемасы  қазіргі  уақытта  өте  өзекті  болып  табылады,  бұл  екі  процеске 
байланысты: 
-
 
ең біріншісі білім беруді дамытудың жалпы бағытынан туындайды,  
оның  нақты  білім  алуға  емес,  кәсіби  құзыреттілікті,  ақыл-ой  іс-әрекетінің 
дағдылары  мен  біліктілікті  қалыптастыруға,  жеке  адамның  қабілеттерін 
дамытуға бағытталған, олардың арасында оқуға, ойлау парадигмасын өзгертуге, 
кең көлемде ақпаратты өңдеуге ерекше назар аударылады; 
-
 
екіншісі маманның сапасына қойылатын талаптардың дамуынан  
туындайды,  ол  бірінші  тенденцияның  талаптарын  қанағаттандырумен  қатар, 
әртүрлі жағдаяттарда оңтайлы мінез-құлық қабілетіне ие болуы керек, дағдарыс 
кезінде жүйелілік пен тиімділікпен ерекшеленуі тиіс. 
Қазіргі уақытта оқытудың белсенді әдістері, соның ішінде case-study әдісі 
Ресейдің  бірқатар  жетекші  экономикалық  университеттерінде  экономикалық 

41 
 
кадрларды  дайындауда  кеңінен  қолданылады.  Экономикалық  мамандық 
студенттерін  оқытуда  case-study  әдісін  қолдану  оқытылатын  пәндерге 
танымдық  қызығушылықты  арттыруға,  экономикалық  заңдарды  түсінуді 
жақсартуға  мүмкіндік  береді  және  зерттеу,  коммуникативтік,  шығармашылық 
шешім  қабылдау  дағдыларын  дамытуға  ықпал  етеді.  Case-study  әдісінің 
ерекшелігі – нақты өмірдегі фактілерге негізделген проблемалық жағдай жасау.  
Case технологиясына негізделген оқу процесі тиімді болуы үшін екі шарт: 
жақсы  құрылған  кейс  және  оқу  процесінде  оны  қолданудың  белгілі  бір 
әдістемесі қажет.  

жүктеу/скачать 2,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: