Қытай иероглифтері арқылы топқа бөлу

ІІ топ: Данышпандар

ІІІ топ: Жылнамашылар ( 1 -минут)

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

«Өткенді қайталай отырып, жаңаны білуге ұмтылған адам көшбасшы бола алады»

Конфуций

Алдыңғы саяхат сабағымызда біз қай мемлекетке келіп тоқтадық? Картадан көрсету.

Сұрақ-жауап:

1. Қытай қай құрлықта орналасқан? Азия

2. Қытай мемлекетінің ірі өзендері: Хуанхэ, Янцзы

3. Қытай жерінде алғашқы мемлекеттер қашан пайда болды?б.з.б. ІІ мыңжылдықта

4. Б.з.б. ІІ мыңжылдықтың ортасында Хуанхэ өзенінің төменгі ағысында қандай мемлекет пайда болды? Шан-Инь мемлекеті

5. Ежелгі Қытайдағы ең алғашқы патшалық қалай аталды? Цинь

6. Цинь патшалығы неше әкімшілікке бөлінді?36

7. Ежелгі Қытайдың ең негізгі шаруашылығы:егіншілік

Саяхатымызды әрі қарай жалғастырмас бұрын, «мәдениет» дегеніміз не екенін есімізге түсірейік.

Мәдениет дегеніміз-

Мәдениеттің қандай түрлері бар?

Материалдық мәдениет дегеніміз не?

Рухани мәдениет дегеніміз не?

Ендеше бүгінгі біздің жаңа сабағымызда Ежелгі Қытайға саяхатымызды жалғастырып, «Ежелгі Қытай мәдениеті» тақырыбын өтеміз. Саяхатымыздың барысында «Ежелгі Қытай мәдениетінің жетістіктері қазіргі таңға дейін неге маңыздылығын сақтап тұр?» деген сұраққа жауап іздестіреміз. Бір сәт өздеріңді саяхатшы ретінде әлемдегі ең жұмбақ елдердің бірінде жүрміз деп сезініп көріңдер. (қытай халқыныңмузыкасы ойнап тұрады)

Мұғалім:

Қытай-Азия құрлығында орналасқан, әлемдегі ең халқы көп және жер көлемі бойынша 3-ші орындағы мемлекет.

Жазуы мен әдебиеті. Қытайда өте ертеде иероглифтік жазу пайда болды. Қытай иероглифтері тігінен, жоғарыдан төмен қарай жазылады. Қытай жазуы әлемдегі ең қиын да күрделі жазу. Соған қарамастан Қытайда б.з.б І мыңжылдықтың бірінші жартысында-ақ кітаптар жазылған.

Ежелгі Қытайдың ән-өлеңдері де, ақындары да көп болған. Солардың бірі б.з.б. ІІ ғасырда өмір сүрген Сыма Сянжу атты ақын.Ол өлеңдерінде өз өмірін көбірек баяндаған.

Б.з.б 551 ж – туылған жылы дүниеге келген.

525 ж.-музыканы меңгерді

523 ж. – ұстаздық жолы    басталды

481 ж -Өсиет кітабы дүниеге келді

Б.з.б. 479ж. –72 жасында қайтыс боды.

Сыма Цянь Б.з.б. 151 жылы дүниеге келген.Ол кітабын «Тарихи жазбалар» деп атады. Сыма Цянның еңбегі кейінгі дәуірлердегі көптеген тарихшылар үшін үлгі болды.

Қытайда әлемдегі ең алғашқы құбылнама ойлап табылды. «Шай»сөзі қытайлықтардан шықты. Мылтықатуға арналған оқ дәрісін алғаш ойлап тапқан да қытайлықтар. Бұлармен бірге жібек матаны, жұлдыздар картасын, сейсмографты, қағазды да ойлап тапқан осы қытайлықтар.

Ежелгі қытайдағы тәрбиелі адамның қылықтары:

-Тек қана тізесін бүгіп отыру

-Аяғының ұшымен жалаң аяқ жүру;

-Екі таяқшамен тамақтану:

-Үнемі шашы түйілген. Шашты жаюға болмайды.

-Үнемі таза киіммен жүру;

-Жаман сөз айтуға мүлдем тыйым салынған және т.б.

1.”Ұлы Қытай  қорғаны” қай тайпалардан қорғану үшін салынған?

а) Үйсіндерден.       в)Оғыздардан       с)Қыпшақтардан        д) Ғұндардан

2.Ежелгі Қытайда қай жылдар шамасында шағын мемлекеттер пайда болған?                            

3.Ежелгі Қытай қай жерде орналасқан?                                                                               а)КішіАзияда     в)БатысАзияда     с)АлдыңғыАзияда     д)ШығысАзияда

4.Конфуций қашан дүниеге келді?
а)б.з.б.551 жылы в)Б.з.б.479 жылы с)Б.з.б. 221 жылы д)Б.з.б. IVғасырда

5.Ежелгі Қытайдағы ең алғашқы патшалық қалай аталды?

с) конфуцизм д)даосизм                                                                                                          7. Б.з.б. ІІ ғасырда өмір сүрген қытай ақыны кім?

8.Ең алғаш қай мемлекетте қағаз ойлап табылған?

1. Д     6. Д

2. А    7. С

3. С    8. В

4. А    9. А

5. В   10. С

Келтірілген сөздердің қайсысы Қытай мәдениетіне жатады ?

III ғасырда қазіргі Иранның солтүстігінде Парфия мемлекеті пайда болды. Алғашқы адам пайда болды.Ол Паньгу деп аталды.Ману заңдарын оқи отырып ежелгі үнділіктердің шаруашылығы, әдет-ғұрыптары туралы мәліметтер ала аламыз.Мылтық атуға арналған оқ-дәрісін алғаш ойлап тапқан да қытайлықтар.Бұл жаңа -дін буддизм деп аталады. Бұлармен бірге жоғарыда айтылған жібек матаны,жұлдыздар картасын да алғаш қытайлықтар ойлап тапты.

 

Біздің бүгінгі тақырыптың түйінді сөздері: Алғашқы адам пайда болды.Ол Паньгу деп аталды.

Мылтық атуға арналған оқ-дәрісін алғаш ойлап тапқан да қытайлықтар. Бұлармен бірге жоғарыда айтылған жібек матаны,жұлдыздар картасын да алғаш қытайлықтар ойлап тапты.

1.Ежелгі Қытайда ән-өлеңдері де,.................(ақындары) да көп болған.

2.Солардың бірі б.з.б. II ғасырда өмір сүрген...................(Сыма Сянжу ) атты ақын.

3.Қытайдың сонау ежелгі замандардағы..................( иероглифтік ) жазулары бүгінгі күнге дейін сақталған.

4.Сыма Цянь әкесі қайтыс болған соң, сарай................(тарихшысы ) болып тағайындалады.

5. «....................»( Тарихи жазбаларда) қытай тарихының өте үлкен кезеңіндегі-екі жарым мың жылдағы оқиғалар баяндалады.