Microsoft Word Отчёт по результатам исследования среди пожилых 2020 каз фин (1) (2). docx
Қазақстандағы қарттар жағдайының жағымсыз жақтарына
жүктеу/скачать 6,51 Mb. Pdf көрінісі
|
қарттар
| Қазақстандағы қарттар жағдайының жағымсыз жақтарына
келетін болсақ, бірінші кезекте сарапшылар материалдық және экономикалық қолдау проблемаларын, қарттардың кедейшілік деңгейінің өсуін атап өтті, ал зейнетақы немесе зейнетақы жинақтарының мөлшері ерлер мен әйелдер арасында айтарлықтай ерекшеленетіндігіне байланысты, бұл мәселе әсіресе әйелдер үшін өткір: «Экономикалық жағдайға сәйкес көптеген егде жастағы адамдар кедейлік жағдайында, өйткені олар ең төменгі зейнетақымен өмір сүреді және барлық нәрсемен өздерін шектейді». «Зейнетақының мөлшері ерлер мен әйелдер үшін аздап өзгерген. Әйелдер декреттік демалысты өмірі кезінде, балаға немесе отбасы мүшесіне күтім жасау уақытында алады, көптеген әйелдердің жалақысы төмен және сәйкесінше ерлерге қарағанда зейнетақы мөлшері төмен болады». «Кедейлік проблемаларын шешу үшін жас кезеңі мен білім берудің жүйелік шараларын ескере отырып, икемді кестесі бар жұмыс орындарын құру, толық емес жұмыс уақыты, жаңа мамандықтар атласын жасау, егде жастағы адамдардың жаңа білім мен дағдыларды игеруі керек және де дәл жүйелік деңгейде мемлекеттің қолдауымен қамтамасыз етілулері қажет». Бұл мәселені, басқалармен қатар, әлеуметтік дүкендер мен дәріханалар ашу, барлық қарттарды тіркеу бойынша әлеуметтік қызметтердің жұмысын жақсарту және қарттардың әлеуметтік-экономикалық жағдайын бақылау, сәйкесінше, атаулы көмек пен қолдау арқылы шешуге болады. Егде жастағы адамдар үшін әлеуметтік қызметтерге қол жетімділік те маңызды мәселе болып табылады. Сонымен қатар, бұл проблема әсіресе ауылдық жерлерде және шағын қалаларда егде жастағы адамдардың қол жетімді әлеуметтік қызметтер туралы және оларға сенім артуы туралы, сондай-ақ оларды алу процедуралары туралы (әлеуметтік қызметтерді алу үшін қажетті құжаттама және заңнама) хабардар болмауына байланысты өткір болып отыр. Сондай-ақ, сарапшылар егде жастағы адамдардың осы орталықтардың қызметтеріне қол жетімділігінің төмендігін, олардың барлығына қол жетімділігін қамтамасыз ету үшін және қоғамдық көліктерді егде жастағы адамдардың қажеттіліктеріне бейімдеу үшін олардың орналасуының өзектілігін ескере отырып, республика бойынша оңалту орталықтарының санын көбейту қажеттігін атап өтті. 75 Егде жастағы адамдардың өміріндегі жағымсыз аспектілердің қатарында жас ұрпақтың қарт ата-аналары мен туыстарына қатысты жауапкершілік деңгейінің төмендеуіне де назар аударылды, бұл егде жастағы адамдарды арнайы әлеуметтік қызметтер алу үшін, жалғызбасты қарттарға арналған үйлерде тұру үшін пайдаланудың артуынан көрінеді. Осыған байланысты сарапшылар азаматтардың егде жастағы мүшелерін қолдау және оларға күтім жасаудан бас тартқаны үшін заңнамалық деңгейде жауапкершілікті күшейтуді ұсынды. Моральдық факторлардан басқа, дәлелдер мемлекетке ауыртпалықтың артуы болып табылады. «Қарттар денсаулық сақтау мен қызметтердің негізгі пакеттерін ғана алады, олар арнайы әлеуметтік қызметтер көрсету жүйесіне, жалғызбасты қарттар оларға арналған медициналық-әлеуметтік мекемелерге жүгіне бастады. 18 жастан асқан балалары бар адамдар Отбасы және неке кодексіне сәйкес қарт ата-аналарына қамқорлық жасауы керек. Біз қарттарды жалғыз қалдыратын мәселелерге тап болдық, олардың еңбекке жарамды ересек балалары бар, бірақ олар қарт ата-аналарын қолдамайды, ал жалғыз қалған қарттар мемлекеттің қызметтерін ала алмайды, өйткені олардың күтім көрсететін, осы жауапкершілікті атқаруға міндетті балалары бар. Балалардың жауапкершілігін заңнамалық деңгейде күшейту керек, ата- аналарға алимент алуға сотқа жүгінуге құқығын беру керек, бірақ біздің қоғамда бұл «ұят» және «кешіріледі» деп саналады. Сарапшылардың пікірінше, егде жастағы адамдардың оқшаулануы, жалғыздығы олардың әлеуметтік-психологиялық жағдайына әсер етеді. Бұған қарттарға арналған бос уақытты өткізу орталықтарының жоқтығы, тұрғын үй деңгейіндегі инфрақұрылым мүмкіндіктері, үй, кіреберістер, шағын аудан, қала әсер етеді: «Адам зейнетке шыққан кезде әлеуметтік шеңбергі адамдар саны қысқарады және қарттар солай қарым-қатынастың жоқтығын бастан кешіреді. Демек, әлеуметтік және психологиялық проблемалар туындайды, сол әлеуметтік оқшаулау, жалғыздық, бос ұя синдромын туғызады». «Егер оларды жұмыста қалдырмаса немесе зейнетке шыққаннан кейін басқа жұмыс орналастырмаса, олар терең депрессияға түсуі мүмкін». «Олар үйінің төрт қабырғасында үнемі болып, қоғамнан алшақ қалып қалады. Бізде 49 қарт адам бар, олардың тек 10% ғана қоғамға шығуға, серуендеуге, бір жерге баруға, көршілерімен сөйлесуге қарым- қатынастарға түсуге тырысады. 90% қарт сыртқа шығуға мүмкіндігі жоқ, 3-4 қабатқа көтеріле алмайды, денсаулығына байланысты мәселелерге қарым-қатынастарды жасауға мүмкіндіктер бермейді...». Осылайша, көптеген егде жастағы адамдар үшін жүктеу/скачать 6,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|